آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی براهین تناهی ابعاد از دیدگاه فلاسفه اسلامی است. در این راستا، مسأله تناهی از دیدگاه اندیشمندان مختلف اسلامی از جمله ابو برکات بغدادی، فخررازی، سماکی، خواجه نصیر طوسی، ابن سینا و ملاصدرا بررسی شد. نتایج نشان داد که ابعاد تناهی درست است و عالم طبیعت یک مخلوق ممکن­الوجود می‌‌باشد، پس نمی‌‌تواند نامتناهی باشد. البته چه عالم طبیعت متناهی و یا نامتناهی باشد، محصور عوالم مجرد بالاتر از خود خواهد بود و عالم کیهانی مرز و کرانی ندارد، اما در عین حال متناهی است.

این پایان نامه به ارزیابی تئوری های پیدایی شیعه می‌پردازد و شکل‌گیری شیعه از همان ابتدای بعثت پیامبر اکرم و آغاز اسلام را اثبات کرده و برخی دیدگاه‌های انحرافی درباره پیدایی تشیع و نسبت دادن آن به شخصی مجهول الهویه به نام عبدالله بن سبأ و نیز غرض ورزی‌های مخالفان شیعه را بررسی می‌کند. نویسنده ضمن تحلیل اعتقادات شیعه در مسأله امامت و خصایص شیعه و دیدگاه شیعیان به پیامبر اسلام? و امام علی(ع) و جانشینی آن حضرت به عنوان خلیفه بلافصل، در صدد اثبات این مسأله بر می‌آید که: شیعه همزاد اسلام است؛ از زمان خود پیامبر شکل گرفته و مصنوع دست هیچ شخص یا شخصیتی نیست. نوشتار حاضر در سه باب تنظیم شده است. باب اوّل به کلّیات مفهوم شیعه از لِحاظ لغت و اصطلاح، تاریخچه، شکل گیری و عوامل تشکیل دهنده تشیع اختصاص دارد. در باب دوم نظریات مختلف درباره تاریخ شکل گیری شیعه به ویژه پس از رحلت پیامبر اکرم? و جریان سقیفه می‌شود. نویسنده با استناد به آیات و روایات متعدّدی شیعه را همان یاران، محبّان و پیروان علی بن ابی طالب معرّفی کرده و فضایل شیعیان و جایگاه ویژه آنان را نزد خداوند متعال بر می‌شمارد. در باب سوم شبهه هایی درباره موسّس شیعه و خرافاتی در زمینه این که بنیان گذار آن عبدالله بن سبأ است، ارائه شده و پاسخ آن ها با استناد به آیات، روایات و ادلّه معتبر تاریخی مطرح گردیده است. نویسنده تناقض در احادیث ساختگی تاریخی در زمینه شخصیت عبدالله بن سبأ را بررسیده و آرای برخی مستشرقان را در این زمینه نَقل و نقد می‌کند. شبهه های نسبت دادن تشیع به فارس و اهل ایران و این که: تشیع تلفیقی از ادیان پیشین است، و پاسخ این دو شبهه نیز از دیگر مطالب این نوشتار محسوب می‌شود.

معاد [جسماني] يكي از اصول و ضروريات دين اسلام است و همة مسلمانان طبق نص صريح آياتي كه در كتاب آسماني آمده به روز رستاخيز ايمان دارند. از اين ميان حكماي اسلامي كوشش كرده‌اند اين اصل اعتقادي را با دلايل فلسفي نيز اثبات كنند. گرچه برخي از آنان مانند ابن‌سينا از اثبات جسمانيت معاد اظهار ناتواني كرده‌اند ولي ملاصدرا با استفاده از مباني و اصول فلسفي حكمت متعاليه ـ مانند اصالت وجود، حركت جوهري و تجرد خيال و ... ـ آنرا مدلّل نموده است. ملاصدرا نظرية خود دربارة معاد جسماني را علاوه بر اينكه در آثار مبسوط خود بيان كرده، يك رسالة تك نگاره‌يي نيز تحت عنوان «حشر الاشياء» در اينباره تأليف نموده است. مصحح محترم اين رساله برخي از اظهارات ملاصدرا را مورد مناقشه قرار داده كه بنظر بنده بدور از تحقيق است و اين مناقشات، در مقالة‌ حاضر مورد نقد قرار گرفته است.

یکی از ضروریات تحقیق، احیاي آثار اندیشمندان و حکمایی است که در تاریخ تطور و پیشبرد فرهنگ و معارف اسلامی نقش اساسی داشته‌اند ولی تاکنون بصورت یک حلقۀ مفقوده و مغفوله ناشناس مانده‌اند. فخرالدین سماکی معروف به محقق فخری، ازجملة این حکماست که در قرن دهم هجری میزیسته است. وی شاگرد غیاث‌الدین منصور دشتکی است. از سماکی آثار قلمی مهمی چون: حاشیه بر شرح تجرید قوشچی و حاشیه بر شرح هداية الحکمة میبدی بجاي مانده است. متن هداية الحکمة تألیف اثیرالدین ابهری، شامل سه قسم منطق، طبیعیات و الهیات است. میبدی بر دو قسم طبیعیات و الهیات آن شرح نگاشته و سماکی تنها بر دو فن اول و دوم از فنون سه¬گانه طبیعیات شرح هداية الحکمة میبدی حاشیه زده است. سماکی اگرچه مانند ابن‌سینا و سهروردی، بنیانگذار مکتب خاصی نبوده ولی با بیان نقد و بررسیهای دقیق و اظهارنظرهاي خاص خود در موضوعات مورد بحث از منظر متکلمان و مشائیان و اشراقیان و عرفا، در قالب آثار مستقل و غیرمستقل (شرح و حواشی) و با ارائة ديدگاههايي بدیع توانسته ـ بعنوان حلقة واسط ـ نقش مهمی در تطور تفکر فلسفی بطور کلی ایفا کند و الهامبخش صدرالمتألهین شیرازی در ظهور حکمت متعالیه نیز باشد. از جملة این ديدگاهها، تقریر متفاوت برهان سلمی و ابداع سه برهان دیگر در باب اثبات تناهی اجسام است که در این نوشتار بدان پرداخته شده است.

«تجرید الاعتقاد» از معروفترین کتاب کلامی جهان اسلام است که به دلیل اهمیّت و جایگاه آن، شروح بسیاری توسط علمای شیعه و اهل سنت بر آن نوشته شده است.اما شرح «ابوالعلاء اسفراینی» بر این کتاب، به نام « تفرید الاعتماد فی شرح تجرید الاعتقاد»علیرغم سبقه تاریخی آن، تاکنون بصورت خطی باقی مانده است. با توجه به شیوه شرح مزجی این کتاب که آن را در نوع خود منحصر به فرد نموده، بر آن شدیم تا با نشان دادن اهمیّت آن از نظر تاریخی و معرفی و مقایسه ی آن با سایر نسخه های موجود، به بیان چگونگی شرح و نشان دادن تسلط و تلاش شارح بر افکار و نظریات مؤلّف، بپردازیم و جایگاه و اهمیّت علمی این کتاب را به اندیشمندان و اهل تحقیق در حوزه کلام و فلسفه اسلامی را نشان دهیم.