آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهشگر: تحقیق روشمند درباره ی یکی از اصطلاحات قرآنی ۲) روش نمونه گیری : با استفاده از کلمات کلیدی - اختلاف - و مشتقات آن ۳) روش پژوهش : عمدتا مفهوم یابی آیات قرآنی با شیوه های تدبر، برگرفته از الگوی تفسیری علامه طباطبایی (ره ) دارالمیزان (به شرح ضمیمه ) ۴)ابزار اندازه گیری : کتب تفسیری معتبر قدیم و جدید ۵) طرح پژوهش : استخراج دقیق آیات مشتمل بر کلمات کلیدی؛ مراجعه به منابع تفسیری و حدیثی؛ دسته بندی و تحلیل مفاهیم؛ تدوین نهائی ۶) نتیجه کلی : دیدگاه توضیح یافته و تعریف شده ی قرآن کریم در ارتباط با مسئله ی "اختلاف "

چکیده ندارد.

انفاق یکی از تکالیف الهی است که قرآن به شیوه های گوناگون ، با تاکید بسیار زیادی بر آن داشته است . ارائه تعریف دقیق انفاق و راهبردهای ترویج فرهنگ آن از دیدگاه قرآن ، یکی از نیازهای مهم جامعه امروز است . بحث ازاین مهم و تبیین جایگاه آن می تواند نقش بسزایی درد گسترش فرهنگ آن و ارتقا سطح مادی -معنوی و همچنین فردی - اجتماعی افراد جامعه داشته باشد. انفاق واژه گسترده و عامی است که در برگیرنده و مرتبط با برخی واژه ها و مفاهیم مترادف یا جزیی تر است. به طور کلی انفاق در قرآن عبارت است از ، هزینه کردن بخشی از نعمت های مادی و معنوی در راه خدا که در پی خود آثار و فواید دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت. ترویج فرهنگ انفاق در قرآن با راهبردهای گوناگونی صورت می گیرد که معرفی آنها برای گسترش فرهنگ آن در جامعه بسیار مفید و سودمند است . از طرف دیگر موانع و آفتهای مهمی نیز بر سر راه انفاق وجود دارد که ریشه در ضعف ایمان و نیز اختلالات شخصیتی افراد دارد. بی شک شناختن همه اینها گامی موثر در جهت خودسازی و بالا بردن سطح فرهنگ جامعه مسلمین است . نکته حائز اهمیت آنکه، متاسفانه بسیاری از موضوعات مهم و سودمند قرآنی همچون انفاق، همواره در طول تاریخ از پژوهش ها و رویکردهای معناشناختی به دور بوده اند. همچنین اینگونه موضوعات که بررسی همه جانبه آنها نیاز همیشگی جامعه مسلمین بوده است از تحقیق موضوعی و تفسیر قرآن به قرآن بوسیله تدبر در آیات الهی نیز محروم بوده اند و اگر هم تحقیقاتی در آنها صورت گرفته است بیشتر با نگرش های خاص و کلی بوده است اما تحقیق حاضر پژوهشی مستقل ، با استفاده از شیوه معناشناختی و به روش تفسیر موضوعی قرآن به قرآن است که از راه تدبر در آیات و سیاقهای قرآن و مطالعه و تحقیق درتفاسیر و کتب مهم شیعه و سنی حاصل گشته است. عمده ترین نتیجه ای که از این تحقیق حاصل می گردد آن است که هدف مهم در تشریع انفاق ، بیش از هر چیز رشد و تربیت فردی ، ارتقا سطح اندیشه و تعالی مادی و معنوی انفاق کننده بوده است. از طرف دیگر گسترش فرهنگ انفاق درجامعه موجب برطرف شدن فقر و محرومیت و مفاسد و مشکلات ناشی از آن و استحکام بیشتر حکومت و جامعه اسلامی است.

هدف از پایان نامه حاضر، بررسی پیوستگی معنایی آیات یا ارتباط درونی بین آیات قرآن کریم است. تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر سه فصل است. در فصل اول توقیفی بودن ترتیب آیات بررسی می شود. و نیز روش های نقد متون و نقش لانها در بررسی پیوستگی معنایی آیات ذکر می گردد که روشهای سنتی ، شکل مدارانه، نمادین، پدیدار شناختی،بلاغتی و روش کاربردی بررسی شده است. فصل دوم شامل نگاهی اجمالی به نحوه برخورد سه تفسیر مجمع البیان، فی ظلال القرآن و المیزان با مساله تناسب آیات است. نهایتا" در فصل سوم پیوستگی معنایی آیات در ‎۱۴ سوره مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس یافته های تحقیق، گرچه در نگاه اول ارتباط درونی آیات به چشم نمی آید، اما نه تنها این مساله وجود دارد، بلکه با تفکری روش مند می توان آن را کشف و بیان نمود. راز این کشف قرار گرفتن در فضای سوره است تا از برکت دریافت وحدت فضای سوره، برانسجام و پیوند معنایی آیات نیز پی برد. تفکر و تدبر به معنای دقیق قرآنی و یافتن روشی مناسب، باعث قرار گرفتن در چنین فضایی می شود. توجه به آغاز و فرجام هر سوره، تکرا تلاوت، توجه به رکوعات سوره ها، کلمات کلیدی، سیاق کلام و نحوه بیان مطالب از سویی و نگرش به موقعیت تاریخی، شان نزول، مخاطبین، داستانها، امثال و اشاراتی که در سوره به آنها پرداخته شده روشی مناسب برای راه یابی به فضای سوره و یافتن محور موضوعی است. آنگاه تحلیل و تفسیر سوره براساس این محور موضوعی و در آن فضا بخش پایانی مطالعه و بررسی موضوع است .

هدف از این پژوهش، بررسی مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از کیفیت رسالت حضرت موسی (ع) است. بنابراین آیات مربوط به داستان حضرت موسی (ع) درقرآن، با روش جدید بازیابی و بازشناسی شده و سپس مراحل و شیوه های بیان قرآن کریم از این داستان تبیین می شود. تحقیق حاضر که به روش تحلیل استنادی انجام یافته، در سه فصل تنظیم شده است. فصل اول، تحت عنوان " ویژگیهای صاحب دعوت و مخاطبان آن" به ویژگیهای حضرت موسی (ع) ویژگیهای فرعون و قوم بنی اسرائیل می پردازد. اخلاص، وجود نوعی روحیه ترس و نگرانی و داشتن مشکل تکلم از مهمترین ویژگیهای حضرت موسی (ع) می باشد. اما در مقابل فرعون دارای ویژگیهایی چون طغیان، برخورداری از قدرت و سپاه، انانیت، برتری جویی و اسراف، تکبر و استکبار، غفلت ازآخرت، اتباع هوی و سیاست و خطا بوده است و تقریبا" همه ویژگیهایی که برای فرعون و فرعونیان درقرآن کریم ذکرشده بعدها در میان قوم بنی اسرائیل بروز کرده است. درفصل دوم، شیوه های موجهه حضرت موسی (ع) با فرعون و اطرافیان او در بیان سوره های مختلف به تفصیل مطرح می شود. دراین فصل مراحل ماموریت یافتن حضرت موسی(ع) برای مواجهه بافرعون و درباریان و نحوه این مواجهه به روایت سوره های نازعات، زخرف، شعراق وطه بیان می شود. نهایتا" در فصل سوم، مواجهات دیگرآن حضرت، از جمله نحوه گفتگو و برخورد او با بنی اسارائیل و سحره فرعون و .... تبیین گشته و گوشه ای از شگردها و زیباییهای بیانی قرآن کریم از این صحنه ها به تصویر کشیده می شود.

مجموعه ای از مباحث مرتبط با قرآن که هر یک وجهی از وجوه مطالعات قرآنی را تبیین می کند یا به پرسشی از پرسش ها درباره قرآن می پردازد با عنوانکلی علوم قرآن نامیده می شود که آشنایی با هر یک از آنها نقش مهمی را در بهره گیری از محتوای قرآن ایفا می کند. بدین منظور نخستین گام ارائه تعریف علمی و دقیق اصطلاح علوم قرآن است تا در پرتو آن معلوم شود چه علومی را به درستی می توان علوم قرآن نامید . برخی از دانشمندان علوم قرآن کلیه مباحث متعلق به قرآن را تحت عنوان علوم قرآن نامیده اند ولی برخی دیگر تنها علومی را که از عوارض ذاتی و اختصاصی قران بحث می کنند علوم قرآن دانسته اند. بر عکس گروهی حتی مباحث مربوط به تاریخ مصاحف، بررسی اوصاف و ویژگی های قرآن کریم را علوم قرآن نام نهاده اند. دقیق ترین تعریفی که می توان ارائه داد این است که بگوییم منظور از علوم قرآن مجموعه علومی است که مقدمه فهم و تفسیر قرآن واقع می شوند. گام دوم آشنایی با شیوه های رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه علوم قرآن در علوم اسلامی و نیز سلسله دانش بشری است. علوم قرآن را بر اساس ملاک هایی همچون موضوع، روش، تربیت تایخی، درون قرآنی یابرون قرآنی بودن و میزان کارآمدی در فهم و تفسیر قرآن می توان رده بندی نمود. روش برگزیده در این تحقیق، ملاک قرار دادن میزان کارآمدی هر یک از این علوم در فهم و تفسیر قرآن است. گام سوم، روش شناسی علوم قرآن است که به عنوان بخشی از مباحث مربوط به فلسفه علوم قرآن، با نگاهی معروف شناسانه از انواع درجه دوم به بازکاوی و بازنگری بیرونی علوم قرآن پرداخته و مبانی روش شناختی آنها را مورد بررسی قرار می دهد. نگارنده در فصل اول این تحقیق سراغ تعاریف و ضمن بررسی تحلیلی تعاریف مختلف علوم قرآن را مقدمه فهم و تفسیر قرآن دانسته است. در فصل دوم به ضرورت رده بندی علوم قرآن و تعیین جایگاه آن در علوم اسلامی و سلسله دانش بشری پرداخته و با ملاک قرار دادن کارآمدی هر یک از علوم قرآن در فهم و تفسیر قران الگویی را برای رده بندی این علوم ارائه داده است. در فصل سوم نیز درصدد اثبات این دیدگاه بوده است که علوم قرآن دانشی با موضوعات متعدد بوده و از تنوع روش ها برخوردار است. و به همین دلیل روش پژوهش ترکیبی اعم از روش نقلی، عقلی و تحلیلی زبانی را علوم قرآن پیشنهاد کرده و در نهایت نتیجه گرفته است که روشهای علوم مختلف اعم از علوم انسانی ، علوم تجربی، و علوم ریاضی در روش شناسی علوم قرآن کارآیی دارند.

تحت عنوان بررسی غفلت از دیدگاه قرآن و حدیث که سعی شده است با بهره گیری از آیات قرآن و تفاسیر و همچننی روایات و کتب اخلاقی که بیانگر غفلت و غفلان هستند، بنیاد کار پی ریزی و ابعاد مختلف موضوع در پنچ بخش تدوین شود. بخش اول به بررسی کلیات اختصاص داده شده است. که عبارتند از تعریف لغوی و اصطلاحی غفلت و زمینه بیان مسله غفلت در قرآن و حدیث. بخش دوم در برگیرنده ماهیت و مراتب و انواع غفلت است که مهمترین فصل برای شناخت این معضل بزرگ است. بخش سوم بررسی عمده ترین زمینه های غفلت در دو موضع متفاوت درونی و بیرونی را در بر گرفته و به عوامل بروز غفلت و نقطه آغاز خطای بشر اشاره شده است. پیامدهای غفلت اعم از دنیوی و اخروی بررسی شده و با طرحی نو نمونه های قرآنی مصادیق غلت ذکر گردیده است. در بخش پایانی پیشگیری و روشهای درمان غفلت ‬و نسخه اصلی درمان این درد فراگیر که همان ذکر است ارائه شده است

این رساله به بحث وتحلیل داستان آدم در قرآن پرداخته است، و شامل سه بخش می باشد. بخش اول بیان کلیات است که دو نظریه ثبات انواع و تحول انواع در مورد پیدایش نخستین انسان از نگاه دانشمندان زیست شناسی مطرح شده است. همچنین آفرینش نخستین انسان در آثار ادیان مختلف و موضع دانشمندان مسلمان و مسیحی در قبال نظریة تحول انواع در این بخش مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم به مبحث قصه در قرآن می پردازد که مراد از قصه در قرآن، هدف قرآن از بیان قصه ها، ماهیت قصص قرآنی، زبان قرآن در بیان قصص از جمله مطالب این بخش است . ارائه این بخش مقدمه ای است تا راه را برای فهم درست قصه آدم فراهم نماید، شناخت زبان قرآن در بیان قصه ها و ضوابط فهم درست آیات، ما را به تحلیل صحیح داستان آدم رهنمون می گردد. بخش سوم این رساله به تحلیل داستان آدم در قرآن پرداخته است. پس از بیان تحلیل اندیشمندان اسلامی در قالب شش دیدگاه متفاوت،نتیجه گرفته شده است که داستان آدم گر چه تحقق خارجی و عینی داشته، اما سرگذشت همة انسانها است و آدم نمونه و الگوست و این داستان علاوه بر معانی ظاهری و اصالت و حقیقت این معانی ظاهری، دارای معانی باطنی است که بیان تکوین انسان و ارتباط او با عالم فرشتگان و شیاطین از جملة آن معانی است. فصلهای بعدی به موضوعات ، خلافت آدم، تعلیم اسماء، پرسش فرشتگان، عرضة اسماء بر آنهاو سجده ایشان بر آدم، ابلیس و دشمنی او با انسان، بهشت آدم و مهم ترین درسهای داستان آدم می پردازد.

سوره­شناسی یا روش تحقیق ساختاری در قرآن کریم رشته‏ای از علوم قرآنی است که زمینه­ تدبر و تحقیق در قرآن را به نوعی فراهم می­آورد که باعث ایجاد و افزایش انس با قرآن می­شود. بنابر توصیه معصومین (ع) به ارتباط و انس سوره­ای با قرآن و همچنین با توجه به اهمیت سوره یس که در روایات متعددی از ایشان تبیین شده است، خلأ پژوهش در سوره‌شناسی این سوره احساس شد. بنابراین جایگاه، اهداف، محور موضوعی و ویژگی‏های خاص سوره‏ یس مورد بررسی قرار گرفت. با بررسی آیات مربوط به توحید، نبوت و معاد، که در این سوره وجود دارد، حکمت قلب نامیدن سوره یس آشکارتر شد. در همین راستا، با بررسی ارتباط سوره یس با سوره­های مجاور و هم­گروه، نکته کلیدی سوره «یافتن صراط مستقیم و طی طریق در آن» معرفی شد که همانا پیروی از قرآن و عترتپیامبر اکرم (ص) است.