آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این تحقیق نخست، دو واژه ی قرآنی «شکل» و «شاکله» در هفده تفسیر معتبر قدیم و جدید بررسی شده است؛ سپس موضوعات مربوط به آن دو در آثار فلاسفه و حکما و عرفا و دانشمندان مورد مطالعه قرار گرفته است. مراد از شاکله در این تحقیق عاملی است که موجود زنده را به تحرک وامی دارد و از آن به نفس، ضمیر، قلب، ذهن، مغز، نهاد و قالب مثالی تعبیر می شود.

نفاق از جمله مفاهیمی است که با ظهور اسلام در شبه جزیره پا به عرصه ادبیات عرب گذاشت و با ورود اسلام به مدینه به یکی از مفاهیم پدید آمده در فرهنگ اسلامی بدل گردید. از این روست که برای شناخت دقیق این مفهوم قرآن به عنوان اولین متن ظهور آن در ادبیات اسلامی مهمترین منبع مطالعه به شمار می رود. مطالعه قرآن با هدف شناخت این مفهوم ما را با عناصر اساسی معنا در این واژه آشنا می کند و نشان می دهد که در نفاق چه عناصر معنایی وجود دارد که آن را از مفاهیم مشابهی چون فسق و تقیه جدایی می بخشد. مطالعه و تجزیه و تحلیل آیات قرآن ما را متقاعد می کند که نفاق به عنوان یک پدیده اجتماعی؛ حرکتی هدفمند و خصمانه بوده است که می کوشیده تا مخالفت خود را با حاکمیت پیامبر (ص) بر مدینه مخفیانه و پنهان به سرانجام برساند و آن را منهزم نماید. بدیهی است عنصر مخالفت با حاکمیت پیامبر(ص) بر مدینه از عناصر اساسی معنایی مفهوم نفاق به شمار می رفته و درست همین عنصر مهم معنایی بوده است که آن را از مفهوم فسق کفر و شرک جدا می کرده است. با این همه در دوره های پسین اسلامی دو مفهوم فسق و نفاق سخت در هم آمیخته و مصادیق هریک به جای دیگری تلقی شده است.آنچه که مهم است این است که پیامبر(ص) به عنوان حاکم اسلامی و کسی که نوک این پیکان به سمت او نشانه رفته در مقام مقابله با این پدیده چه رفتاری در پیش گرفته و چه الگوهای رفتاری را به اطرافیان خود پیشنهاد داده است. برای یافتن این الگوی رفتاری منافقان عمدتا یک راه اساسی وجو داشته و آن مراجعه به کتب سیره و کشف آن دسته از برخوردهایی است که فراتر از برخوردی موردی پادر عرصه رفتار گذاشته است. راه دیگر نیز تجزیه و تحلیل آیاتی از قرآن است که پیامبر(ص) را به رفتاری در برابر منافقان توصیه می کند و یا رفتاری از ایشان را در برابر منافقان گزارش می نماید. بی شک از آنجا که نگاه این دو متن به پیامبر(ص) و زندگی او سخت متفاوت است طبیعی است که گزارشهای آنها نیز از سیره نبوی گاه متفاوت بوده و هریک زوایایی را نقل کرده و یا به برخی رفتارها اهمیت داده اند این تحقیق علاوه بر بررسی مفهوم نفاق در اندیشه اسلامی کوشیده است تا گزارشهای قرآن و کتب سیره را از رفتار پیامبر(ص) با پدیه نفاق بررسی کرده و میان آنها مقایسه و تطابقی ارائه نماید.

هدف از این پایان نامه بررسی ظاهر و باطن کلام الهی از دیدگاه قرآن و سنت می باشد و در این موضوع سعی در پاسخ به سوالاتی چون ‎۱- مفهوم و باطن قرآن کریم چیست ؟ ‎۲- جایگاه ظاهر و باطن در فهم و تفسیر قرآن کریم و رابطه ظاهر و باطن با یکدیگر چیست ‎۳- " تنزیل " و " تاویل " با " ظاهر " و " باطن " چه رابطه ای دارند ؟ را دارد و در همین ارتباط فرضیه هایی چون - طاهر قرآن کریم معانی آن و باطن قرآن کریم مقاصد آیات و سور آن است ‎۱۲- ظاهر و باطن هر دو باهم مراد خداوند متعال است و در طول یکدیگر قرار دارند و مکمل یکدیگرند ‎۳- در منابع دینی " تنزیل " و " تاویل " ناظر به " ظاهر" و " باطن " است روش گردآوری این تحقیق عمدتا" کتابخانه بوده و بامطالعه و فیش برداری از کتب حدیثی و سایر منابع و در مواردی که به نقل آراء می پردازد ، تحقیق به صورت توصیفی صورت گرفته است این پایان نامه در یک مقدمه و سه فصل انجام گرفته که در مقدمه کلیات و در فصل اول " ظاره " و " باطن " در بیان قرآن کریم و لسان احادیث و در فصل دوم " ظاهر " و "باطن " از نظر مفسران و قرآن پژوهان و جایگگاه آن دو در فهم و تفسیر قرآن و در فصل سوم هم معنایی " ظاهر" و " باطن " با " تنزیل " و " تاویل " به طور کامل مورد بررسی قرار گرفته است از یافته های این تحقیق می توان نتیجه گرفت ظاهر و باطن قرآن از جمله مباحث پیچیده قرآنی است که به صراحت در قرآن نیامده است اصطلاح ظاهر و باطن ریشه در روایات داشته و در میان متون روایی مورد توجه و تاکید معصومان بوده و به یقین بیان آن مقصد و غایتی داشته است وجود وجوه چند گانه در نمونه هایی از احادیث بطون قرآن کریم و گوناگونی تعاریف ظرهر و باطن در احادیث موجب گوناگون فهم و در نتیجه موجب آسیب های خاص خود شده است بخشی از آسیب ها به حوزه سند شناسی و دشواری های طریق صدور ، بخشی به محتوا و مضامین احادیث و بخشی نیز به عدم توجه به هم سویی بطون قرآن با خطوط اساسی کلام الهی و روح حاکم بر قرن باز می گردد و این مضامین مورد بررسی افراد مختلف قرار گرفته است از این رو فهم و درک صحیح مفهوم چنین اصطلاحاتی و شناخت گستره کاربرد و جایگاه حقیقیشان از اهمیت ویژه برخوردار بود و در نگاه به قرآن کریم تاثیر ژرف خواهد داشت همچنین از آنجا که ظاهر و باطن قرآن دو ویژگی قرآن کریم است بنابراین همسو و هماهنگ با آیات قرآن و روح کلی حاکم بر آن است و ظاهر و باطن در طول یکدیگر و مکمل همدیگر و هر دو مراد خداوند متعال است .

هدف از این پایان نامه بررسی مفهوم تفکر در قرآن مجید است لذا سعی در پاسخ یابی به سوالاتی چون در قرآن برای مفهوم اندیشیدن یک واژه بکار نرفته است و کلمات زیادی هستند که مفهوم کلی آنها اندیشیدن و فکر کردن است ولی این واژه ها چه ارتباطی با هم دارند ؟ حدود و ثغور هر کدام از اینها چیست را دارد . تحقیق حاضر که به روش کتابخانه ای انجام یافته مشتمل بر مقدمه وچهار فصل می باشد فصل اول مفهوم تفکر در علوم مختلف را در سه شاخه علم لغت ، علم منطق و روان شناسی بررسی نموده است . فصل دوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم هم ارز و موازی آن مانند تدبر، تذکر، علم، عقل، شعر،فقه، فهم، خیل را بررسی نموده است فصل سوم رابطه مفهوم قرآنی " تفکر" با مفاهیم متفاوت با آن مانند تفکیر، غفل،عمی، نسی، لعب، سکر و جهل را بررسی نموده است فصل چهارم زمینه ها ، آسیب ها و پیامدهای تفکر را مورد بررسی کامل قرار داده است . براساس یافته های تحقیق معنای تفکر در اصطلاح قرآن با معنای آن در لغت ، منطق و روان شناسی متفاوت است تفکر در قرآن یعنی آیه دیدن همه اشیاء جهان هستی شخص متفکر با تفکر در مخلوقات ، خدا و صفاتش را می بیند . او همیشه متذکر خداست هماند کسی که با تدبر در قرآن متذکر خداست دو مفهوم تدبر و تذکر هم ارز و موازی تفکر هستند یعنی هر شخص متدبری ، متذکر و متفکر هم هست ، هر شخص متذکری مدتبر و متفکر هم هست و هرشخص متفکری ، متدبر و متذکر هم هست نمی توان مفهوم تفکر رت بدون بررسی این دو مفهوم بررسی کرد تفکر در اصطلاح قرآن بوسیله قلب سالم انجام می شود کسی که قلبش بیمار است نمی تواند تفکر کند ولی می تواند تفکیر کند قرآن همه مخلوقات را نعمتهای الهی و زمینه های تفکر معری می کند هر شی ء دلیل بروجود خداوند و صفات اوست هر عاملی که قلب را بیمار کند ، مانع تفکر است . این عوامل را قرآن بیان نموده است لازمه تحقق تفکر ( با توجه به تعریف آن در قرآن ) ، آیه بودن اشیاء جهان هستی است . خداوند همه چیز را آیه قرار داده است تا تفکر محقق شود . پس از مرگ دیگر تفکر معنا ندارد چون دیگر اشیاء آیه چیز دیگر ینیستند همه حقایق مکشوف است .