آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

عشق و محبت از اساسی ترین مباحث عرفان نظری و عملی است . در واقع ، تجلی عشق است که تمام مراتب خلقت را ایجاد می کند و به ظهور می رساند ، و در مسیر کمالیه موجودات به سوی حق نیز همین عشق است که ایجاد حرکت و کمال می کند و مرتبه به مرتبه ، آنها را تا خود حق می رساند . پس می توان عشق را یک بار در قوس نزول و یکباردر قوس صعود نگریست . در این مقاله با استخراج و تحلیل آراء جامی از مجموعه آثارش – نه فقط در یک غزل یا قصیده یا متن عرفانی – دیدگاه عرفانی وی نسبت به عشق ، این عنصر مهم در عرفان اسلامی مشخص می گردد .

از آنجایی که قرآن ارتباط سالم و صمیمی زوجین را در چهارچوب خانواده از ضروریات نیل به کمال فردی و اجتماعی می بیند، لذا شناخت عوامل مثبت و منفی موثر در روابط همسران بر مبنای قرآن و سنت از پژوهش های مهم و بنیادی است. در این مقاله با این فرض که بخشی از داستان های قرآنی که حاکی از ارتباطات همسران اسوه قرآنی با یکدیگر است و نیز آیات بیانگر اوصاف همسران بهشتی، به منظور الگوسازی و ارائه راه کارهای عملی است، ابتدا به بررسی اصول و معیارهای حاکم بر زندگی مشترک مطلوب اسلام پرداخته شد. سپس با تحلیل جلوه های رفتاری همسران اسوه قرآنی و اوصاف همسران بهشتی و کیفیت گفتار و کردار آنان در پرتو آن معیارها، الگوهایی راهبردی در ایجاد روابط صمیمی از قرآن استخراج شد.

در مباحث کلامی پیرامون معجزات نبی‌ّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)به‌طور کلی دو دیدگاه وجود دارد که گروهی قائل به داشتن معجزات برای آن ‌حضرت و دسته دوم انحصار در قرآن‌کریم را قائلند. به این لحاظ در تفسیر آیات ابتدایی سوره قمر و جریان انشقاق‌قمر، گروه دوم معتقدند که انشقاقی در ماه صورت نگرفته و در آینده و نزدیک قیامت این اتفاق صورت می‌پذیرد و آن‌‌ حضرت به غیر از قرآن‌کریم معجزه‌ی دیگری نداشته است. در این مقاله دلایل تفسیری دسته دوم با روش توصیفی-تحلیلی بررسی شده و مشخص می‌گردد که نظرات این دسته با سایر آیات قرآن‌کریم ناهماهنگی دارد و نیز از لوازم عقلی پذیرش این رأی بی‌اعتبار شدن باب‌های اعجاز نبیّ‌اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)در کتب حدیثی و ایجاد شبهه در روایات مهدویت می‌باشد.

برخی از آیات قرآن کریم به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نسبت خطا یا گناه به انبیای الهی می‌دهد. با توجه به پیش زمینه‌های فکری، تبیین و تفسیر این دسته از آیات و تطبیق آنها با آموزة عصمت متفاوت است. مقالة حاضر با مطالعة موردی آیات 76 تا 78 انعام، درنگی بر تحلیل عارفان و متکلمان بر این آیات دارد. مقاله بر این فرضیه استوار است که تعریف متفاوت نبوت و عصمت در اندیشة عارف و متکلم، و مجهز بودن عارفان به ابزار کشف و شهود تفسیر متفاوتی به دنبال خواهد داشت. نتایج، گویای آن است که تفسیرهای عرفانی با رویکرد خاص خود که مبتنی بر هستی‌شناسی و ابزار معرفتی آنهاست، معنا و معارف بلند را پشتوانة الفاظ قرار داده و ظاهر آیات را منافی عصمت نمی‌دانند. از منظر ایشان این آیات، استعاره‌ای از تکامل سلوکی انبیا علیهم السلام است. ستاره و ماه و خورشید واسطه‌هایی بودند که در سلوک معرفتی ابراهیم علیه السلام گام به گام حذف شدند و این طریق در انسانی تحقق می یابد که خودش از میان برخاسته و معبود را به تماشا نشسته است. از سویی متکلمان برآنند که ظاهر قرآن حجت است و می‌توان از خود آیات قرآن و ارجاع آیات متشابه به آیات محکم مقصود قرآن را دریافت و عدول از مفاد ظاهری قرآن و روی آوری به تأویل، زمانی مجاز است که مبتنی بر حجتی معتبر باشد. بر باور ایشان ابهامات موجود در داستان انبیا، تفسیر به ترک اولی یا از باب تعلیم به دیگران تفسیر می‌شود.

آموزه‌های دینی ما حکایت از پلی بر روی جهنّم دارند که در آخرت همه به ناچار از آن گذر خواهند کرد. پل صراط بسیار لغزنده و سخت گذر است و عقباتی دارد که هر یک به نامی خاص نامیده می‌شود. عبور انسان‌ها از آن به صورت‌های مختلف است. گروهی به قعر جهنم افتاده، برخی لنگان لنگان و یا معلق و گروهی به سرعت برق از آن می‌گذرند. مقاله حاضر به بررسی و تحلیل این آموزه‌ها بر مبنای آیات قرآن و با نگاهی عقلی می‌پردازد و در نتیجه اثبات می‌کند که صورت باطنی صراطی که انسان در دنیا، در نفس خود می‌پیماید، در آخرت به صورت پلّی بر روی جهنّم است. عبور همگان از جهنم که حقیقت و باطن دنیاست قطعی بوده و کیفیت عبور از آن نیز وابسته به حقیقت وجودی افراد متفاوت خواهد بود.

نظام اخلاقی قرآن با سایر نظام‌های اخلاقی متفاوت است. نظامی است که مبنایش ایمان به خدا، غایتش ذات الهی، وسیله رسیدن به آن حب و کسب رضایت او، و شیوه تخلّق به اخلاقیات در آن از بین بردن زمینه رذایل می‌باشد. وقتی انسان علم یقینی و ایمان به تعلیم قرآن کریم که عزت و قدرت را منحصر در خدای سبحان می‌داند داشته باشد، نه‌تنها دیگر در دلش جز خدا کسی را اراده نمی‌کند بلکه تمام پستی‌ها و بدی‌ها را از دل و جانش شسته و به زیور صفات الهی آراسته می‌کند. اخلاق قرآنی بر اساس حب الهی و تخلق به اخلاق الهی است. انسان از طریق خدادوستی به صفات خدا می‌رسد. معنای اینکه عملی به خاطر وجه الله انجام شود آن است که نتیجه آن عمل جلب خشنودی و رحمت خدا کند.

خداوند حکیم و علیم، انسان را آفرید و هدف از آفرینش او را رسیدن به کمال حقیقی قرار داد و کمال حقیقی را در سایه‌ی پذیرش ولایت خود امکان‌پذیر ساخت و این کمال حقیقی و راه رسیدن به آن را «صراط مستقیم» دانست و با آیات کلام کریمش؛ آن را به انسان‌ها شناساند. «صراط مستقیم» در قرآن کریم، بزرگ‌راهی وسیع، آسان گذر و پویاست که دارای مراتب و درجاتی بوده و برای هر مرتبه‌ای، هدایتی خاص است. در پائین‌ترین مرتبه از فطرت نشات می‌گیرد و مرتبه‌ی کمالیّه‌ی آن، انعام یافتن به نعمت ولایت الهی است که منسوب به خداوند متعال؛ رسول‌اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و نعمت داده شدگانی است که به نعمت صدق و صلاح و شهادت بر اعمال و ولایت الهی متصف و به توفیق و هدایت الهی و علم لدنّی و عصمت الهی مخصوص گردیده‌اند، وصول به این مرتبه برای سایرین تنها با اطاعت محض و ولایت آنان امکان‌پذیر است.