آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

از روزهای آغازین نزول قرآن تلاش‌های بسیاری برای درک آیات الهی صورت گرفته است. فهم فکورانه‌ آیات با چگونگی ترجمه دقیق و نیز درک معنایی درست از آیات، ارتباط مستقیم دارد به همین جهت، ازجمله چالش‌های مهم در ترجمه‌ قرآن‌کریم، شناسایی دقیق معنای واژگان است. یکی از واژگان قرآنی که مترجمان بسیاری در مورد آن سکوت کرده‌اند واژه «بیان» در آیه «عَلَّمَهُ الْبَیانَ» (الرحمن/4) است. به دیگر سخن، مترجمان معنای دقیقی برای این واژه ذکر نکرده‌اند. الگوی «مربع معناشناسی» یکی از الگوهای منتخب و روشی برای بازنمود ژرف‌ساخت معنایی متن، مبتنی بر روابط تقابلی است که توسط الگیرداس گریماس تبیین شده است. در این پژوهش سعی بر آن است تا با بهره‌گیری از این مربع، معنایی دقیق واژه «بیان» یافت شود. این پژوهش سعی دارد تا از طریق واکاوی دوگان تقابلی «سخن» و «سکوت» معنایی دقیق برای واژه «بیان» ارائه نماید. در این راستا لایه‌های معنایی متناسب با هریک از این دوگان مورد واکاوی قرارگرفته است. در نوشتار حاضر حد مشترک «گفتار انسان» در نظر گرفته‌شده بنابراین صداهای دیگری مثل «همس» که در برخی آیات به آن‌ها اشاره‌شده است موضوع این پژوهش نیست. بررسی‌های انجام‌شده در این پژوهش، نشان می‌دهد که معنای «بیان»، سخن گفتن فصیح و اعم از نطق است.

مطالعات «نشانه‌شناسی» از جمله دانش‌های روزآمد در دنیای معاصر است. نشانه‌شناسی فرهنگی یکی از مهم‌ترین رویکردهای آن به‌شمار می‌آید. یوری لوتمان یکی از بنیانگذاران نشانه‌شناسی فرهنگی است که الگوی «خود و دیگری» را مطرح کرده است. بر اساس این الگو هرچه «خودی» نیست به‌ناچار «دیگری» است و برعکس! امروزه بهره‌گیری از دانش‌های روزآمد، روشی مهم برای تحلیل متون دینی ـ مذهبی است. نهج‌البلاغه از جمله متونی است که می‌توان در بستر آن با استفاده از دانش‌های روز، جریان‌های تاریخی را واکاوی نمود. یکی از این جریان‌های مهم در طول تاریخ اسلام «خوارج» هستند که در نهج‌البلاغه بارها گزارشهایی از کنش‌های مختلف آنها ارائه شده است. این پژوهش درصدد است با روش توصیفی ـ تحلیلی به پیاده‌سازی الگوی خود و دیگر در جریان خوارج براساس گزاره‌های نهج‌البلاغه بپردازد و کنش های این جریان را بر اساس این الگو پی جویی کند بررسی چگونگی شکل‌گیری خوارج و کنش‌های آنان در طول تاریخ بر اساس متد «خود و دیگر» نشان‌دهنده یک فرآیند چندوجهی و توبرتو ‌است.

تصویرآفرینی، شیوه‌ای بلاغی و هنرمندانه برای بیان مطالب است که در متون گوناگون از آن استفاده می‌شود. آفرینش هنری یکی از شیوه‌های تأثیرگذار در انتقال مطالب بشمار می‌آید. استفاده از انواع صنایع بلاغی و همچنین استفاده از کلمات و نحوه‌ی ترکیب و نوع کنار هم قرار گرفتن آن‌ها از شیوه‌های مهم تصویرآفرینی است. علاوه بر قرآن کریم، استفاده از زبان تصویر در سایر متون دینی از جمله صحیفه سجادیه نیز دیده می‌شود. مطالعه دعای هفتم صحیفه سجادیه نشان می‌دهد که در این دعا از شیوه تصویرآفرینی استفاده‌ شده است. تصاویر این دعا عمدتاً با استفاده از استعاره یعنی تشبیه بلیغ ترسیم‌ شده‌اند. این دعا یکی از معدود دعاهایی است که در آن تصویری منسجم و یکپارچه به نمایش درآمده است. سراسر این دعا تصویر فردی را نشان می‌دهد که به‌واسطه شرایط خود مشغول تضرع به درگاه الهی است. این فرد به‌صورت شخصی گرفتار و مستأصل؛ پناه‌جویی دردمند؛ بار سنگین سختی‌ها بردوش و ذلیل و بی‌یاور ترسیم‌شده است. او از خداوند تمنای گشایش درها و برطرف شدن مصائب را دارد.

یمن از دیرباز دارای موقعیت مهم جغرافیایی و تاریخی بوده است ؛ یمن یکی از اولین سرزمین هایی است که مردم آن مسلمان شده اند ؛ می توان گفت از ابتدایی ترین امور در مسیر ِ مسلمان شدن ، آشنایی با قرآن و در مرحله بعد آگاهی از تفسیر آیات الهی است. این پژوهش بر آنست تا به این سوال پاسخ دهد که سیر تطور تاریخی تفسیر در یمن چگونه بوده است ؟در پژوهش حاضر به مطالبی همچون جایگاه تاریخی یمن و نحوه ورود اسلام به این سرزمین پرداخته شده است . سپس سیر تاریخی تفسیر قرآن در ادوار مختلفی همچون دوران نبی اکرم (ص) ، دوران صحابه ، زمان تابعین و بعد از آن یعنی دوران تبع تابعین و همچنین ادوار پس از آن تا دوران متاخر به تفکیک مورد دقت و بررسی واقع شده است . در پایان نیز برخی از مهمترین تالیفات تفسیری یمن مورد بررسی قرار گرفته است.

از زمان نزول قرآن در موضوع وحى شبهه هایى مطرح و براساس معیارهاى درون دینى و برون دینى پاسخ هایى نیز ارائه شده است.ارتباط میان انسان به عنوان مادّه سفلى با عالم عُلیا، نوع این ارتباط به لحاظ قالب الفاظ و قالب معنا، سنخ القاى آن بر پیامبران الهى و به صورت خاصّى بر پیامبر خاتم 9، تجربى بودن پدیده وحى و قابلیّت بسط و گسترش آن، معانى متعدّد وحى و یا کاربردهاى متعدّد از یکمعنى واحد براى وحى از جمله شبهاتى است که به صورت پرسشى مطرح، و تنى چند از اساتید دانشگاه پاسخ داده اند.در خصوص پیامبر خاتم 9 الفاظ و معانى قرآن، هر دو از جانب خداوند بر قلب رسول اکرم 9 نازل شده و پیامبر 9 براى بازگو کردن عین الفاظ نازل شده شتاب مى کرده اند. در قرآن تصریحاتى به نزول لفظى و معنایى وجود دارد.قول ثقیل، تحدّى قرآن نیز از مباحث مطرح شده مى باشد.

کتاب «جبر و اختیار» از جمله آثار نوشته شده در مورد بحث جبر و اختیار به قلم مرحوم استاد محمدتقی جعفری می باشد. از آنجا که این بحث در علوم گوناگونی از جمله فلسفه، کلام و مباحث انسان شناسی مورد دقت و بررسی قرار می گیرد، کتابهای زیادی در این زمینه نوشته شده اند و هریک از زوایای مختلف به موضوع نگاه کرده اند. استاد محمد تقی جعفری خواسته نگاه جامعی به موضوع جبر و اختیار داشته باشد. همین ویژگی آن را از سایر کتب نوشته شده در این زمینه متمایز ساخته است. این نوشتار درصدد بررسی و نقد این اثر می باشد.

مقولۀ مجمل و مبین ازجمله مباحث مهم در علوم قرآن، ادبیات عرب و اصول فقه استکه توجه به آن در فهم آیات قرآن سهم به‌سزایی دارد. بازخوانی منابع کهن حکایت از آن داردکه وجود عواملی چند دریک عبارت می‌تواند زمینه‌ساز اجمال درکلام باشد؛ فهم دقیق یک متن، نیازمندِ خروج عبارت از ابهام است که معمولاً با بهره‌گیری از مبین‌ها اتفاق می‌افتد. چگونگیِ مواجهه هریک از مفسرین با آیات مجمل براساس شیوۀ تفسیری آن‌ها متفاوت است؛ دراین میان اندیشه‌ها و نیز نحوۀ مواجهه علامه طباطبایی به‌عنوان مفسر شهیر معاصر و احیاگر روش تفسیری قرآن به قرآن، دارای اهمیت ویژه‌ای است. پژوهش حاضر در تلاش است با تکیه ‌بر روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر داده‌های محتوایی تفسیر المیزان به این مهم دست یابد که علامه با آیاتی که در آن‌ها یکی از اسباب اجمال وجود دارد، چگونه برخورد داشته‌اند. به نظر می‌رسد علامه در مواجهه با آیات مجمل شیوه‌ای منحصر به فرد دارند.