آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این تحقیق یکی از بخشهای تفسیری را که همان تفسیر قرآن است روشن می کند و بی شک این نوع تفسیر یکی از بهترین رویکردها در تفسیر قرآن است. با اشاره به مفسران چهارگانه، علامه طباطبایی و تفسیر او (المیزان فی تفسیر القرآن)، محمد صادق الطهرانی و تفسیر او (الفرقان فی تفسیر القرآن) و از اهل سنت شنقیتی و تفسیر او (ادواء البیان) و خطیب شافعی و تفسیر او (تفسیر قرآنی قرآن) هدف از این پژوهش تفسیر داستان های قرآنی و عبرت گیری از آنهاست. من داستان حضرت یوسف (علیه السلام) را انتخاب کردم، زیرا در آن نکات بسیاری از جمله اخلاقی، اجتماعی، تربیتی و غیره مورد نیاز مردم است و یکی از بهترین داستان های قرآنی است. از این رو یکی از داستان های مهم قرآن است که در صورت تحقیق و بررسی دقیق می توان از آن درس ها و خطبه های بسیاری از جمله صبر بر امتحان گرفت و از ابتدای سوره متوجه قرب پدر به پسر خردسالش به حدی می رسد که چشم بر پدرش قطع می کند و این نشان دهنده استحکام و انسجام رابطه بین جوان و پدر و دانش اوست.پدر با فرزندانش است و امکان برادران بزرگترش به او حسادت می کنند، بنابراین یوسف توصیه می کند که رؤیا را به آنها نگویید و از این طریق استنباط می کنیم که صحبت از نعمت او به خاطر علاقه جایز است و از درس ها نیز وجود استقامت در صبر است. که در آن شکایت و تشویش نیست، بلکه با توکل بر خدا و استعانت از او، زن و چگونگی نجات معجزه آسا از سوی خداوند متعال، به برکت توسل به خداوند و استعانت از او. مهمترین نتایج پیام به شرح زیر است با ردیابی آیاتی که مفسران در سوره یوسف در تفسیر قرآن به کار بردند، اعداد بین مفسران شیعه و مفسران سنی یکسان نبود و پس از آن آیات بر اساس موضوع تقسیم شد و شامل آن شد. آیات توضیحی و نظرات مفسر، که در آن سید طباطبایی از تفسیر آیات سیزده گانه، الصادقی الطهرانی در تفسیر آیات بیست و ششم، شنقیتی از دوازده آیه و خطیب نوزده آیه سوره یوسف از آیه شریفه بهره برده است. تفسیر قرآن توسط قرآن

امام مهدی(علیه‌السلام) ومهدویت یکی از بارزترین مسائل جهانی است که همه ادیان بر حسب اختلاف در مصادیق و ویژگی‌های وقوع، به آن معتقدند. این عقیده در میان مسلمانان با ظهور مردی انقلابی از خاندان رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) و از فرزندان فاطمه(سلام الله علیها) تجلی می یابد و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به روشنی از ناگزیر بودن ظهور او در صحنه زندگی برای زدودن ظلم و ستم و بازگرداندن عدالت و سنت پیامبر بشارت داد. در این پایان‌نامه به بررسی این موضوع از طریق آیات قرآن کریم و روایات در تفسیر المیزان، المنار و المراغی می پردازیم. این پژوهش با رویکرد توصیفی و تحلیلی به اشکالاتی که در تفسیر المنار و المراغی مطرح شده است، پاسخ می دهد. و از مهم‌ترین نتایج این است که احادیث درباره مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) صحیح و صریح و متواتر است و آن‌چه رشید رضا و مراغی از اشکالات و سؤالات ذکر کرده‌اند، قابل دفاع نیست. اصول اعتقادی مانند دلالت توحید و غایت خلقت و نبوت و امامت و عصمت انبیا(علیه‌السلام) که با آرای علامه طباطبایی در تفسیر المیزان تطابق دارد ولی با تفسیر المنار و مراغی سازگار نیست. زیرا دو مفسر قائل به عصمت مطلق انبیا و حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) نیستند و این دلیل بر اختلاف در تحلیل متون روایات مهدویت بین تفسیر المیزان، المنار و المراغی است.

از آنجا که خداوند متعال داناترین فرد به منظور و مراد خویش است؛ تفسیر قرآن به قرآن بدون تردید از اولین و بهترین روشهای تفسیر قرآن و فهم معانی آیات آن است. تفسیر قرآن به قرآن توضیح آیات قرآن به وسیله آیات دیگر و بیان مقصود آنهاست. این روش به ویژه در قرن اخیر مورد توجه گسترده مفسران قرار گرفته است. مهمترین تفاسیری که از این روش استفاده کرده اند عبارتند از: المیزان فی تفسیر القرآن علامه طباطبائی، الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن و السنه دکتر محمد صادقی تهرانی، تفسیر القرآنی للقرآن عبدالکریم خطیب و تفسیر اضواء البیان فی إیضاح القرآن بالقرآن شنقیطی. و در این نوشتار رویکرد توصیفی- تحلیلی، مطالعاتی و متون کتابخانه ای را اتخاذ خواهیم کرد. مهمترین یافته‌های آن عبارتند از: برای تفسیر هجده آیه مشترک بین چهار تفسیر مذکور که به روش قرآن به قرآن تفسیر شدهاند، طباطبائی از صد و هشتاد و نه آیه و صادقی تهرانی از صد و شصت و نه آیه و خطیب از چهل و سه آیه و شنقیطی از صد و چهل و یک آیه استفاده کردهاند. با بررسیهایی که انجام شد مشخص شد که میزان استفاده و پایبندی طباطبائی و صادقی تهرانی یعنی دو مفسر شیعی نسبت به پایبندی خطیب و شنقیطی یعنی دو مفسر اهل سنت بیشتر است.

بهترین علماء وفقها به آن روی آورردند تفسیر قرآن بود، از این رو عمر و توانایی خود را در خدمت کتاب خداوندصرف کردند. اما روش‌های علما در تفسیر کتاب خدای متعال متفاوت بود، از این رو، برخی از آنان روش تفسیر را طبق نقلی و برخی دیگر، روش تفسیری را بر اساس آراء شخصی انتخاب کردند. از مهم ترین راه های تفسیرنقلی تفسیر قرآن به قرآن است که علما به شایستگی آن تصریح کرده اند. از مهم ترین تفاسیری که از این روش استفاده کرده اند عبارتند از: المیزان فی تفسیر القرآن علامه طباطبایی، الفرقان فی تفسیر القرآن دکتر محمد صادقی تهرانی و تفسیرأضواء البیان فیإیضاح القرآن بالقرآنشنقیطی و تفسیرالقرآنی للقرآن دکتر عبدالکریم الخطیب است، در اینپژوهش از روش توصیفی تحلیلی، مطالعات کتابخانه استفادهکرده ایم. پس از بررسی و توازن بین نقاط ائتلاف و اختلاف، دریافتیم که جهات ائتلاف بیش از اختلاف است از سوی دیگر، تفسیر علامه طباطبایی بر تفسیر شنقیطی برتری دارد، زیرا در تحلیل و نتیجه گیری دقیق تر و علمی تر است و تعصب طرف مقابل را ندارد. در حالی که الشنقیطی از روش تعصب استفاده می کند و در مکانهای زیادی تعابیر انحرافی را بیان می کند و اکثر اوقات فقط به نظر خود اهمیت می‌دهد.

دعا یکی از اسباب معنوی در عالم است، اما گاهی در اجابت آن موانعی ایجاد می‌شود و عده‌ای از اجابت دعایشان محروم می‌گردند. مقاله حاضر با روشی توصیفی-تطبیقی روایات مربوط به عدم اجابت دعا را بررسی کرده‌‌است. این روایات گروهی از افراد را نام می‌برد که دعایشان مورد اجابت قرار نمی‌گیرد؛ که عبارتند از: عریف (والی حکومت)، عشار(گیرنده مالیات)، داروغه، صاحب طبل و طنبور، شاعر، کسی که زنش را نفرین می‌کند در حالی که می‌تواند او را طلاق دهد، فردی که همسایه‌اش را نفرین می‌کند در حالی که می‌تواند خانه‌اش را تغییر دهد، فردی که پولش را بدون گرفتن شاهد قرض داده و پولش را خورده‌اند، کسی که بدون تلاش از خدا روزی می‌خواهد، کسی که در قطع رحم و علیه والدینش دعا کند. علت‌های عدم اجابت دعا نیز در روایات دیگری آمده‌است، که با انطباق آن علت‌ها با روایات مورد بحث، علت استثناء شدن این افراد مشخص می‌گردد؛ که شامل ظلم، تنبلی و تخلف این افراد از عوامل الهی است. این‌ها تنها نمونه‌ای از مصادیق فراوانی هستند که دعایشان مستجاب نمی‌شود و علاوه بر این‌ها می‌توان مصادیق دیگری نیز برای این گروه ذکر کرد.

افتراق‌ روایات مکان و سبب نزول سوره‌ی انسان، شکاف تفسیری را بین پژوهشگران فریقین ایجاد کرده و آنان را به انفعال و عدم استفاده از روایات یکدیگر واداشته است. تفسیرپژوهان برای تشخیص درستی و صحت روایات مربوط به این سوره به بررسی‌های متعدد سندی و متنی اقدام کرده‌اند. با این وجود، این سؤال مطرح می‌شود که چه روشی برای ارائه تفسیری مطابق با واقع در جهت تشخیص کیفیت افتراق مناسب است. در این مقاله با مقایسه روش‌های مختلف، روش مقایسه و تحلیل روایات به عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تشخیص کیفیت افتراق و ارائه تفسیری مطابق با واقع انتخاب شد. از این‌رو، این نوشتار در مقام چنین رویکردی، به دنبال مهمترین تفاسیر مأثور فریقین، نور الثقلین و الدرّ المنثور بوده است تا زمینه‌ی بهره‌برداری بیشتر از تفاسیر روایی شیعه و اهل سنت را فراهم کند. با بررسی‌های انجام شده چنین به نظر می‌رسد که افتراقی از نوع تعارض در روایات کتاب الدرّ المنثور مطرح بوده، چنانکه روایات نور الثقلین همسو با یک طرف قضیه است، اما پس از حل این مسئله در کتاب الدرّ المنثور، نتیجه‌ی آن هم‌راستا با روایات نور الثقلین خواهد بود. این تحقیق به اشتراک در باب مکان و سبب نزول در دو تفسیر معتقد است و روایات نزول این سوره در مکه را بر اساس جو سیاسی و فشارهای حاکم بر راوی می‌داند. تفاوت سبب‌های نزول ارائه شده نیز از باب بیان مصادیق آیه، تسامح در لفظ نزول و هم‌زمانی و هم‌راهی اصحاب با پیامبر (ص) در هنگام نزول آیات است.

نهج ­البلاغه از دیرباز تا کنون، مورد توجه عالمان و ادیبان مسلمان واقع شده است. تلاش برای تکمله­ نویسی بر نهج­ البلاغه مدتی بعد از تدوین آن جلوه­‌گر شده است تا جایی که امروزه شاهد انباشت آثاری با عنوان «مستدرکات نهج­‌البلاغه» هستیم. مستدرک «مصباح­‌البلاغة فی مشکوة الصیاغة» اثر محمدحسن میرجهانی از نمونه‌هایی به شمار می­‌رود ‌که در اواخر دهه 40 شمسی به نگارش درآمده است. اگرچه واژه «مستدرک» در همه این آثار دیده می­‌شود، ولی با واکاوی انگیزه­‌های مولفان و معیار انتخاب­های کلام امام علی علیه السلام در مستدرکات، می­‌توان به تفاوت­هایی در نوع رویکرد ایشان پی­برد. در خصوص مستدرک میرجهانی، واکاوی جریان­های سیاسی و مذهبی دوره او، می­‌تواند زوایای دیگری از لایه‌­های پنهان کتاب را فراروی مخاطب بگشاید. انگیزه محوری میرجهانی در تدوین چنین اثری، احتجاج با جریان­های غیرشیعی اعم از اهل سنت، بهائیت و ... بوده است. با تکیه بر تحلیل جریان­های عصر میرجهانی و تلاش بر بازخوانی کتاب او، شاهد نوع جدیدی از مستدرک نهج­ البلاغه با رویکرد احتجاجی می­‌باشیم.

يكي از روش‌هاي تربيت اخلاقي، تأييد است كه در آن، مربي، شخصيت يا رفتار متربي را به بهترين شكل ممكن ارزيابي كرده، كارهاي او را به بهترين انگيزه‌هاي واقعي ممكن نسبت مي‌دهد. اين پژوهش، با هدف بررسي و بيان ديدگاه قرآني، دربارۀ روش تأييد در تربيت اخلاقي، انجام گرفته ‌است. روش پژوهش، توصيفي ‌ـ تحليلي و مقايسه‌اي است؛ بدين منظور، ابتدا روش‌هاي تربيت اخلاقي در رويكرد دل‌مشغولي، با مراجعه به كتاب‌ها و مقالات مرتبط، بيان شده ‌است. سپس، روش‌هاي تربيت اخلاقي قرآن، با مراجعه به آيات قرآن و كتاب‌هاي مرتبط، استخراج شده، در سه محور انديشه، احساس و رفتار ارائه گرديده ‌است. در نهايت، با بررسي آموزه‌هاي اخلاقي ديني، ديدگاه قرآني، دربارۀ روش تأييد بيان شده ‌است. يافته‌هاي پژوهش ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حاكي از اين است که قرآن کريم، روش تأييد را به چند شكلِ ايجاد حس فضيلت‌جويي، عزتمندي و شرافت در انسان، بيان كرامت ذاتي انسان و استفاده از روش‌هاي تغافل و توبه به کار گرفته است.

بررسی آیات قرآن و تفاسیر، بیانگر آن‌ است که برخی از آیات دربردارنده مفاهیمی عمیق‌تر و گسترده‌تر و محل بحث بیشتر در تفسیر است. یکی از این آیات آیه «وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُوا فِی الْیَتامی‏ فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنی‏ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ ...» است. چگونگی ارتباط میان شرط و جزا در آیه شریفه، شبهه تحریف قرآن بر اساس روایتی ذیل آیه در کتاب الاحتجاج منسوب به طبرسی، وجوب یا استحباب امر ازدواج، معنای عدالت در آیه و ... ازجمله مباحث بسیار مهمی است که مفسران با مطمح نظر قراردادن این آیه، درباره آنها بحث و گفت‌وگو کرده‌اند. محتمل‌ترین نظر درباره ارتباط میان شرط و جزا در آیه شریفه چنین است که «فانکحوا» در آن سدّ مسدّ جزای حقیقی؛ یعنی «لا تنکحوهن» باشد. روایتی که ذیل آیه شریفه مبنی بر تحریف آیات قرآن نقل شده نیز به‌دلیل تعارض با آیات قرآن و سایر روایات مردود است. همچنین امر به نکاح در آیه شریفه به‌معنای وجوب ازدواج نیست، بلکه چون بعد از حظر است، مباح بودن نکاح را می‌رساند. در نهایت عدالت مورد بحث در آیه، بنابر فرمایش معصوم، عدالت مالی است و منافاتی با آیه 129 همین سوره که رعایت عدالت عاطفی در میان زنان را ناممکن می‌شمارد، ندارد.

این پژوهش با هدف مقایسۀ جایگاه احساسات در تربیت اخلاقی از نگاه رویکرد دلمشغولی و آموزههای اخلاقی قران کریم انجام شده است. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی و مقایسه ای است؛ به این شکل که ابتدا، اهداف و روشهای تربیت اخلاقی در رویکرد دلمشغولی، با مراجعه به کتابها و مقالات مرتبط، بیان گردید. سپس، اهداف و روشهای تربیت اخلاقی در قران، با مراجعه به آیات قران و کتابهای مرتبط، استخراج شد و در سه محور اندیشه، احساس و رفتار، ارائه گردید. در نهایت، با مقایسۀ اهداف و روشهای تربیت اخلاقی در رویکرد دلمشغولی و آموزههای قرانی، جایگاه احساسات در تربیت اخلاقی، در آموزههای قرانی و رویکرد دلمشغولی، مقایسه شد. نتیجۀ پژوهش نشان می دهد که از نظر رویکرد دلمشغولی و آموزه های اخلاقی قران، تربیت عواطف اخلاقی، جایگاهی والا و نقشی مهم و اثرگذار، در تربیت اخلاقی دارد؛ اما بر خلاف نادینگز که عاطفه را، ملاک اساسی در اخلاق قرار داده، قران مجید، در تربیت اخلاقی انسان، به هر سه بعد شناخت، احساس و رفتار او، توجه کرده است؛ افزون بر این، از نگاه قران، تربیت احساسات و عواطف اخلاقی انسان نیز باید بر مبنای تعقّل و تفکّر انجام گیرد.