آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم علاوه بر دربرداشتن مفاهیم هدایتی و اعتقادی، سرشار از زیبایی‌های هنری می‌باشد. در آیه آیه این کتاب مقدس می‌توان زیبایی‌های هنری را مشاهده کرد. از مهم‌ترین هنرهایی که در آیات قرآن به چشم می‌خود، هنرتصویرآفرینی می‌باشد. آیات بسیاری از قرآن دربردارنده این هنر می‌باشند و قرآن کریم مفاهیم و مطالب مهم و عمیقی را با استفاده از این هنر برای مخاطبان بیان کرده است. از جمله مواردی که بهره‌جستن از این هنر در آن نمود ویژه‌ای دارد، اسماء قرآنی قیامت می‌باشد. خداوند متعال در قرآن کریم برای بیان معارف مربوط به معاد و قیامت اسامی فراوانی را برای آن روز ذکر نموده است. از جلوه‌های زیبای هنری این تصاویر می‌توان به استفاده از هنر تصویر آفرینی در اسماء قرآنی قیامت اشاره کرد. بیان وقایع طبیعی قیامت، بیان حالات جسمی و روحی انسان در قیامت از مهم‌ترین معارفی هستند که قرآن کریم در قالب اسماء قیامت و با بهره‌جستن از هنرتصویرآفرینی به بیان آن پرداخته است. استفاده از تشبیه، تمثیل، استعاره و کنایه از مهم‌ترین روش‌های قرآن برای تصویرآفرینی است. این پژوهش از نوع پژوهش‌های بنیادی است که به روش تحلیل محتوا و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای تدوین شده است.

هر یک از مفسران قرآن کریم به گونه ای به تفسیر قرآن پرداخته اند، به طوری که در کتابهای تفسیر و نوشته های آنان تنوع فراوانی ایجاد شده است. حال، پرسش این است که این تنوع در نوشتارها در چه محدوده ای از تفسیر جایز است و تا چه اندازه میتواند گسترش یابد؟ با توجه به تفکیک معنایی که میان روشها و گرایشهای تفسیری مطرح خواهد شد، به نظر میرسد امکان بسط و توسعة تفسیر در حوزة گرایشهای تفسیری بسیار گسترده تر از روشهای تفسیری است. در این زمینه مفسران نیز سخنان فراوانی گفته و تنوع قابل توجهی در نوشتارهای تفسیری پدید آورده اند. همچنین میتوان گفت که گسترة این تنوع نیز به نیازها و یافته های علمی مفسران و رعایت قواعد تفسیر بستگی دارد.

مثبت‌اندیشی، فرایند و کیفیت تاثیر آن بر ایجاد رضایت باطنی و آرامش در انسان، یکی از ضروری‌-ترین مباحث قابل طرح در حوزه اسلام و روان‌شناسی است. احساس آرامش، شادی و سلامتی در زندگی، در گرو نوع بینش فرد و تفسیر و شناخت او از رویدادها و واقعیت‌ها است. این پژوهش به روش تحلیلی-تطبیقی رویکرد مثبت‌اندیشی در متون اسلامی و مقایسه آن با روان‌شناسی مثبت‌گرا» را مورد توجه قرار داده است. مهم‌ترین نتایج تحقیق حاضر بیان می‌کند که به دلیل بهره‌مندی اسلام از مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی و جهان‌شناختی و فقدان این مبانی در روان‌شناسی مثبت‌گرا، ابعاد مثبت‌اندیشی در متون اسلامی بسیار گسترده‌تر و عمیق‌تر از روانشناسی مثبت‌گراست. در متون‌ اسلامی اعتقاد به خداوند و صفات متعالی‌اش، از قوی‌ترین عوامل زمینه‌ساز توسعه خیرانگاری درانسان است. اما روان‌شناسی مثبت‌گرا با تاکید بر "انسان‌محوری" با سبک تفسیری اسنادیِ سطحی‌تر و‌ شکننده‌تر مواجه است.معنویت در روان‌شناسی مثبت‌گرا، به دلیل عدم تعریف عالی‌ترین هدف غایی و تنوع و فراوانی اهداف غیرمتشخص، از عمق و گستره کمتری در انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری نسبت به معنویت اسلامی برخوردار است. در متون اسلامی، تحقق عزت‌نفسِ انسان در توکل بر خداوند، با تعریف اعتماد ‌به‌ خود در روانشناسی مثبت‌گرا، قابل جمع نبوده و منافات دارد.

به رغم نظر مشهور مبنی بر مکی بودن سوره مبارکه اعلی و یکپارچگی مضمونی آن، گروهی با استناد به روایات، قائل به تفکیک نزولی این سوره هستند و معتقدند بخشی از آن پیش از هجرت و بخشی پس از هجرت نازل شده است و گروهی نیز با فرض مکی بودن همه سوره، به تاخیر تشریع حکم آیاتی از آن، در مدینه باور دارند.در این پژوهش برآنیم تا با بررسی اقوال صاحبنظران و رهگیری روایات مورد استناد در منابع شیعه و اهل سنت و مطالعه سندی و فقه الحدیثی آن ها، مکی یا مدنی بودن تمام یا بخشی از سوره اعلی و نیز امکان تاخیر در تشریع حکم آیاتی از آن را روشن کنیم و مستنداتی بر نظر مختار ـ یعنی مکی بودن تمام سوره اعلی ـ ارائه نماییم.

نوشتار حاضر می‌کوشد اعتبار روایات موسوم به «آیة رجم» را بررسی نماید. این روایات مدّعی‌اند آیه‌ای در قرآن مبنی بر حکم سنگسار پیرمرد و پیرزن وجود داشته است: «إذَا زَنَی الشَیخُ والشَیخَةُ فَارجِمُوهُما...». امّا بعدها این آیه از قرآن حذف شد. وجود این روایات، باعث طرح نظریة «نسخ تلاوت» در قرآن گردیده است که از سوی اکثر قریب به اتفاق علمای اهل سنّت و بخشی از علمای امامیه پذیرفته شده است. در مقابل، گروهی از علمای امامیه پذیرش این روایات را مستلزم عقیده به تحریف قرآن دانسته، و با این تحلیل، آن را مردود اعلام کرده‌اند. بررسی و نقد روایت مذکور و دیدگاه‌های پیرامونی‌اش، موضوع این مقاله است و در پایان به این نتیجه دست یافتیم که پذیرش آیه مدّعایی و نظریه نسخ تلاوت با اشکالات جدی رو به روست.

در آیه 57 سوره یونس، قرآن مجید به «شفاء» توصیف شده است: ﴿شِفاءٌ لِما فِی الصُّدُورِ﴾. بیشتر عالمان مسلمان، شفای مذکور را روحانی و معنوی تفسیر کرده­اند، اما در این پژوهش با استفاده از قرینه‌های مختلف، درصدد اثبات این نکته هستیم که مفاد آیه عام است و هر نوع شفایی را دربرمی‌گیرد. عمده این قرائن مبتنی بر کشفیات علوم تجربی است که عامل اصلی خطر در بیماری‌های قلبی عروقی را زمینه­های ذهنی فرد نسبت به عامل فشار و در نتیجه، نوع ارزیابی و برخورد با آن معرفی می­کند؛ همچنان که خداوند نیز با وصف ﴿مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ﴾ پیش از اشاره به خاصیت شفابخشی، پیشگیری از امراض قلبی را با عمل به موعظه­های قرآن ممکن می­داند که با سه عامل میسر می­گردد: تفکر و تعقل، شناخت صحیح و ایمان به خدا. این مقاله ضمن اثبات فرضیه فوق، نشان می­دهد که تأکید آیه مذکور بر این است که شفای امراض جسمی در گرو شفای امراض روحی است.

اصولیان را می بایست مؤثرترین اندیشمندانی دانست که به تعریف قرآن، این واژه مهم در تاریخ فرهنگ اسلامی، دست زده‌اند. آنان افزون بر آنکه جزو نخستین عالمانی بوده‌اند که به این کار مبادرت ورزیدند، بارها دست به تغییر مؤلفه‌ها زده و معرفی جدیدی از آن ارائه کردند. ‌چنان­که در سده پنجم و ششم، مؤلفه‌های «نقل» و «کتابت» را بر هر مؤلفه دیگری در تعریف قرآن مقدم داشتند. با وجود مؤلفه‌های رقیب از جمله «اعجاز»، طبیعتاً هم‌سخن بودن اصولیان در این انتخاب، تصادفی نبوده بلکه برخاسته از گفتمان علمی و شرایط فرهنگی- اجتماعی حاکم بر دوران آنان بوده است. ارائه پاسخ‌هایی درخور به چرایی استفاده از مؤلفه‌های «نقل» و «کتابت» در تعاریف اصولیان سده‌های پنجم و ششم با روش تاریخ انگاره، مهم‌ترین بایسته این پژوهش است. تحقیق و تتبع دراین‌باره، نشان می‌دهد رواج مباحث پیرامونی قرائات و تواتر، توجه به نقش تاریخی نقل و کتابت در صیانت قرآن، نیز وجود انتقادات متعدد پیرامون مؤلفه اعجاز در این دوران، مهم‌ترین دلایل انتخاب‌ مؤلفه‌های «نقل» و «کتابت» از سوی اصولیان برای تعریف قرآن در سده‌های پنجم و ششم بوده‌ است.

اصطلاح «قرآن» در علم اصول، مفهوم همواره ثابتی نداشته بلکه در طول تاریخ ­­این علم، تعاریفی متفاوت و مؤلفه‌هایی مختلف به خود دیده است. باآنکه در سده‌های پنجم و ششم هجری، مؤلفه‌های ­­«منقول متواتر» و «مکتوب در مصاحف» برای معرفی قرآن بر هر مؤلفه دیگری ازجمله «اعجاز»، ترجیح داده می‌شد اما در سده هفتم، مفهومی جدید از قرآن در علم اصول، ارائه و مؤلفه اعجاز، جایگزین مؤلفه‌های پیشین در تعاریف شده است. تبیین چرایی جایگزینی مؤلفه اعجاز در تعاریف اصولی سده‌های هفتم و هشتم به‌جای مؤلفه‌های «منقول متواتر» و «مکتوب در مصاحف» با استفاده از روش تاریخ انگاره، مهم‌ترین مسأله پژوهش پیش رو بوده است. تحقیق دراین‌باره نشان‌گر آن است که گفتمان علمی سده‌های هفتم و هشتم پیرامون مبحث اعجاز، نیز وجود انتقادات متعدد پیرامون مؤلفه‌های منقول و مکتوب در این دوران، مهم‌ترین دلایل انتخاب‌ مؤلفه‌ اعجاز برای تعریف قرآن در این دو سده‌ بوده‌ است.

عنوان این پایان نامه درباره «توصیه های پیامبران که در قرآن کریم آمده، از منظر تفاسیر معاصر (بررسی تطبیقی)» می باشد. تا جایی که به ذکر آیات قرآنی‌ای پرداختیم که در آن به نصایح انبیا اشاره شده است، به ویژه جهت روایی پیامبران علیهم السلام که الگویی برای بشریت در امانت‌داری و نصیحت بوده اند. با استخراج آیات متعددی که به تبیین احکام مختلف اعتقادی، اخلاقی و اقتصادی برای جلوگیری از تکرار می‌پردازد، روش تحقیق چهار تفسیر در این زمینه انتخاب کردیم که دو تفسیر از شیعه و دو تفسیر از اهل سنت است. اولین تفسیر، تفسیر المیزان علامه طباطبایی است و تفسیر دوم تفسیر الأمثل از علامه فقیه ناصر مکارم شیرازی است، که هر دو تفسیر از جمله تفسیرهای معاصر هستند. از میان اهل سنت اولین تفسیری که انتخاب کردیم التحریر والتنویر از شیخ محمد طاهر بن عاشور است. و تفسیر دوم از سید قطب ابراهیم الشاذلی، با نام فی ظلال القرآن است. و از برخی کتب زبانی و اعتقادی و اخلاقی و منابع دیگر نیز استفاده کردیم. در نتیجه مقایسه بین مشترک و چنگال

روش تفسیری قرآن به وسیله قرآن یکی از مهم‌ترین روش‌های تفسیر قرآن به شمار می‌رود و اولّین کسی که از این روش استفاده کرد پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) بود و بعد از او ائمّه اطهار علیهم السلام و برخی از صحابه و بیشتر مفسران بودند. تفسیر قرآن به قرآن، تبیین آیات قرآن به وسیله دیگر آیات قرآن و بیان مقصود آن‌هاست. که این آیات قرآن به عنوان منبع تفسیر آیات دیگر می‌باشد. از مهم‌ترین تفسرهایی که از این روش تفسیری استفاده کرده‌اند عبارتند از: تفسیر المیزان علّامه طباطبائی، الفرقان دکتر صادقی تهرانی، و أضواء البیان فی إیضاح القرآن از شنقیطی، وتفسیر القرآنی للقرآن از عبدالکریم خطیب. از این رو رویکرد توصیفی-تحلیلی، مطالعه‌ای و متون کتابخانه‌ای را شیوه کار خود قرار دادیم. مهمترین نتایج این پژوهش چنین است: علامه طباطبایی در تفسیر (60) آیه (در سوره انفال (17) و در سوره توبه (43) آیه) از روش تفسیر قرآن به قرآن در جزء دهم بهره برده است. دکتر صادقی تهرانی در تفسیر (103) آیه (در آیات سوره انفال (25) و در سوره توبه (78) آیه) از روش تفسیر قرآن به قرآن در جزء دهم بهره بردند. شنقیطی از روش تفسیر قرآن به قرآن در جزء دهم در تفسیر (23) آیه (در سوره انفال (7) آیه، و در سوره توبه (16) آیه) استفاده کرده است. خطیب از روش تفسیر قرآن به قرآن در جزء دهم تفسیر ( 60 ) آیه ( در سوره انفال ( 21 ) آیه ، ودر سوره توبه ( 39 ) آیه )