آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

دوره غیبت در تاریخ حیات شیعه نقطه عطفی به شمار می آید چراکه جامعه شیعه را دچار حیرت ساخت.یکی از مسائل مستحدثه برای جامعه شیعی چگونگی ارتباط و همکاری با حکومت های مستقربود که از نظر کلامی ، غاصب و جائر تلقی می شدند.این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش برآمده که فقیهان شیعه دوره آل بویه در ارتباط با این مساله جدید چگونه می اندیشیدند؟چگونه رفتار می کردند؟مبانی سیاسی، فکری و رفتاری آنها کدام است ؟ در پاسخ به این پرسش ها فقیهان در عین غصبی دانستن حکومت های مستقر، برای بیرون رفت از بحران مبتلا به جامعه شیعی به همسازگری وهمکاری روی آوردند.از این رو، با بهره گیری از متون مختلف، فقیهان به دو دسته معتقدان به «همکاری محدود مشروط»و «همکاری مبسوط مشروط»تقسیم شده اند.

محمدحسین شهریار، شاعر پرآوازه ایران‌زمین و جبران خلیل جبران، شاعر و نویسنده سرشناس لبنانی، در دنیای معاصر بیشتر به نحله ادبی رمانتیسم منتسب‌اند. اما با وجود این، در برهه‌ای از زندگی، گرایش عارفانه در آثارشان رنگ بیشتری به خود می‌گیرد. علی‌رغم این‌که شهریار، مسلمان و جبران معتقد به آیین مسیحیت بود اما در آثارشان مفاهیم، نمادها و اصطلاحات عرفانی مشترکِ درخورتأملی به چشم می‌خورد. این پژوهش بر آن است تا نگرش‌ها و تمایلات عارفانه این دو ادیب و شاعر فرهیخته را در به‌کاربردن برخی مفاهیم، اصطلاحات و تعابیر عرفانی مشترک، چون عشق حقیقی و مجازی، وحدت وجود، مناجات عارفانه، مقام تسلیم و رضا، محبت، شهود، تسبیح و ثنا و همچنین کاربست برخی نمادهای عرفانی مشترک نظیرِ شب و روز، آتش و پروانه، می و شراب، صبح و شب و نور به‌صورت تطبیقی موردبحث و بررسی قرار دهد.

دهلی مهم‌ترین شهر هندوستان شمالی است که راجه پریتوی (prithvi) آن را بنا کرد و در میان هفت شهر منسوب به این نام، قدیم‌ترین آنها محسوب می‌شود. به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژة این شهر، سلسله‌های مختلفی در آن حکومت کرده‌اند که یکی از مهمترین آنها، سلاطین دهلی معروف به «شمسیان هند» نخستین سلسلة اسلامی که بر هندوستان پیش از دوران سلطنت مغول بر این سرزمین است. شمس الدین التتمش نخستین پادشاه این سلسله و مهندس اصلی سلطنت دهلی است که به عنوان نخستین حاکم مستقل مسلمان دهلی از اهمیت و منزلت خاصی برخوردار است، در این مقاله چگونگی به قدرت رسیدن التتمش، مهم‌ترین وقایع دوران حکومت او و سیاست‌های او در تحکیم قدرت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

سده‌ی چهارم هجری یکی از درخشان‌ترین سده‌های تمدن اسلامی است که ماشاهد ظهور مورخان بزرگی هستیم .یکی از این مورخان ابونصرمطهربن‌طاهر مقدسی (355ه /966م) مولف کتاب"البدء‌و‌التاریخ " می‌باشد. کتاب‌ مقدسی یکی از مهم‌ترین متون تاریخنگاری تمدن اسلامی است که کوشش می‌شود باشناخت بینش تاریخی مولف، از طریق بررسی شاخصه‌هایی چون بینش معرفت شناسانه و بینش شریعت مدارانه چگونگی بازتاب این بینش را در تاریخنگاری وی بازجسته وتأثیر آن در روش تاریخنگاری او تحلیل شود. برای تحقق این هدف، این پرسش مطرح است: بینش تاریخی مقدسی برروش تاریخنگاری او چه تأثیری داشته است؟درپاسخ به این پرسش فرض بر آن است که تأثیربینش تاریخی مقدسی برروش تاریخنگاری سبب اتخاذ روش علّی(باشدت وضعف) ازسوی وی شده وتاریخنگاری او را از واقعه نگاری به سطحی نزدیک به آنچه که امروز تاریخنگاری علمی‌‌خوانده می‌شود ارتقا، داده است. مقدسی با نزدیک شدن به بی‌طرفی تاریخی در نقل روایات،بینش تاریخی را از مرزهای سنتی ورایج آن فراتربرد. افزون برآنچه آمد، مقدسی تاریخ را به حکمت عملی نزدیک ساخته وآن را محملی برای انعکاس آن قرارداده است چنانکه یکی از مهم‌ترین فواید مطالعه تاریخ را بهره‌مندی خردمندان از آن می‌داند.از سوی دیگر بینش فلسفی مقدسی سبب رویکرد جدی او به مسائل اعتقادی وکلامی شده‌است. وی نتوانسته ارتباط مستحکمی بین تاریخ و فلسفه پیداکند و از فلسفه برای اثبات عقاید و مباحث پرجدل بهره گرفته است. بینش فلسفی گفته شده دربخش تاریخی کمرنگ ودر برخی موارد ناپدید می‌شود. همین امرباعث شده که اثر وی دچار یک نوع گسست معنایی شود. با این حالنگاهو بینش مقدسی برآیند سده پرجدل چهارم می باشد که وی با توجه به علاقه‌ای که به دین اسلام داشته این کتاب را به قصددفاع ازاسلام نوشته است. تاریخنگری- تاریخنگاری- مطهربن طاهرمقدسی- معرفت شناسی - شریعت‌مداری

پژوهش حاضر با عنوان «تحلیل مواضع انجمن حجتیه در قبال انقلاب اسلامی و واکنش امام خمینی(ره)» در پی پاسخ به این پرسش اصلی است که، مواضع انجمن حجتیه نسبت به نهضت اسلامی چه بود و امام خمینی(ره) نسبت به آنها چه موضعی را اتخاذ نمودند؟ براساس یافته های این پژوهش، انجمن"ضد بهائیت"یا"خیریه حجتیه مهدویه"در سال 1332 توسط شیخ محمود ذاکر زاده تولائی تأسیس شد؛ دلیل اصلی شکل گیری این انجمن، افزایش قدرت و نفوذ بهائیان در جامعه بود. این انجمن توانست با جذب جوانان و آموزش های مذهبی به آنها، نقش مهمی در مسائل فرهنگی و مذهبی دهه30 و 40 ایفا کند. اما با وجود فعالیت های دینی این انجمن، شیخ محمود حلبی براساس آموزه های مکتب تفکیک(خراسانی) و بسیاری از اصحاب آن معتقد به ضرورت حکومت معصوم بوده و در نتیجه استقرار حکومت اسلامی در عصر غیبت را انکار می کرد، بنابراین با تغییر فضای مبارزاتی از اواسط دهه40 به جای مبارزه انقلابی و سیاسی به فعالیت های اجتماعی و مدنی روی آورده و حتی سعی کرد تا با حکومت وقت به توافق برسد به شرط آنکه آزادانه بتواند به فعالیت های خود به نفع دین و علیه بهائیت ادامه دهد. از طرفی، سکوت انجمن در برابر حوادث سیاسی مهم در این سالها موجب شد تا، بعضی از اعضا از آن جدا شوند. با این حال، هر چند انجمن از 17 شهریور 1357، تغییر مواضع داده و همراهی خود را با جریان انقلاب اعلام نمود، اما این امر نیز مؤثر واقع نشد و دیگر نتوانست به دوران طلایی قبل بازگردد. پس از پیروزی انقلاب با توجه به مطرح شدن موضوعاتی همچون؛ ولایت فقیه و حکومت اسلامی و مسئله جدایی دین از سیاست، دفاع مقدس و ....، موضع گیری های انجمن، که در موارد بسیاری در تقابل با مواضع امام خمینی (ره) و اصحاب انقلاب اسلامی قرار داشت، و همچنین نوع فعالیت آنها در ارگان های مختلف موجب شد تا امام، پس از گزارشهای مسئولین وقت از جلساتی که با برخی از اعضای انجمن داشتند، سخنرانی شدیداللحنی درتاریخ 1 مرداد 1362 علیه انجمن نمایند که تعطیلی انجمن را در پی داشت؛ اما این پایان کار انجمن نبود و آنها به فعالیت های خود به صورت پنهانی ادامه دادند.

تصوف عاشقانه در فرایند تکامل جریان کلی تصوف در اعتراض به زهد خالص و صوفیان زاهدنما به‌وجود آمد و در فرایند شکل‌گیری و گسترش خود از رابعه تا دیلمی با فراز و فرود روبه‌رو بود. اعدام حلاج ضربه مهمی بر پیکر جریان عرفان عاشقانه بود. اما مانع از پیگیری پیروانش از گسترش جریان تصوف نشد. دیلمی با نگارش عطف الالف المألوف علی اللام المعطوف گام مهمی در نظام‌مندی سنت عشق الهی برداشت. این مقاله به دنبال تبیین این مسئله است که تفکر دیلمی در فرایند تکامل عرفان عاشقانه و گذر تصوف از رویکرد زاهدانه به عاشقانه چه نقشی داشت؟ فرض این است که او با گردآوری سنت شفاهی، کتبی و نظام‌مند کردن عرفان عشق‌محور در تقریب عشق الهی و دنیایی کوشید. او نظریه عشق انسانی و الهی مدونی مطرح ساخت و عشق دنیایی را در طول عشق الهی مطرح کرد. می‌توان نظریه‌پردازی او را برون‌رفت از گسیختگی اخلاقی و اجتماعی سده چهارم و پنجم قمری تلقی کرد.

دوره غیبت در تاریخ حیات شیعه نقطه عطفی به شمار می آید چراکه جامعه شیعه را دچار حیرت ساخت. یکی از مسائل مستحدثه برای جامعه شیعی چگونگی ارتباط و همکاری با حکومت های مستقر بود که از نظر کلامی، غاصب و جائر تلقی می شدند. این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش برآمده که فقیهان شیعه دوره آل بویه در ارتباط با این مساله جدید چگونه می اندیشیدند؟ چگونه رفتار می کردند؟ مبانی سیاسی، فکری و رفتاری آنها کدام است؟ در پاسخ به این پرسش ها فقیهان در عین غصبی دانستن حکومت های مستقر، برای بیرون رفت از بحران مبتلا به جامعه شیعی به همسازگری و همکاری روی آوردند. از این رو، با بهره گیری از متون مختلف، فقیهان به دو دسته معتقدان به «همکاری محدود مشروط» و «همکاری مبسوط مشروط» تقسیم شده اند.