آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده روزانه اندیشه‌های بسیاری، اعم از آگاهانه یا ناآگاهانه از ذهن آدمی می‌گذرد و خاطرهای ناخوشایند سبب تحلیل قوا و ازبین‌رفتن سرزندگی و نشاط انسان می‌شود و انرژی قابل‌ملاحظه‌ای را از او می‌گیرد. ازاین‌رو، تصحیح و مدیریت اندیشه‌ها آرزوی دیرین انسان‌ها بوده است. همچنین، اصلاح و کنترل اندیشه‌ها برای حضورقلب‌یافتن در نماز اهمیت دارد. بحث ماهیت و حفظ خاطرها از مباحث علم‌النفس در فلسفه است که فیلسوفان گذشته، مانند ابن‌سینا و فارابی و فیلسوفان معاصر، همچون میرداماد و صدرالمتألهین;به آن توجه خاصی داشته‌اند. راه نفوذ شیطان در انسان نیز ازطریق همین اندیشه‌هاست؛ زیرا نفوذگاه شیطان اندیشۀ بشر است، نه بدن وی. روش انجام این تحقیق کتابخانه‌ای است و در این پژوهش بررسی و بهره‌گیری از نوشته‌های غیردینی، همچون کتاب‌های روان‌شناسی از نظر دور نمانده است. دستاوردها و یافته‌های مهم مقالۀ حاضر تبیین منشأ اندیشه‌ها و بیان راهکارهای عملی برای متعادل‌ساختن ذهن است. همچنین، بیان این راهکارها یکی از امتیازهای نوشتار حاضر است که آن را از بُعد صرفاً علمی خارج ساخته.

انسان در ذات خودش وبه لحاظ فطری انگیزه بر انجام رفتار اخلاقی دارد.اما چرا انسانها در برخی موقعیت ها انگیزه بررفتارهای اخلاقی ندارند؟ویا حتی انگیزه بر رفتار غیر اخلاقی دارند.ودچار بی پروایی وشرارت می شوند. همین مسأله در آموزه‌های اخلاقی دین هم وجود دارد.سؤال اصلی مقاله این است که«چرا افراد متدین ویا مدعی دین داری با علم به الزامات اخلاقی دین، انگیزه برای انجام فعل اخلاقی ندارند؟». ویا گاهی برخلاف دستورات اخلاقی دین عمل می‌کنند. بنابراین چه نسبتی بین باورهای دینی معطوف به گزاره‌های اخلاقی وانگیزش اخلاقی وجود دارد؟ از آنجائیکه مفهوم «انگیزش» و نظریه های مربوط به آن در«روان شناسی» مورد بحث قرار می گیرد ومفهوم«انگیزش اخلاقی»در«روانشناسی اخلاق »از مباحث مهم وکلیدی است. به همین جهت این مقاله با روش توصیفی، تحلیلی درصدد تبیین عوامل وموانع «انگیزش اخلاقی» از منظر نویی موسوم به «روانشناسی اخلاق دینی» با استناد به برخی آیات وروایات است .حاصل ونتیجه اینکه، عوامل درونی مانند«ضعف اراده»،«ضعف ایمان»و«بی تقوایی» وغلبه«امیال وغرایز»و«عدم آگاهی» وغفلت، موانع انگیزش اخلاقی است.همچنین عوامل بیرونی مانند خانواده،نظام تربیتی وآموزشی جامعه،ارتباطات اجتماعی حقیقی ومجازی ورفتارهای حکومت، مؤثر در انگیزش اخلاقی افراد هستند.

آیات 31 نور، 53 و 59 أحزاب به عنوان آیات حجاب مشهور است. پژوهش حاضر درصدد بررسی روش تفسیر آیات فوق از دیدگاه صاحبان تفاسیر الکشاف و المیزان است. بر پایه ترتیب نزول و ظاهر آیات، خدای متعال ابتدا در آیه 53 احزاب به مردان مؤمن دستور می دهد که مواجه آنها با همسران پیامبر| «من وراء حجاب» باشد. سپس در آیه 59 از زنان مؤمنه می خواهد خود را با «جلباب» بپوشانند، تا مورد آزار نامحرمان قرار نگیرند. سرانجام در آیه 31 نور با ذکر جزئیات مسئله حجاب، حد و حدود آن را ترسیم می فرماید. در این میان زمخشری گاهی با استناد به روایات ضعیف، تفسیر غیر قابل قبولی را از آیه مورد بحث ارائه داده است که در هنگام مقایسه نظرهای ایشان با نظرهای علامه طباطبایی و ارزیابی دلایل و مستندات ایشان، برخی نظرهای زمخشری مانند: «سبب نزول آیه 53 احزاب ناراحتی و غیرت خلیفه دوم از رفت وآمد مردان اجنبی به منزل پیامبراکرم| است» به طور قطع قابل خدشه است. همچنین هر دو مفسر گاهی بدون دلیل، دست از ظاهر آیه برداشته و تفسیری خلاف ظاهر ارائه کرده اند.

بصیرت، قوه‌ای برگرفته از نیروی معنوی باطنی و فهم و درک عمیقی است که زمینه تشخیص حق از باطل و انتخاب راه درست از غلط را برای انسان فراهم می‌سازد. بصیرت دارای مراتبی است که هر کس به میزان استعداد و توان و تلاش خود به آن دست می‌یابد. رابطه ایمان و معنویت با بصیرت این‏گونه است که، ایمان موتور و بصیرت چراغ، قطب‏نما و نورافکن‏است. برخی عواملی که موجب تحصیل و تقویت بصیرت می‌شود عبارتند از آگاهی، تفکر و تعقل در امور، تفقه در دین، عاقبت اندیشی؛ و در آنجا که اندیشه ما یاری نمی‌دهد سوال کردن، مشورت گرفتن و عبرت گرفتن از گذشته‌ها می‌تواند ما را به بصیرت برساند. اما بدون توفیق الهی دست‌یابی به بصیرت ممکن نیست و بعد از دستیابی نیز از آنجا که نور گوهر عقل، گاهی با غبار جهل و نادانی و غفلت، تعصب و لجاجت، حب دنیا، هوای نفس و گناه و... کم فروغ می‌شود، لازم است با زهد و تقوای الهی، این گرد و غبار را زدود و با یاد و ذکر الهی به آن قلب جلا بخشید و با همنشینی با علمای ربانی، هم آگاهی افزایی کنیم و هم معنویت و نورانیت کسب نماییم، تا بصیرتمان افزایش یابد. بهره گیری از قرآن و تدبر در آن همچنین تمسک به سیره اهل بیت (ع) نیز از مهمترین راه‌‌های کسب بصیرت می‌باشند. البته شرایط محیط خانوادگی، تعلیم و تربیت و فضای سیاسی اجتماعی که فرد در آن رشد و نمو یافته بسیار تاثیر گذار در بصیرت وی خواهد بود. رهبر معظم انقلاب همواره در سخنان و فرمایشات خویش برضرورت و اهمیت و فواید بصیرت تاکید داشتند و مبانی بصیرت را ایمان و معنویت، تقوا، قرآن، ولایت‌مداری، آگاهی سیاسی، شناخت تاریخی و عبرت از آن فرمودند و دنیاطلبی و ترس را دو مانع مهم در بصیرت ذکر نمودند. ایشان کارکردها و راهبردهای بصیرت را دشمن شناسی، جریان شناسی و جبهه شناسی، تکلیف شناسی، موقع شناسی و آینده شناسی برشمردند و مخاطبان بصیرت را خواص جامعه، جوانان، دانشجویان ذکر کرده و الگوهایی بصیرت را حضرت علی(ع)، عماریاسر، امام حسین(ع)، حضرت عباس(ع)، امام خمینی(ره) و شهدا، جانبازان و آزادگان ذکر کردند. ایشان مهمترین بزهنگاه و کاربرد بصیرت را در فتنه می‌دانند و فتنه را با توجه به کلام حضرت علی (ع) امتزاج حق و باطل معنا کردند و دنیاطلبی را عامل ایجاد فتنه و هدف از فتنه را ایجاد اختلاف در بین جامعه اسلامی و راه مقابله با فتنه و جنگ نرم دشمن را مجهز شدن به ابزار بصیرت، تمسک به قرآن و اهل بیت (ع)، ایمان، آگاهی، شناخت شاخص‌ها و تبیین و روشنگری عنوان کردند. بی ?تردید تثبیت نظام جمهوری اسلامی?در ایران، محصول بصیرت جامعه ایرانی- اسلامی ?و تداوم این نظام نیز در گرو «بصیرت» اکثریت قاطع این مردم مؤمن و متعهد به آرمان‌های نظام مقدس جمهوری اسلامی?می‌باشد.

تعامل علّی، راه حلی برای توصیف چگونگی ارتباط دوجانبه نفس و بدن است. اگر نفس امری مجرد و بدن امری مادی است، چگونه این دو که به لحاظ ماهوی از هم متمایزند، با یکدیگر رابطه خواهند داشت؟ ملاصدرا به تبع فیلسوفان پیش از خود، برای حل این مسئله به روح بخاری متمسک شده است. این نگاه، با چالش هایی مواجه است که در این مقاله با رویکردی دینی بررسی شده اند. در پایان نتیجه گرفته شده که نوع نفس شناسی ملاصدرا که خیلی شبیه و نزدیک به نفس شناسی دینی است، او را از تمسک به امری به نام «روح بخاری» بی نیاز می سازد و این نوع نفس شناسی بهتر می تواند به مسئله تعامل نفس و بدن و حل این معما بپردازد.

نظریه‎ های معنای زندگی به دو دسته غیرپوچ‏گرا و پوچ‏گرا تقسیم می‏ شوند. دیدگاه غیرپوچ‏گرا به دو دسته معناداربودن و معنادارکردن زندگی تقسیم می‏ شود. دیدگاه معناداربودن زندگی نیز به دو دسته طبیعت ‏گرا و فراطبیعت ‏گرا تقسیم می ‏شود. این مقاله به‏ طورمشخص به دیدگاه تیلور به عنوان نماینده طبیعت‏ گرا- ذهن ‎گرا پرداخته است. طبق نظر تیلور با علوم بشری می‏ توان شرایط لازم برای به‏ دست‎ آوردن یک زندگی معنادار را فراهم کرد. امکانات موجود در این دنیای مادی به ما کمک می ‏کند بتوانیم به زندگی خود معنا دهیم؛ بنابراین نیازی به عالمی فراتر از عالم ماده برای به ‏دست‎آوردن معنای زندگی نیست. وی تحقق زندگی معنادار را در گرو وجود خلاقیت با سه ویژگی علم و آگاهی و آزادی و برنامه کلی برای زندگی می ‏داند. از اشکالات این دیدگاه عدم تحقق این سه شرط به ‏طورکامل به دلیل محدود بودن در دایره طبیعت، نسبیت در معنای زندگی و عدم توجیه مناسب برای زندگی بعد از مرگ و ناتوانی در حل احساس پوچی و تنهایی و از خود بیگانگی است.

ازنظر علمای امامیه، برخلاف اهل سنت، عصمت ومصونیت جانشین رسول خدا صلی‌الله علیه وآله ازهر نوع لغزش، گناه وخطاازشروط لازم وضروری است. براین اساس ائمه سلام‌الله علیهم باید معصوم ومصونازگناه وخطاباشند. متکلم‌ها و علمای امامیه، به‌ویژهخواجه‌نصیرالدین طوسی، ادلۀ متعدد عقلی ونقلی بر لزوم عصمت امام علیه‌السلام که جانشین پیامبراکرمصلی‌الله علیه وآله است، ارائه کرده‌اند.براین اساس، هرگونه عدم توجه به احکام و دستورات الهی، عمدی یاسهوی، آشکار یانهان باتصدی منصب امامت وجانشینی پیامبرصلی‌الله علیه وآله درتضاد است،امافخررازی و پیروان او لزوم شرط عصمت برای جانشین پیامبر را مورد تردید وحتی انکار قرارداده‌اند ونهایتاً عصمت را به عدالت تقلیل می‌دهند. دراین مقاله، اهم ادلۀ متکلم‌های اسلامی به‌ویژه محقق طوسی بروجوب و ضرورت عصمت تبیین شده است وسپس اهم ایرادات وشبهات فخر رازی برآن ادله، نقد و رد شده است و نتیجه گرفته می‌شود که عصمت شرط لازم و ضروری برای جانشینی پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وآله است.

در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به دیدگاه آلبر کامو مبنی بر معنادارنبودن و پوچی زندگی پرداخته‏ایم. وی بر این باور است که خدا و جهان ماورایی وجود ندارد و همچنین دلیلی برای حضور انسان در این جهان و معنای ازپیش‏تعیین‏شده‏ای برای زندگی انسان وجود ندارد و انسان برای رهایی از این پوچی باید ارزش‏هایی را برای خود جعل کند. برخی از نقدهای وارد بر کامو عبارت‏اند از اینکه منحصرکردن دایرۀ معرفت بر امور تجربی از طریق تجربه قابل اثبات نیست. انسان به دلیل محصوربودن در عالم مادّه، توانایی تدوین برنامۀ جامع را برای زندگی‏اش ندارد. نبود معیاری ثابت برای جعل ارزش‏ها سبب نقدناپذیری ارزش‏ها و بسته‏شدن قضاوت و داوری می‏شود.

مرگ‌اندیشی در نگاه هایدگر و تأثیر آن بر معنای زندگی ناشی از رابطۀ انسان با هستی و هستی معطوف به مرگ اوست. هایدگر مرگ‌اندیشی را مختص دازاین اصیل دانسته و زندگی اصیل را معنادار می‌داند. او اندیشۀ مرگ را نیرویی برای گسست از پوچی روزمرگی و معناداری زندگی به‌شمار می‌آورد. در مواجهۀ با نیستی و تکاپو در میدان مرگ‌آگاهی دازاین قادر به کسب بصیرت نسبت به واقعیت جهان، آزادی و اصالت بخشیدن به زندگی خود و به تبع معنا وجهت دادن به زندگی است. حفظ هویت فردی، کشف امکانات وجودی دازاین در این دنیا، انتخاب آگاهانه و زندگی متفکرانه و مسئولیت در برابر خود و دیگران از پیامدهای زندگی اصیل و معنادار است. دیدگاه هایدگر در زمینۀ معنای زندگی دیدگاهی طبیعت‌باور بود. به نظر هایدگر، معیار بیرونی برای عمل انسانی وجود ندارد و انسان خود آفرینندۀ ارزش‌هاست. اصالت و ارزشمند بودن در گرو انتخاب و تعیین نشدن توسط معیارهای بیرونی و دیگران است. به نظر وی آنچه مهم است، در راه بودن است، حتی اگر هدفی به‌عنوان هدف نهایی وجود نداشته باشد. از دیدگاه هایدگر زندگی معنادار لازمۀ هستی اصیل است که در آن انسان به‌دلیل ترس از مرگ و برای رهایی از دلهرۀ ناشی از ترس از مرگ، به زندگی معنا می‌بخشد.