آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله با موضوع «پیامدهای فردی، اجتماعی و تربیتی مرگ از دیدگاه قرآن و سنت» در یک مقدمه، چهار فصل و یک نتیجه گیری تنظیم شده است. فصل اول به ماهیت مرگ از دیدگاه متون اسلامی اختصاص دارد. موضوعات این فصل عبارت اند از: واژه موت در لغت و قرآن، انواع مرگ، حقیقت مرگ در بینش اسلامی، تعریف مرگ در کلمات معصومین^، معاد و مرگ میان اقوام قبل و بعد از تاریخ و معاد و مرگ در ادیان پیشین. فصل دوم در مورد پیامدهای تربیتی (مثبت و منفی) اندیشه مرگ بر فرد، اهمیت و ضرورت تبیین نظام تربیتی اسلام و زمینه های تربیت است. فصل سوم، پیامدهای تربیتی (مثبت و منفی) اندیشه مرگ بر اجتماع را مورد بررسی قرار داده است. فصل چهارم، پنج راهکار برای بهره مندی از پیامدهای مثبت اندیشه مرگ ذکر شده است.

این رساله در چهار فصل تنظیم گردیده و به فعالیت های اجتماعی زنان و پیامدهای تربیتی مثبت و منفی آن بر خود، خانواده (فرزند و شوهر) و جامعه پرداخته است. فصل اول: با عنوان «کلیات و مفاهیم» به بیان مسئله و تبیین مفهوم پیامدهای تربیتی فعالیت های اجتماعی زنان، بیان ضرورت و پیشینه تحقیق در این موضوع پرداخته است. فصل دوم: این فصل به مقام و منزلت انسانی زن از دیدگاه اسلام که همان مقام و منزلت متعالی و متعادل است و خداوند متعال آن را برای تمام انسان ها در نظر گرفته پرداخته است. مردان و زنان از یک گوهر و ذات، خلق شده اند، هم چنان که در کمال یابی و دریافت پاداش و کیفر اعمال یکسان اند. زن و مرد هرچند در برخی موارد با یکدیگر تفاوت دارند و تفاوت های تکوینی که سبب تکامل و درک متقابل است در میان آنان وجود دارد؛ اما حقوقشان در بسیاری از موارد یکسان است. فصل سوم: تردیدی نیست که خانواده به عنوان اولین هسته مرکزی تشکیل دهنده جامعة بشری، نقش مهم و اساسی در رشد و اعتلای انسان دارد؛ از این رو در این فصل، ماهیت و ساختار خانواده، اهداف تشکیل خانواده و کارکردهای آن و مهم ترین نقش های زن در خانواده و آثار تربیتی آن، نظیر: تأمین نیازهای عاطفی همسر و فرزندان، ایجاد امنیت و شایستگی در کودکان و... بحث شده است. فصل چهارم: این قسمت از رساله به تحلیل و بررسی حوزه های مختلف فعالیت های اجتماعی زنان، تبیین رویکرد اندیشمندان و صاحب نظران جوامع اسلامی در دهه های اخیر، بیان آثار و فواید فعالیت های اجتماعی زنان از جمله: بهداشت خانواده، سلامت فرزندان و تأمین نیازهای اقتصادی و همچنین بیان پیامدها و تبعات فعالیت های اجتماعی زنان همچون: سست شدن کانون گرم خانواده، بالا رفتن سن ازدواج و باروری، نابه سامانی اجتماعی و... اختصاص دارد. در پایان نیز پس از نتیجه گیری، راهکارهایی برای علاقه مندان ارائه شده است.

یکی از مهم ترین مبانی جرم انگاری، مبنا یا اصل ضرر (صدمه) است که در بسیاری از نظام های حقوقی، به عنوان مبنایی معقول برای تحدید آزادی فردی و امکان مداخله قدرت عمومی پذیرفته شده است. در این نوشتار با اشاره به مهمترین نظریه های جرم انگاری از قبیل اصل ضرر، پدرسالاری قانونی و اخلاق گرایی قانونی، به بررسی مبنای ضرر در جرم انگاری «تجاوز جنسی» می پردازیم. مقصود از «ضرر» صدمات جسمانی، روانی و اجتماعی است که بزه دیده متحمل میشود. قربانی تجاوز جنسی، خانواده وی، جامعه و شخص متجاوز جنسی نیز آماج این ضررند. این مقاله ضمن تبیین یک مبنا از مبانی مهم جرم انگاری و بررسی یک مصداق مجرمانه، در صدد ارایه الگویی است تا سایر مصادیق و جرائم نیز با توجه به مبانی جرم انگاری مورد تحلیل واقع شوند.

نوشتار حاضر می کوشد مؤثرترین عوامل اجتماعی جرم از دیدگاه ابن خلدون را با نگاهی به مهم ترین نظریه های جرم شناسی بررسی کند.ابن خلدون از سویی به اختیار انسان باور دارد و از سوی دیگر، با پذیرفتن اجتماعی بودن انسان، تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی را بر عملکرد او می پذیرد؛ ازاین رو، به عوامل گوناگونی همچون تجمل گرایی و تضاد منافع، بیداد حاکمان، سستی هم بستگی های اجتماعی، جنگ های داخلی و خارجی توجه دارد و این عوامل را سبب وقوع جرایم بی شماری، از جمله مفاسد اقتصادی، قتل، جرایم جنسی و شورش های اجتماعی می داند.دیدگاه ابن خلدون در تحلیل عوامل اجتماعی جرم به نظریه های تلفیقی و ترکیبی نزدیک تر است؛ اما او تجمل گرایی و بروز تضاد میان شهرنشینان را زمینه ساز بسیاری از جرایم برمی شمارد و از میان همة عوامل اجتماعی جرم، توجه ویژه ای به دولت و مفاسد سیاسی و اقتصادی آن دارد.

اهمیت و جایگاه نهاد خانواده بر کسی پوشیده نیست و لزوم صیانت از آن برای قوام اجتماع و پیشگیری از ناهنجاری‌ و کجروی افراد امری ضروری است. دین اسلام به عنوان آخرین و کامل‌ترین آیین الهی بر اهمیت و جایگاه والای خانواده صحه نهاده و با اتخاذ تدابیری، اهتمام به حفظ این نهاد و کارکردهای مهم آن دارد. آسیب‌ها و تهدیدهای پیش روی خانواده را تحت عنوان «پدیده مجرمانه» می‌توان شناسایی نمود،که مجموعه پاسخ‌های بدنه (هیأت) اجتماع به آن، تحت عنوان مفهوم موسع «سیاست جنایی» مطرح می‌گردد. بر این اساس، تحقیق حاضر در نظر دارد مجموعه تدابیر پیش بینی شده در دین اسلام برای صیانت از نهاد خانواده را تحت عنوان سیاست جنایی مورد مطالعه قرار دهد.هدف کلی تحقیق پیش‌رو «تبیین و ارزیابی سیاست جنایی اسلام در صیانت از نهاد خانواده» می-باشد و به دنبال آن ‌است تا با اتخاذ روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع معتبر اسلامی، تدابیر پیشینی و پسینی (اعم از کیفری و غیر کیفری) پیش بینی شده در شریعت اسلام، برای صیانت و حمایت از تشکیل و بقاء نهاد خانواده و نیز کارکردهای آن را استخراج و تحلیل نماید. در این تحقیق تدابیر موجود برای حفظ و بقاء خانواده از نگاه سیاست جنایی اسلام، در سه دسته احصاء می‌شود: تدابیر کیفری، قضایی و پیشگیرانه. تدابیر کیفری ذیل عناوین «حمایت از خانواده در برابر آلودگی جنسی و خیانت»، «حمایت از اعضای خانواده در برابر خشونت» و «حمایت از قداست نهاد خانواده»، تدابیر قضایی با دو عنوان «شرایط و محدودیتهای وقوع طلاق» و «بازیابی خانواده» و تدابیر پیشگیرانه غیر کیفری و غیر قضایی نیز با نظر به مدل پیشگیری اولیه، ثانویه و ثالث در سه عنوان ارائه می‌گردد. در رابطه با صیانت از کارکردهای نهاد خانواده، این کارکردها در سه دسته «تولید مثل و ادامه نسل»، «حمایت از اعضا و تأمین نیازهای ایشان» و «جامعه پذیری و کنترل» تقسیم بندی شده که ذیل هر کدام، ضمن توضیح مختصر در رابطه با کارکرد مزبور، تدابیر حمایتی با رویکرد کیفری و غیرکیفری بیان می‌شود. در نهایت نتیجه حاصل گویای جامعیت، انسجام و کارآمدی تدابیر سیاست جنایی اسلام برای حفظ و صیانت از نهاد خانواده و کارکردهای آن با توجه به شرایط متغیّر زمانی و مکانی است. همچنین در اولویت بندی تدابیری که مورد احصاء و بررسی قرار گرفت اولویت و غلبه با تدابیر غیر حقوقی بوده که دارای وصف جامعوی هستند.

بزه‌دیدگی یک پدیده است و مانند دیگر پدیده‌ها، عوامل مختلفی زمینه‌ساز بروز و علت وقوع آن، وقوع آن می‌گردند. شناخت زمینه‌های موثر بر این رخ‌داد ضروری به نظر می‌رسد، زیرا تنها با شناسایی این زمینه‌هاست که می‌توان به ایجاد یک سلسه برنامه‌های پیش‌گیرانه مبادرت ورزید. نهج‌البلاغه و به طور کلی سیاست جنایی اسلام ساز و کارهای موثری را به منظور پیش‌گیری از بزه‌دیدگی ارائه داده است. هدف از تحقیق حاضر بررسی و شناخت مهم‌ترین زمینه‌های موثر بر بزه‌دیدگی یعنی عوامل مربوط به ساختار نظام اقتصادی و اجتماعی (چون فقر، بیکاری و...) عوامل فردی (خصوصیات زیستی، روانی، رفتاری و...) که در برخی موارد منجر به بزه‌دیدگی فرد و در موارد دیگر، سبب بزه‌دیدگی جامعه می‌شود با عنایت ویژه به نهج‌البلاغه می‌باشد و سپس به ارائه‌ی ‌راه‌برد‌هایی (راه‌بردهای تربیتی ، آموزشی، امنیتی، نظارتی و تحولاتی)برای کنترل و پیش‌گیری این عوامل پرداخته می‌شود. به نظر می‌رسد آموزه‌های دینی و به ویژه نهج‌البلاغه بیش‌تر بر نحوه‌ی عمل‌کرد اشخاص در نحوه‌ی ایمن ساختن خود یا اموالشان در جهت کاهش موقعیت‌های مجرمانه و در نهایت پیش‌گیری از بزه‌دیدگی تأکید دارند. باید متذکر شد که تحلیل سخنان حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه، امکان ارائه‌ی راه‌کارهایی در جهت پیش‌گیری از وقوع بزه‌دیدگی را به دست می‌دهد؛ پایان‌نامه‌ی حاضر به بررسی مهم‌ترین پیام‌های نهج‌البلاغه از این منظر پرداخته است.

این پژوهش پس از بیان مفاهیم و سؤال های موضوع، در سه فصل به بررسی جایگاه نماز پرداخته است. گفتنی است که در تمام مراحل تحقیق، نقش تربیتی والدین در جهت جذب جوانان و نوجوانان به نماز مورد توجه قرار گرفته است و برای جذب جوانان و نوجوانان به نماز یا هر فعالیت دیگری، ابتدا باید روحیات آن ها را شناخت و بر همان اساس، برنامه ریزی کرد. در بخش دیگری از این تحقیق، تبیین تأثیر نماز بر شخصیت جوان از بعد عبادی و ویژگی های فردی آن مورد بررسی قرار گرفته است. موضوع مهم دیگری که به آن پرداخته شده این است که نماز از چه زمانی و از چه دورانی بر شکل گیری شخصیت افراد تأثیر می گذارد و آیا این تأثیر، مستقیم است یا غیرمستقیم؟ اگر جایگاه واقعی نماز برای جوانان و نوجوانان تبیین شود، علاوه بر آن که جذب نماز می شوند، شخصیت و هویت تازه ای می یابند و در طول عمرشان در هر محیطی که باشند، هیچ گاه نماز را ترک نمی کنند و پیوسته از ثمرات آن برخوردار می شوند.

سیاست جنایی، به معنای مجموعه استراتژی ها و تدابیری که در یک جامعه در قبال جرم و انحراف اتخاذ می شود، به شدت با نگرش های بنیادین حاکم بر اندیشه واضعان خود در مقولاتی همچون، آزادی و قدرت و برابری انسان ها پیوند دارد. ماهیت راهبرد نظم و امنیت اجتماعی و شیوه های آن، بر حسب میزان اهمیت این مقوله ها رقم می خورد و مدل های گوناگونی از سیاست جنایی را پدید می آورد. برخی به ناصواب، از منزلت پایین آزادی در سیاست جنایی اسلام سخن گفته و آن را توتالیتر تام معرفی کرده‎اند. این مقاله می کوشد جایگاه آزادی در سیاست جنایی اسلام را در پرتوی اصول بنیادینی همچون عبودیت و کمال و کرامت انسانی، با روش توصیفی ـ تحلیلی تبیین کند. نتایج حاکی از این است که هرچند در فلسفة لیبرالیسم، کمال انسان در صیانت از منافع در سطح فردی و کرامت انسانی در آزادی اوست، حتی اگر با فطرت و عقل مغایر باشد، اما در سیاست جنایی اسلام، هرگز بعد فردیت انسان در بعد اجتماعی او مضمحل نشده و عدالت، امنیت و آزادی از عناصر لازم برای نیل به کرامت انسانی و راهی برای دستیابی به کمال بوده که در سایۀ بندگی و عبودیت خداوند متعال محقق می‎شود.

از مهمترین مباحث در حوزه علوم جنایی «اصلاح و درمان مجرمان» است که امروزه بیشتر به معنای بازپروری و انجام فعالیت‌های لازم به منظور بازگشت آنان به زندگی اجتماعی سالم می‌باشد؛ این درمانگری تنها معطوف به درمانگری روانی نیست؛ بلکه همه اقداماتی آموزشی فنی و حرفه ای و مشاوره ای و.. را دربرمی گیرد. واکاوی این مهم در قرآن کریم موضوع این مقاله است که با روش توصیفی تحلیلی و با استخراج و تحلیل گزاره‌های قرآنی و روای مرتبط می‌کوشد تا نگرشی کلی بر ابعاد مهم این بحث ارائه دهد. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که قرآن به سبب اتصاف به «شفا» و «رحمت»، ابعاد گوناگون آن همچون: الفاظ (تلاوت و قرائت و استماع) و محتوا (معارف و آموزه‌های غنی قرآنی) می‌تواند به‌عنوان یک الگودر درمانگری مجرمان، در کنار دیگر الگوهای بشری، مطرح شود که البته در مقایسه، از ویژگی‌های قابل توجهی برخوردار است. استخراج دقیق مبانی و اصول و مکانیزم ها و روشهای اصلاحی قرآن و آزمون عملی آنان نیازمند پژوهش‌های فراوان دیگری است