آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

وجود سختی‌ها و شرور در زندگی از اموری است که بدون تردید انسان‌ها در طول زندگی با آن مواجه می‌شوند. چرایی و علت‌یابی وجود این امور در نظام هستی با بحث‌های کلامی- فلسفی فراوانی پیوندیافته است و دانشمندان با رویکردهای مختلف درصدد پاسخگویی به این سوال برآمده‌اند. در نگاه اجمالی به آیات قرآن، زندگی انسان از آغاز خلقتش با رنج و سختی همراه بوده است. با مراجعه به تاریخ پیامبران که نمونه انسان‌های کامل می‌باشند، زندگی آن‌ها را سرشار از ناملایمات می‌بینیم. این پژوهش می‌کوشد به واکاوی مفهوم و فهم مبانی وجودشناختی و معرفت‌شناختی سختی‌ها بر اساس آموزه‌های قرآن بپردازد؛ افزون بر اینکه آموزه تکاملی در ارتباط با سختی‌ها ارائه و تأثیر تکاملی سختی‌ها در ابعاد مختلف انسان مورد اشاره قرارگیرد. جمع‌آوری اطلاعات در این تحقیق به روش‌کتابخانه‌ای بوده است.با توجه به آیات قرآن، بین پندار غالب انسان‌ها در مورد شرّ و سختی در عالم واقع، با آنچه‌ برای رشد بشر در راستای فطرتش واقعاً شرّ محسوب می‌شود تفاوت معرفتی وجود دارد. این خطای معرفتی زمینه‌ساز کنش‌های نامناسب در برابر سختی‌ها شده و فرصت‌های تکاملی زیادی را از انسان ضایع می‌کند. آیات قرآن با ارائه بینش صحیح در این ارتباط، به تصحیح چارچوب‌های غلط ذهنی افراد می‌پردازد و همچنین با بیان ضعف‌های ارتباطی انسان در برخورد با ناملایمات به بهبود کنش‌های ارتباطی انسان می‌پردازد. در ضمن اینکه، رهنمودهای تکاملی قرآن در ارتباط با سختی‌ها ما را به این امر رهنمون می‌سازد که بهره‌گیری تکاملی در ارتباط باغالب سختی‌ها امری است بالقوه و با به‌کارگیری عوامل متعدد از جمله ایمان، عمل صالح، کسب معرفت در جهت توحیدی، بالفعل می‌شود. با توجه به کارکردهای مترتّب بر این عوامل در آیات قرآن و بررسی جهت‌گیری کارکردهای این عوامل در ارتباط با سختی‌ها، زمینه تحقق کمال در چهار حوزه ابعاد وجودی انسان اعم از ابعاد فطری، عقلی، عاطفی، اخلاقی فراهم می‌شود.

یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در قرآن بسیار به آن سفارش و توصیه‌شده، خودشناسی است. آدمی به‌ واسطه‌ی خودشناسی به موقعیت، شخصیت و ارزش خود پی می‌برد. انسان تا زمانی‌که موقعیت خود را در جهان آفرینش نشناسد، نمی‌تواند به ارزش وجودی خود دست یابد و در نیل به آن‌که هدف غایی خلقت است سعی و کوشش نماید. خداوند متعال نیز به مسأل? شناخت نفس اهمیت داده است و در آیه‌ی 14 سوره‌ی مبارکه‌ی قیامت می‌فرماید: «بَلِ الأنسانُ علی نَفسِهِ بَصیره». پروردگار بلند مرتبه با فرستادن آیاتش برآن است که انسان خود را کشف و شخصیتش را درک کند؛ زیرا شناخت انسان موجب شناخت و معرفت خداست و نهایت شناخت نفس، رسیدن به ذات باری تعالی است؛ و این معنای همان کلام الهی است: «وَ إلیهِ المُنتهی» که منتها، بازگشت و آخرین نقطه مقام کمال انسانیت، خداست و بس. پژوهش حاضر بر آن است که مسأله‌ی خودشناسی(معرفت نفس)، اهمیت، موانعی و آثار آن را مورد واکاوی قرار دهد و این‌که معرفت نفس، چگونه ما را به سمت خداشناسی و معرفت رب می‌کشاند و چگونه معرفت نفس، مستلزم معرفت حق است. در این راستا راه‌های خداشناسی، آثار و موانع آن نیز مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. یکی از راه‌های شناخت خداوند، شناخت نفس است و خود فراموشی عامل اصلی خدا فراموشی است. پیامبر گرامی اسلام(ص) در نهج الفصاحه، در مورد شناخت حق‌تعالی فرموده‌اند: «مَن عَرَفَ نَفسَهُ فَقَد عَرفَ رَبَّهُ» که از آن مفهوم می‌شود «هر کس خودش را بشناسد، پس قطعاً پروردگارش را شناخته است». از این حدیث، دو قرائت امتناعی و امکانی ارائه‌ و گفته‌شده است که برخی آن را تعلیق به محال دانسته‌اند و برخی به طرق گوناگون درصدد توجیه و تبیین کیفیت معرفت رب از راه معرفت نفس برآمده‌اند.

هدف از نگارش این رساله، بررسی ارتباط علم و دین در حوزة زیست شناسی جدید از نگاه فلسفة دین و به ویژه نظرات پرفسور پلانتینگا و باربور می باشد. این مسأله از جمله مسائل کلامی جدید است که بعد از قرون وسطی با پیدایش علم جدید در غرب بوجود آمده و در دامان الهیات مسیحی توسعه یافته است. چهار نظریه در زمینة ارتباط علم و دین مطرح است تعارض، استقلال گفتگو و یکپارچگی، در قرن نوزدهم با ظهور نظریه تکامل و داروینیسم نظریة تعارض به اوج شکوفایی خود رسید به طوری که قرن نوزدهم، قرن صجنگ میان علم و دین نامیده شد. اما کم کم دانشمندان و متکلمان به نظریة استقلال علم و دین روی آوردند، و در آستانة قرن بیست و یکم شاهد رویکرد نوین به دین و معنویات هستیم. امروزه علوم زیستی پرسشهای بنیادینی راجع به ماهیت زندگی، ذهن و نگرش ما نسبت به انسان، پیش کشیده است. بنابراین بررسی ملزومات الهیاتی نظریه های جدید زیست شناسی دارای اهمیت اساسی می باشد. در دو فصل اول بعد ازطرح مساله، چیستی علم و چیستی دین از نگاه فلسفه علم و فلسفه دین و سپس سیر تاریخی رابطة علم و دین، در مغرب زمین مورد بررسی قرار می گیرد. در فصل دوم با توضیح مفصل دیدگاههای کلی در باب رابطة علم و دین در دنیای معاصر تصویر روشنی از این بحث ارائه می گردد. در فصل سوم نظرات پلانتینگا و در فصل چهارم نظرات باربور را مطرح می کنیم.پلانتینگا صعلم آگوستینی و باربور صالهیات طبیعت را پیشنهاد می کنند. پلانتینگا تکامل را قبول ندارد اما معتقد است نظریه تکامل الحادی نیست. به نظر او هر چند طبیعت گرایی مستلزم تکامل است اما پذیرش تکامل و طبیعت گرایی خود متناقض بوده و غیر عقلانی است. باربور از کاربرد مقولات فلسفی در الهیات دفاع کرده و فلسفه پویش را برای بیان پیام دیانت پیشنهاد می کند. اوتکامل را پذیرفته و طبیعت را همچون یک روند پویا ارزیابی می کند. در این رساله به نظرات باربور در بارة بنیاد فیزیکی حیات و ذهن نیز خواهیم پرداخت. خلاصه، جمع بندی و نتیجه گیری در فصل پنجم آمده است. بعد از مقایسة اراء پلانتینگا و باربور، می گوییم که هر دو معتقدندنظریه تکامل الحادی نیست و سپس به نظرات متکلمان مسلمان دربارة تکامل اشاره می کنیم.

آلوین پلانتینگا از فیلسوفان پرنفوذ دین و صاحب رأی معاصر است که در سنت فلسفه تحلیلی پرورش یافته و یکی از بنیان گذاران «معرفت شناسی اصلاح شده» خوانده می شود.پلانتینگا در زمینه رابطه علم و دین، با پذیرش الگوی مکملیت و تعامل مستقیم علم و دین، نظریه جالب و قابل تأمل «علم آگوستینی» را پیشنهاد نموده است.در این مقاله ما به بررسی نظریه تکامل از دیدگاه پرفسور پلانتینگا پرداخته ایم. پلانتینگا با مردود دانستن نظر متخصصانی که معتقدند نظریه تکامل با توجه به شواهد تجربی قطعی است، معتقد است هر چند بخش هایی از تکامل زیست شناختی داروینی ضعیف است، اما این نظریه از نظر معرفت شناختی ممکن است و احتمال پیشینی این نظریه بر اساس طبیعت گرایی بالا و براساس خداباوری مسیحی و شواهد تجربی پایین است.پلانتینگا معتقد است نظریه تکامل فی نفسه با نظم ناسازگار نیست، گرچه ترکیب این نظریه با طبیعت گرایی چنین نتیجه ای را در بر دارد. او مدعی است یک دلالت تضمینی بیان تکامل و طبیعت گرایی وجود دارد. بنابراین طبیعت گرایانی که برای ارائه تبیین کارآمد به داروینسیم نیاز دارند، تلاش می کنند تکامل را تنها نظریه علمی قابل قبول وانمود کنند و این در حالی است که پیوند میان تکامل و طبیعت گرایی خود متناقض بوده و غیرعقلانی است.به نظر پلانتینگا، خداباور سنتی ممکن است بعضی از اشکال تکامل را تأیید کند، اما آن شکلی را می پذیرد که به وسیله خدا راهنمایی و هماهنگ شده است.