آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده مقاله حاضر به بررسی مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، از دیدگاه قرآن و روایات اهل بیت(علیهم السلام) می پردازد. در این باره، با بررسی رابطه مسؤولیت پذیری و وظیفه شناسی، ریشه مسؤولیت پذیری انسان را در امانت الهی یافتیم که جز انسان موجود دیگری نتوانست آن را قبول کند. اما انسان درصورتی می تواند مسؤولیت پذیر باشد که با دو اصل تقوا و ایمان، زمینه های آن را فراهم کند و از راهکارهای تفکر و تفقه و بصیرت بهره برد. البته، مسؤولیت پذیری انسان صرفاً در زمینه تقوا امکان پذیر است. اگر انسان از تقوای فطری خود، به خوبی بهره ببرد می تواند به تقوای دینی نائل شود؛ در این صورت، زمینه انجام وظایف به خوبی برای او فراهم می شود. ایمان نیز نیرویی در انسان پدید می آورد که در هنگام انجام وظایف سستی به خرج ندهد. از منظر قرآن کریم و روایات، انسان پنج وظیفه اصلی یعنی ایمان، انفاق، اقامه نماز، وفای به عهد و صبر بر عهده دارد. هر یک از این وظایف اصلی، کلیدی برای انجام دسته ای از وظایف فرعی است که انسان در زندگی بر عهده دارد. واژه های کلیدی وظیفه شناسی، مسؤولیت پذیری، امانت، تفکر، تفقه، بصیرت، تقوا، ایمان

این مقاله به نقد دیدگاه نویسندگان کتاب «پیامبری دیگر، عیسی× در قرآن کریم» در مورد آیه 35 مریم پرداخته که مخاطب اصلی آیه را مشرکان مکه می دانند و نه مسیحیان. با توجه به اینکه مفسران مسلمان مخاطب اصلی آیه را مسیحیان می دانند، این دیدگاه تفسیر جدیدی است. در این رابطه با روش تحلیل تاریخی محتوایی سوره مریم با استناد به شواهد تاریخی و آیات دیگر و بررسی ادله ای که نویسندگان ارائه کرده اند، این دیدگاه نقد می شود. دلیل اصلی آنها رویکرد همدلانه قرآن کریم با مسیحیان در این سوره است. با پذیرش این اصل، مشخص شد که مخاطب آیه نمی تواند غیر از مسیحیان باشد. سوره مریم در یکی از زمان های حساس تاریخ اسلام، برای ارتباط با مسیحیان نازل شده و در هجرت مسلمانان به حبشه دستمایه ارتباط آنها با نجاشی و پیروزی در مقابل مشرکان بوده است. هر چند محتوای سوره با اعتقادات اصلی مسیحیان، که مورد تایید قرآن کریم است، هماهنگ است، اما قرآن کریم اعتقادات نادرست آنها را نیز با رویکرد همدلانه غیرمستقیم نقد کرده است. بررسی آیات پیرامونی آیه 35 مریم، همچنین آیه 171 نساء و آیات سوره زخرف که نویسندگان به آن استدلال کرده اند، نیز نشان می دهد که مخاطب اصلی این آیه مسیحیان می باشند.

فلسفه از جمله علومی است که همواره مورد هجمه مخالفان یا تأیید موافقان بوده است. عده‌‌‌ای قواعد فلسفه را فاقد حجیت دانسته‌اند و عده‌‌‌ای آن را در عمق بخشیدن به فهم ما از آیات و روایات، دخیل می‌‌‌دانند. از جمله روش‌‌‌هایی که می‌‌‌تواند کاربرد این‌‌‌گونه قواعد را در تفسیر متون دینی به منصه ظهور برساند بررسی گستره این قواعد در تفاسیری است که با گرایش فلسفی نگاشته شده است و بررسی تفسیر المیزان که به قلم مفسری فیلسوف به رشتة تحریر در آمده است می‌‌‌تواند کاربرد فلسفه را در عمق بخشیدن به فهم ما از آیات شریفة قرآن نمایان سازد. در این نوشتار به روش توصیفی تحلیلی کاربرد قواعد فلسفی در تقسیر آیات مربوط به توحید ربوبی مورد بررسی قرار می‌‌‌دهیم. دستاوردهای این پژوهش نشان می‌‌‌دهد که قواعد فلسفی تا چه میزان در تفسیر متون دینی کارایی دارد. ایشان در تفسیر آیة 73-84 انعام با طرح قاعده «نیاز معلول به علت در مرحلة بقاء» استدلال ابراهیم علیه السلام بر توحید ربوبی را به تصویر کشیده‌‌‌اند. همچنین او از قاعده «معطی شیء نمیتواند فاقد شیء باشد» و قاعدة «سنخیت بین علت و معلول» در تفسیر آیة 258 بقره و رد استدلال نمرود بر اینکه‌ زنده می‌‌‌کند و می‌‌‌میراند، بهره جسته است. ایشان برای تبیین برهان تمانع در تفسیر آیة 22 انبیاء نیز دو قاعدة فلسفی «منحصر در فرد بودن نوع مجرد» و «سنخیت بین علت و معلول» را به کار می‌‌‌گیرد.

مقاله حاضر بحث همزیستی مسالمت‌آمیز از دیدگاه ائمه(ع) را در سه محور ضرورت، زمینه‌ها و راهکارها پی می‌گیرد. ائمه(ع) با بیان آثار مادی و معنوی همزیستی مسالمت‌آمیز، همچون تحقق امنیت، نیاز مردم به یکدیگر و تبلیغ دین حق بر ضرورت آن تأکید کرده و از مردم خواسته‌اند که تا حد توان در کنار هم زندگی مسالمت‌‌آمیزی را برقرار کنند. زمینه‌های همزیستی مسالمت‌آمیز معطوف به بستری است که می‌تواند به تحقق آن منجر شود. ائمه(ع) نشان داده‌اند که حکومت حق و عدل حتی اگر شکل و صورت رسمی نیز نداشته باشد، دارای ویژگی‌هایی است که می‌تواند زمینه‌های همزیستی مسالمت‌آمیز را فراهم کند. توجه به اختلاف‌ها و مراتب ایمان و همچنین نهادینه‌سازی اخلاق مشترک و عمومی نیز از اموری هستند که ائمه(ع)به‌عنوان زمینه‌های شکل‌گیری همزیستی مسالمت‌‌آمیز بیان کرده‌اند. ائمه(ع) راهکارهایی را نیز برای تحقق این همزیستی ارائه کرده‌اند. یکی از راهکارهای مهم برای همزیستی مسالمت‌‌آمیز نزد ائمه(ع) قاعده مدارا با عموم مردم در دو جهت دینی و اجتماعی است. دو راهکار دیگر توهین نکردن به پیروان دیگر ادیان و مذاهب، و مشارکت در امور اجتماعی و مراسم گروه‌ها و اقوام مختلف است.

این مقاله از منظر عرفانی به بررسی «اسم کریم» می­پردازد. اسماء­الله هم در عرفان عملی و هم عرفان نظری جایگاه ویژه­ای دارد،به ­طوری­که بدون آنها نه شناخت عارفانه حاصل می­شود و نه سلوک عرفانی. در این تحقیق به ابعاد مختلف معرفت ­شناختی، وجودشناختی و سلوکی اسم کریم پرداختیم. در این رابطه مشخص شد که از جهت معرفت­ شناختی، کریم به کسی اطلاق می­شود که به خاطر شرافت ذاتی­اش بخشش او دائمی بوده و حتی بدون درخواست، به دیگران می­بخشد و از خطای آنها می­گذرد. از منظر هستی­ شناختی، اسم کریم از اسمای صفات بوده و با اسم جلیل تناکح اسمایی دارد. در این تناکح که غلبه با اسم جلیل است، اسم کریم جلال خدا را که موجب دوری بندگان از اوست، تلطیف کرده و راه را به سوی حق باز می­کند، همچنین این اسم سبب خلقت ممکنات و رساندن عطایای الهی به آنهاست. از منظر سیر و سلوکی، پیوند سه­ گانۀ تعلق، تخلق و تحقق در سلوک عرفانی جایگاه والایی دارد و مظهر اسم کریم سالکی است که مربّی عالم بوده، تمامی زشتی­ های خلقی را از او زدوده باشد و به مکارم اخلاق زینتش بخشیده باشد. چنین بنده‏ای چون به مظهریت این اسم نائل شده است، به عیان امتناع خروج خود از حکم ربوبیت حق را درمی‏ یابد و به کرم مولایش حسن ظن می‏یابد.

نقد و بررسی قلمرو دین از نگاه دکتر سروش محور این پژوهش است. که این مسئله از موضوعات مهم و مطرح، در حوزه دین شناختی نوین است،تا جایگاه و نقش قلمرو دین در زندگی بشر روشن گردد. کهآیا دین فقط عهده‌دار نیازهای فردی است چنانچه دکتر سروش معتقد به این مسئله است یا به نیازهای اجتماعی نیز پاسخ می‌دهد؟ آیا انتظار ما از دین در عرصه‌های گوناگون منطقی است یا فقط باید به انتظار حداقلی از دین بسنده کرد. روش تحقیق در این پایان‌نامه کتاب‌خانه‌ای هست.دراین راستا ابتدا به مبانی معرفت شناختی دکتر سروش درقالب روش معرفت شناختی ، رابطه دین واید ئولوژیی-،قبض وبسط تئوریک شریعت مورد نقد وبررسی پرداختیم .

عنوان تحقیق حاضر تفسیر روایی سوره یوسف (آیات43 الی111) بر پایه روایات اهل بیت ? می‌باشد. باتوجه به اهمّیت نقش روایات تفسیری اهل بیت? در فهم دقیق قرآن هدف از نگارش این رساله فهم آیات مورد نظر با استفاده از آراء تفسیری ایشان و مقایسه مفاد ظاهری آیات با مفاد روایی و سپس فهم پیام‌ها و آموزه‌های مورد تأکید در آیات و روایات می‌باشد لذا آیات با توجه به موضوع، به چند دسته تقسیم شده و در دو دامنه معنایی قرآنی و روایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. ابتدا با کمک تعدادی از تفاسیر اجتهادی و کتب لغت، مفاد ظاهری آیات بررسی شده و سپس با بهره‌مندی از روایات اهل بیت? در برخی از تفاسیر مأثور، مفاد روایی آیات نیز مورد بررسی قرار گرفته‌است با توجه به مفاد روایی 202 روایت بررسی شده ذیل آیات مورد نظر و مقایسه‌ با مفاد ظاهری آیات مشاهده شد در اکثر موارد با یکدیگر تطابق داشته و در بسیاری از موارد نیز معصوم?زوایای مختلفی از داستان را بیان نموده‌ است که در آیات به آن اشاره نشده ‌است. بطور کلی روایات وارده ذیل آیات مورد نظر سبب وضوح در مفهوم آیات و تبیین آن‌ها جهت فهم بهتر گردیده است. در مواردی نیز مباحث مطرح شده در روایت جای تأمّل و بررسی داشته‌است که باتوجه به قرائن نقلی و عقلی، تحلیل‌ها یا نقدهایی پیرامون آن‌ها ارائه شده ‌است. بخش دیگری از این تحقیق به گونه شناسی روایات اختصاص یافته است در این بخش روایات به پنج گونه‌ی سوره شناخت، معناشناخت، تأویلی، تطبیقی وتفسیری تقسیم شده‌اند بیشترین تعداد از روایات با آمار 173 روایت مربوط به گونه‌ی تفسیری پس از آن تطبیقی با تعداد 18 روایت و سپس سایر گونه‌ها می‌باشد.بخش پایانی این رساله که به بیان پیام‌ها و آموزه‌های هدایتی مورد تأکید آیات و روایات اختصاص دارد به نتیجه تنوع بین آموزه‌ها دست یافته است و از آنجا که اهم مباحث مطرح شده در این سوره مسائل اخلاقی و تربیتی می‌باشد، لذا آموزه‌های اخلاقی و تربیتی بخش عمده‌ای از آموزه ها را به خود اختصاص داده‌اند و آموزه-های اعتقادی در دومین رتبه می‌باشند. کلید واژه: روایت تفسیری، تفسیر روایی، سوره یوسف، گونه‌ی روایی، آموزه‌‌‌ها