آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

«اثر سینمایی» ازجمله موارد مهم در فهرست آثار قابل حمایت در حقوق مالکیت فکری بوده و از مقررات حمایتی آن بهره مند است. بررسی سیر تاریخی پیدایش و حمایت حقوقی از این دسته آثار، بیانگر آن است که شناسایی اثر سینمایی به عنوان اثری مجزا و مستقل، بر خلاف سایر آثار قابل حمایت، با موانعی روبرو بوده که عمده ترین آنها عبارتاند از: تعیین موضوع حمایت و تعیین پدیدآورنده اثر سینمایی. این مقاله، تلاش می کند تا با بررسی تطبیقی قوانین ملی و داخلی فرانسه و انگلستان از یک سو و قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان ایران (مصوب سال 1348) از سوی دیگر، سابقه تاریخی این دو چالش را مورد تجزیه و تحلیل و مقایسه قرار دهد. از نتایج مهم بررسی حاضر که به آن اشاره شده، ضرورت رفع نیازهای موجود در حوزه حقوق آثار سینمایی با مدنظر قرار دادن تجربه های سایر کشورها و نظام های حقوقی پیشرو توسط قانون گذار ایرانی است تا موضوع حمایت در آثار سینمایی، تعیین و با توجه به این موضوع، پدیدآورنده اثر نیز شناسایی شود.

جریان سنتی‌مسلک یارسان (اهل حق) از یازده خاندان تشکیل شده است که هفت خاندان در زمان سلطان اسحاق برزنجه‌ای و به دستور او بنا نهاده شد و چهار خاندان دیگر در قرن‌های بعد، به آنها اضافه گردید. در اوایل قرن چهاردهم ه.ش. و در سال‌های اخیر دو جریان نوپدید به نام‌های «مکتب» وابسته به خانواده نورعلی الاهی و جریان «یارسانیزم» وابسته به مدعیان استقلال مسلک یارسان از سایر ادیان، مخصوصاً دین اسلام و تشیع امامی، در اهل حق شکل گرفت که تحت دو نهاد «سازمان دمکراتیک یارسان» با نام اختصاری «سدی» و علامت اختصاری YDO، و «مجمع مشورتی فعالان مدنی یارسان» فعالیت می‌کنند و به نظر می‌رسد اندیشه‌های متفاوتی با جریان‌ها و خاندان‌های سنتی یارسان در عقاید و آداب و رسوم دارند. پرسش پیش رو این است که: اندیشه‌های دو جریان مکتب و یارسانیزم چیست؟ پیش‌فرض تحقیق این است که از منابع در دسترس این دو جریان، گونه‌ای نظام فکری‌عقیدتی مستقل از پیشینهٔ تاریخی و عقیدتی یارسان برداشت می‌شود.

مسلمانان در بسیاری از موضوعات اعتقادی، فقهی و اخلاقی آرای مشترک دارند. در این مقاله کوشش شده با پرداختن به یکی از اصول مشترک مذاهب کلامی و نیز ارائة تفسیر و تبیین مذاهب از مهم‌ترین مسئلة اعتقادی یعنی توحید، این حقیقت را گوشزد کند که همة شرایع آسمانی بر توحید استوارند و مسلمانان نیز با ندای توحید از هرگونه شرک و دوگانه‌پرستی تبرّی می‌جویند. این تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است و با توجه به نوع تحقیق به صورت کتابخانه‌ای انجام شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد بر خلاف آیات و روایاتی که انسان‌ها را به توحید دعوت می‌کنند و توسل و شفاعت را از مصادیق عبادت و موجب قرب الهی می‌دانند، «وهابیت» توسل و شفاعت از اولیای خدا را با اصل توحید در عبادت منافی می‌داند، به همین جهت ابن‌تیمیه طلب شفاعت از اولیا و توسل و استمداد از ارواح مقدسه را عبادت آن‌ها تصور می‌کند، و از این رو همة مسلمانان عالم را، غیر از کسانی که مثل او فکر می‌کنند، مشرک و کافر می‌داند. همین موضوع موجب بروز اختلافی شدید در بین امت اسلامی شده و توحیدی که بهترین وسیله برای وحدت امت اسلامی می‌تواند باشد به ابزاری برای تفرقه تبدیل گردیده است.تنها راه برای رسیدن به کمال و قرب الهی و وحدت بین مسلمین، گرد آمدن دور حبل الله و توحید است که انبیا نیز برای همین هدف مبعوث شده‌اند.

در این پژوهش آرای معتزله متقدم و نومعتزله را در باب تاریخمندی متن، قرآن و آموزه‌های دین بررسی می‌کنیم تا به اشتراکات و افتراق‌های این دو جریان فکری پی ببریم. نومعتزلی‌ها معتقدند متن یا قرآن محصولی فرهنگی و تاریخمند، و متأثر از فرهنگ عصر نزول است، و حاوی پیامی برای عموم مردم در دیگر اعصار نیست. آنها رابطه میان قرآن و فرهنگ زمانه،‌ مکّی و مدنی‌بودن آیات، اسباب نزول در آیات، وجود آیات ناسخ و منسوخ، تاریخمندی برخی از آموزه‌های قرآن در حوزه فقه و شریعت را دلیل مدعایشان می‌دانند. در مقابل، معتزله به دلیل اعتقاد به ناتوانی عقل در دست‌یابی به تکالیف سمعی، با رد تاریخمندی قرآن، بیان احکام را فلسفه ضرورت وحی می‌دانند، و رویکرد اصلی‌شان قبول آیات و احکام به بیان قرآن و سنت است.

کلام جدید در زمره علوم عقلی است که نقش مهمی در دفاع از مباحث اعتقادی و دینی دارد. جریان اعتزال نیز یکی از فرقه‌های خردورز کلامی است که در سده دوم پیدایش اسلام شکل گرفت و تا اواخر قرن چهارم فعال بود، اما در تطور تاریخ کم‌کم فروغش را از دست داد و با حمله مغولان در قرن هفتم افول کرد. در دو سده اخیر، نومعتزله خردورزی معتزله کهن را احیا کردند و بنیادهای فکری و اعتقادی معتزله با رویکرد جدید عقل‌گرایی در مبانی دینی در حال توسعه و انتشار است. کلام جدید (مسائل جدید کلامی) در روش استنباط با معتزله و نومعتزله همگرا است. پژوهش پیش رو با جمع‌آوری داده‌های کتاب‌خانه‌ای و تحلیل و توصیف آنها در مقام دست‌یابی به پاسخی برای این پرسش است که مسائل جدید کلامی، خصوصاً رابطه عقل و دین، چه اعتبار و جایگاهی در معتزله و نومعتزلیان دارد.

در جهان امروز شبهات و پرسش‌های متعددی درباره دین مطرح می‌شود؛ مطرح‌کردن شبهه ناکارآمدی دین در جامعه، هدف بخشی از این مباحث است. تبیین کارکردهای اجتماعی دین پاسخی به شبهات فوق خواهد بود. متکلمان امامی از دیرباز با بیان فواید بعثت و آثار دین در زندگی بشر، در دفع این دسته از شبهات و اثبات کارکردهای اجتماعی دین کوشیده‌اند. تحقیق پیش رو با بهره‌گیری از مطالعه کتاب‌خانه‌ای به دنبال دست‌یابی به این پرسش است که: کارکردهای اجتماعی دین از منظر امامیه چیست؟ متکلمان متقدم از امامیه در بحث فواید بعثت انبیا یا آثار ایمان به صورت کلی به پاسخ این شبهه پرداخته‌اند، اما متکلمان معاصر از امامیه با مطرح‌کردن کارکردهای علوم گوناگون مثل روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ... برای زندگی اجتماعی بشر، مصادیق کارکردهای اجتماعی دین را برای انسان برشمرده‌اند. بعد از بررسی مصادیق و ادله در منابع امامیه می‌توان گفت این دسته از اندیشمندان به کارکرد حداکثری دین در جامعه بشری معتقدند.

متکلمان اسلامی با تکیه بر دلایل عقلی و نقلی، وجوب عصمت را اثبات کرده­اند. صابونی از مفسران معاصر اهل­سنت با برداشت التقاطی از عصمت در قرآن، صدور گناه از سوی پیامبران را به غفلت و خطای در اجتهاد و ترک­اولی تنزل داده و عصمت را تنها در احتراز از گناه تفسیر نموده است. پژوهش حاضر درصدد بررسی این مطلب است که اگرچه صابونی تلاش نموده، تا برخی آیات را به غفلت و لغزش پیامبران تفسیر کند، ولی به­دلیل تناقض­گویی در کتاب النبوة و الانبیا، دلیلِ مستقلی از خویش ارائه نداده است؛ این در حالی است که تلاش­های صابونی به­جهت قابل جمع نبودن نظریه­ای که نسبت به محدوده زمانیِ عصمت (عصمت از طفولیت تا رحلت و عصمت از ابتدای نبوت تا رحلت) ارائه کرده، نتوانسته توجیهات وی در غفلت­انگاری انبیا را پوشش دهد؛ در نتیجه، برداشت­های او، تعریفِ مطلق از عصمت را به چالش کشیده است.

گفتمان وهابیت در طول حیات 250سالۀ خود، فرازونشیب‌های بسیاری داشته است؛ اما آنچه بسیار مشهود است، دگردیسی و تحول وهابیت در حوزۀ مسائل سیاسی ـ مذهبی است. این جریان مدعی سلفیگری در ابتدای شکل‌گیری، رویکردی خشن به مذهب داشت؛ به این صورت که گفتمان وهابیت، هم در حوزۀ مسائل اجتماعی و هم در سیاست، برگرفته از افکار محمدبن‌عبدالوهاب بود. درواقع محمدبن‌سعود، مجری احکام و فتاوی محمدبن‌عبدالوهاب بود. به‌تدریج این روند تغییر پیدا کرد و اکنون اگرچه پیوند آل‌شیخ و آل‌سعود وجود دارد، کیفیت تفاهم این دو، با گذشته تفاوت بسیاری پیدا کرده است. در عصر حاضر، این آل‌شیخ است که متأثر از آل‌سعود است. این دگردیسی باعث شده است که رویکرد وهابیت در حوزۀ مسائل اجتماعی و سیاسی تفاوت محسوسی داشته باشد. این پژوهش با بررسی این تفاوت‌ها به وضعیت وهابیت در حال حاضر پرداخته است.

یکی از مهم­ترین توجیهات وهابیت بر احادیثِ جواز سوگند به­غیر خدا، ادعای نسخ این روایات است. چنین ادعایی از سوی وهابیون مخدوش است؛ به­همین منظور مقاله حاضر، به تحلیل انتقادی سخنان وهابیت می­پردازد و با استناد به منابع مورد قبول وهابیت و اقوال علمایشان، این حقیقت را آشکار می­سازد که ادعای نسخ روایاتِ جواز سوگند به­غیر خدا، با مبانی اصولی وهابیت و مبنای برتری سلف بر خلف سازگاری ندارد؛ همچنین وهابیون نه تنها دلیلی بر اثبات مدعای خود ندارند، بلکه دیدگاه آنان پیامدهای زیان­باری دارد.