آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این رساله، امکان و معنای فلسفه معاصر، بر اساس صورت بندی مرلوپونتی از بحران فلسفه ی مدرن پس از هگل، مورد تامل و بررسی قرار گرفته است. این امکان متضمن نسبتی خاص، میان فلسفه و نافلسفه است، که در چارچوب نظری اندیشه ی مرلوپونتی به طرح مساله ی «هستی پدیدار» رهنمون می شود. بر اساس این پرسمان، در فصول دوم تا چهارم، مفاد تکمیل شده ی کتاب «مرئی و نامرئی»، تحلیل و تفسیر شده اند. به این ترتیب، نقدهای مرلوپونتی بر روش های عمده ی فلسفه مدرن، یعنی تامل، دبالکتیک و شهود، به نحوی باز صورت بندی شده اند که به نحو تکوینی، امکان اندیشیدن به هستی پدیدار را تمهید کنند. در مراحل تکوین این تصویر از تفکر فلسفی-که در لسان مرلوپونتی از آن به استنطاق تعبیر می شود-، جملگی دقایق اساسی فلسفه ی مدرن -تامل، شهود و دیالکتیک- بر شالوده ی تجربه ی بنیادین و نخستین سوژه از حقیقت به مثابه ایمان ادراکی، استنتاج و نقادی می شوند و از خلال این فرآیند، مصالح آغازین برای هستی شناسی پدیدار استخراج خواهد شد. در پایان، با نگاهی رو به پس نسبت به پرسمان اصلی و سیر طی شده، تصویر مجمل از استطاق فلسفی ارایه خواهد شد و خطوط کلی هستی شناسی نوآیین مرلوپونتی، با اشاره به مفهوم «تقاطع» و «درهم تنیدگی» ترسیم می شود.‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

کتاب «درس هایی از مکتب امام صادق (ع)» تالیف سید محمدتقی حکیم، به بررسی گوشه ای از درس های زندگانی امام ششم شیعیان - امام جعفر صادق (ع) اختصاص دارد. مؤلف در ابتدای کتاب با معرفی اجمالی از شخصیت امام جعفر صادق (ع) مسائل گوناگون اخلاقی، معرفتی و اعتقادی را با توجه به بیانات آن امام مطرح می سازد. وی مسائلی اخلاقی مانند: اثر مادی گناه، زکات علم، بدزبانی، تربیت دینی فرزندان، فطرت انسانی، پارسایی، محبت دنیا، دعا، رزق، ازدواج، شکر نعمت، شفاعت، ملاقات مریض و... دیگر مفاهیم مهم اخلاقی را از منظر امام صادق (ع) در کتاب خویش بررسی کرده است.

پیش از دکارت، فیلسوفان سده‌های میانه هنگام بحث از نسبت وجود و ماهیت به سه‌گونه تمایز توجه کرده بودند و دکارت نیز به این سه‌گونه توجه دارد اما این مساله را صرفا در ذیل بحث از نسبت میان نفس و بدن طرح می‌کند و جز اشاره‌هایی کوتاه به مساله‌ی تمایز وجود از ماهیت نمی‌پردازد. پرسش این است که با توجه به سکوت دکارت در این مساله در عین اهمیت آن برای درک متافیزیک وی، آیا می‌توان به درکی روشن از معنای وجود و نسبت آن با ماهیت از راه پی‌گیری مساله‌ی تمایز رسید یا خیر. این کار در گام نخست با پرداختن به چهار گونه تمایز ممکن نزد دکارت و سپس روشن‌سازیِ چهارگونه تمایز میان وجود و ماهیت بر اساس آن‌ها آغاز می‌شود تا سرانجام آشکار شود که دکارت درکی دوگانه از معنای وجود دارد. در پایان چنین ادعا خواهد شد که این درک دوگانه و نیز عدم امکان گذر از آن در تفکر دکارتی، سبب پدید‌آمدن ابهام و ناکامی در تفسیر متافیزیکی دکارت از واقعیت، هم نزد خودش و هم هنگام فهم برای دیگران است.

شکّ روشیِ دکارت را هم آنان نقد می‌کنند که یک‌سره با شکّ میانه‌ای ندارند، هم دیگرانی که آن را برای آغازِ اندیشیدنِ روش‌مند، نابسنده می‌دانند. بااین‌حال، دست‌آوردهای شکّ روشیِ او در فلسفه‌های پس از وی، جذب شده و همواره درکار است. هدف این مقاله آن است تا نشان‌ دهد که دکارت چگونه در راهِ پاسخ به پرسشی ناگزیر، از بنیادِ متافیزیکیِ روشِ علمی‌َش، توانست با به‌کاربستنِ شکِّ روشی به‌سانِ بسط گامِ نخست از همین روش، به‌ مهم‌ترین کشفِ متافیزیکیِ خویش یعنی کشفِ پیوندِ ضروریِ وجود و عقل در این‌همانیِ «من» دست یابد. ازین‌رو، پس از طرحِ بنیادهای روش ریاضی کلّی و روشن‌ساختنِ ضرورتِ درونیِ طرحِ شکِّ روشی درنسبت‌با استوارساختنِ این بنیادها، با تمرکز بر گام سوم از شکّ روشی ـ شکّ متافیزیکی ـ گذارِ دکارت از سطح روان‌شناختیِ روش به سطحِ متافیزیکیِ آن صورت‌بندی می‌شود. روشن خواهد شد که شکِّ متافیزیکی به‌همراه ایده‌ی اهریمن فریب‌کار، گره‌گاهی است برای پیوندِ روشِ علمی و متافیزیک دکارتی؛ پلی برای گذر از «منِ» روان‌شناختی به «منِ» متافیزیکی؛ آستانه‌ای برای کشفِ پیوندِ ضروریِ وجود و عقل در این‌همانیِ «منِ» متافیزیکی؛ گذرگاهی برای کنارگذاشتنِ معیارِ شکّ‌ناپذیری برای حقیقت ازراهِ به‌کاربستنِ دوباره‌ی آن برخودش ودرنتیجه کشفِ معیارِ عقلانیِ وضوح و تمایز.

فلسفۀ برگسون را گاه دوگانه‌انگار دانسته‌اند و گاه یگانه‌انگار. بهای جانبداری از هریک نیز نابوده ‌انگاشتن بعضی مفاهیم و تصریح‌های برگسون به نفع بعضی دیگر بوده است. در این میان، کسانی کوشیده‌اند فلسفۀ برگسون را هم‌زمان دوگانه‌انگار و یگانه‌انگار بخوانند، اما کوشش‌ها نه‌تنها نابسنده بوده بلکه بر دشواری‌های پیشین نیز افزوده است؛ زیرا گاه فلسفۀ برگسون را به فلسفه‌ای وحدت وجودی بازبرده و گاهی بر بنیادی دیالکتیکی استوار ساخته و گاه دیگر آن را به‌نوعی دوگانه‌انگاریِ متعارف بدل کرده است. ژیل دلوز، با طرح آموزۀ «تفاوت»، خوانشی از فلسفۀ برگسون به دست داده است که بر اساس آن فلسفۀ برگسون لحظات مختلفی از دوگانه‌انگاری و یگانه‌انگاری دارد که در هریک، دیرند «بیانی» دیگرگونه می‌پذیرد: از دوگانه‌انگاری مطلق به یگانه‌انگاری نهفته و سپس به دوگانه‌انگاریِ بازیافته. هدف این مقاله این است که ضمن برجسته کردن تفاوت اساسی خوانش دلوز با بقیۀ خوانش‌های وحدت وجودی یا دوگانه‌انگار یا دیالکتیکی از فلسفۀ برگسون، نشان دهد که توضیح نسبت این لحظات و به‌ویژه توضیح منطق گذارِ واپسین به دوگانه‌انگاریِ بازیافته مستلزم فراخواندن آموزه‌ای است که گرچه دلوز خود آن را پرورانده، در خوانش‌اش از برگسون آن را چندان برجسته نکرده است. به‌این‌ترتیب، مدعا این است که توضیح منطقِ تفکیک لحظه‌های فلسفۀ برگسون در خوانش دلوز و نیز منطق گذار از هریک به دیگری، به‌جای ملاحظۀ دو بیان از دیرند، مقتضی در شمار آوردن بیان سومِ دیرند همچون تفاوت فی‌نفسه است. این‌گونه است که بیان‌پذیری هریک از وجوه دیرند در سه گونه‌‌ تفاوت میسر می‌گردد: دیرند همچون امر ناب در تفاوت ماهوی، دیرند همچون امر فراگیر در تفاوت شدّی و دیرند همچون امر خلاق در تفاوت فی‌نفسه.