آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مناسک جمعی، به ویژه با رویکرد مذهبی، نقش بسزایی در صورت­بندی حیات اجتماعی و فرهنگی مؤمنان ایفا می‌کند، و از کارکاردهای بسیاری برخوردار است. مناسک عزاداری محرم، از مهم‌ترین و کانونی‌ترین مناسک جمعی، در فرهنگ شیعیان به شمار می‌آید که با فرهنگ ایران عجین گردیده و کارکردهای زیادی دارد. آیین عزاداری حسینی، به مرور زمان الگوهای مختلفی به­خود گرفته که از جمله مهم‌ترین آن‌ها «نخل‌گردانی» است که بیش‌تر در حوزه کویری کشور ایران برگزار می­شود. نوشته حاضر، تلاش می­کند با رویکرد انسان­شناختی (Anthropological) و با بهره­گیری از تکنیک­های مشاهده، مصاحبه و مشارکت، به بررسی ابعاد مختلف معروف­ترین آیین نخل­برداری، در هیأت حسینی نخل کاشان، در محل سرفره و گذر صدره، به شناخت حیات فرهنگی ـ اجتماعی مردم این منطقه، درباره موضوع بپردازد. نتایج پژوهش، حاکی از رسوخ مناسک نخل‌گردانی به لایه‌های عمیق فرهنگی مردم است، به گونه­ای که پیرامون این مناسک، می­توان جنبه­های مختلفی از قبیل «هویت­بخشی»، «تقدس­بخشی»، «اسطوره­سازی»، «حاجت­خواهی» و «حیات­پنداری» را ملاحظه نمود.

بر اساس اندیشه های آیت اله جوادی آملی، با استفاده از روش تحلیلی، یعنی تحلیل به مولفه های معنایی در ارتباطات انسانی، سه الگوی ارتباطی، «متدانی»، «متعارف» و «متعالی» قابل تصویر است. بنابراین، در این مقاله، الگوی مطلوب روحانیت با نسل جوان در قالب «ارتباط متعالی»، مورد واکاوی قرار گرفته است. ایشان در این الگو، با توجه به ساختار شخصیت روحانی و ویژگی های دوران جوانی، بر این باورند که روحانیت با مراعات دو عنصر محوری «عقلانیت» و «صداقت» می تواند با نسل جوان ارتباط مطلوب برقرار کند. در این الگو، عقلانیت اقتضا می کند روحانی در ارتباط با نسل جوان، به مولفه هایی همچون: شناساندن هویت جوان، آموزه های دینی، ترغیب به عقل مداری، علم آموزی، مراقبت از نفس، توجه به شبهه های ذهنی و ارائه الگوهای سازنده توجه کند. همچنین با توجه به مفهوم «صداقت»، شایسته است روحانی، در تعامل با نسل جوان، فصاحت بیان، ادب در گفتار، عطوفت و مهربانی در ارائه دین، بلاغت در کلام و برخورد محبت آمیز را رعایت کند.

پرسش اصلی رساله حاضر، علل و زمینه‌های اجتماعی ظهور و ترویج جریان‌های عرفان‌نما در دو دهه اخیر ایران می‌باشد. در حالی که در دهه‌اخیر در دنیا شاهد گسترش جنبش‌های نوپدید دینی هستیم، کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبوده و جریانات معنوی و عرفانی مختلفی، در کشور شروع به فعالیت و جذب پیرو کرده‌اند. حال سئوال اساسی این است که چه زمینه‌های اجتماعی باعث شده است که مردم نسبت به این جریانات عرفان‌نما تمایل پیدا کرده و جذب آنان شوند.برای بررسی این امر در این تحقیق، ضمن بهره‌گیری از منابع دست اول این جریانات، سعی شده است که از پیمایش‌ و تحقیقات انجام شده در این زمینه استفاده شود. ضمن آنکه از مصاحبه موردی با پیروان این جریانات نیز بهره گرفته شده است. علاوه برآن، مصاحبه افراد متخصص در این حوزه، نیز بسیار می‌تواند در این زمینه رهگشا باشد که ما در این تحقیق حتی الامکان از آن بهره بردیم.هرچند زمینه‌های موجود در این جریانات که در این رساله به آنها اشاره شده است، زمینه‌ای اجتماعی حساب نمی‌‌شود، اما نشان‌دهنده این است که محدودیت و یا نبود این زمینه در اجتماع ایران، باعث گرایش مردم به این جریانات عرفان‌نما می‌گردد.دلائلی چون نیاز فطری بشر به معنویت و عدم ‌پاسخ‌گوئی مناسب، عدم ارائه کارکردهای مختلف دین اسلام، عدم نهادینه شدن هنجارهای جنسی، موسیقی، سبک جدید زندگی مردم ایران، دلائل سیاسی، حاکم شدن وضعیت ناهنجاری و گسترش رسانه‌های جمعی را می‌توان از جمله دلائل گرایش روزافزون مردم به این جریانات عنوان نمود.

نظریة کارکردگرایی یکی از چند نظریة کلاسیک در جامعه شناسی است که چارچوب روش شناختی آن را امیل دورکیم پایه گذاری کرده و گسترة آن از فرانسه به اروپا و آمریکا بسط یافته است. این مقاله نه تحلیلی ماهوی از نظریة کارکردگرایی دورکیم، بلکه تحلیلی است از سنخ مباحث متاتئوریک که به سبک روش شناسی بنیادین علم به بررسی مبانی معرفت شناختی و وجودشناختی نظریه های علمی می پردازد. با تحلیل این نظریة با روش شناسی بنیادین، مبانی هستی شناختی، انسان شناختی و معرفت شناختی نظریة دورکیم و مسیر تولید آن را آشکار ساخته و از این طریق، زمینة نقد و بررسی آن را فراهم آورده است. می توان گفت، نظریة کارکردگرایی دورکیم از نظر هستی شناختی، معرفت شناختی و انسان شناختی دچار تقلیل گرایی شده است و این تقلیل گرایی آن را با نقدهای اساسی مواجه می سازد.

نقش مهدهای کودک در اجتماعی شدن و رشد کودکان، بر هیچ‎کس پوشیده نیست. در ایران اغلب این مراکز تربیتی و آموزشی براساس الگوی غربی جدایی مادر و کودک طراحی شده و با فرهنگ اصیل ایرانی، اسلامی همخوانی ندارد. مهد حسنات باهدف تحقق همراهی و تعامل مادر و کودک در تربیت اسلامی شکل گرفته و ارائه الگوی مطلوب از طریق بررسی ابعاد مختلف فعالیت مهد حسنات هدف پژوهش حاضر است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون انجام شده و از نظر هدف کاربردی است. جامعه آماری، دو گروه شامل مادران و کارکنان مهدکودک بودند. نمونه با روش نمونه‎گیری هدفمند انتخاب شد. ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته براساس الگوی 5w1h بود که روایی محتوایی سؤالات مصاحبه از نظر اساتید مرتبط، مثبت ارزیابی شد و مصاحبه‎ها تا حد اشباع اطلاعات به تعداد 11 مصاحبه انجام شد. داده‎ها با روش اشتراوس و کوربین با کدگذاری باز و محوری و در بستر نرم‎افزار maxqda تجزیه‎وتحلیل شد. یافته‎ها نشان‎دهنده فعالیت این مهد منطبق بر سیره تربیت فاطمی مادرمحور، برای بقای ارتباط اصیل و سالم مادر با کودک است. همچنین در حسنات تأکید بر کیفیت آموزش است و کودک محوری در طراحی داخلی لحاظ می‎شود. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که فعالیت مهد حسنات، براساس خلاقیت مداری، تدوین سه.

دو مکتب «مطالعات فرهنگی بیرمنگام» و «انتقادی فرانکفورت» ضمن تاثیرپذیری از جریان­های سیاسی-اجتماعی قرن بیستم، نقش مهمی در تحولات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و علمی جهان معاصر ایفا نموده­اند و مطالعه تطبیقی این دو مکتب با رویکرد انتقادی، مواجهه منطقی و خودآگاه، با این مکاتب را به دنبال خواهد داشت. ازاین­روی، تلاش شده است، با بهره­گیری از روشهای مقایسه­ای توافق و اختلاف پرزوسکی و تیون، ضمن بیان وجوه اشتراک و افتراق، با عطف توجه بیشتر به مکتب بیرمنگام، نکات ضعف نیز برجسته گردد. دو مکتب با وجود مشترکاتی همچون؛ خاستگاه اروپایی، تعلق به قرن بیستم، مبانی معرفتی همسان، ریشه­های مارکسیستی، واکنش به مارکسیسم کلاسیک، فرهنگ­گرایی، رویکرد انتقادی به جهان مدرن، به لحاظ سطح تحلیل، یعنی؛ کل­گرایی فرانکفورت و خردنگری بیرمنگام، مبانی معرفت­شناختی، یعنی؛ نگاه فراروایتی فرانکفورت و شالوده شکنانه بیرمنگام، مبانی روش­شناختی، یعنی؛ تحلیل ذهنی فرانکفورت و مطالعات تجربی بیرمنگام، و همچنین تفسیر انسان به عنوان مخاطب منفعل از سوی فرانکفورت و مخاطب فعال از سوی بیرمنگام، از همدیگر متمایز می­شوند. در نهایت اینکه، هر دو مکتب، به‌ویژه مکتب بیرمنگام، به دلیل نفی «ذات­گرایی»، عدم ارائه معیاری برای روایی پژوهش­ها، خوشه چینی و عدم ارائه مفاهیم «مستقل»، و ابهام در مفهوم «فرهنگ­گرایی» مورد نقد قرار گرفته است.

پس از فروپاشی اردوگاه کمونیسم و تک قطبی شدن جهان، جهان غرب برای انسجام درونی خود نیاز به دشمن مشترکی داشت؛ از این رو، سیاست‌مداران غربی «جهان اسلام» را دشمنی خطرناک تعریف کرده و جایگزین کمونیسم نمودند. جهان اسلام به دلیل داشتن مکتبی متفاوت و سابقۀ دیرینۀ خصومت با جهان غرب، این ظرفیت را داشت که از سوی غرب «غیریت سازی» شده و به عنوان دشمن انتخاب شود؛ از این رو علی‌رغم غلبه نگرش بر ساخته‌گرا constructionism در مورد جهان اسلام در میان اندیشمندان غربی، نگرش گوهرگرا Essentialism با وجود فقر پشتوانه تئوریک آن، در رسانه‌ها ترویج شده و جهان اسلام را به عنوان «واحد یکپارچه» و خطر برای غرب معرفی کردند. نویسنده مقاله حاضر معتقد است غیریت‌ سازی از سوی غرب و معرفی جهان اسلام به عنوان «کلیت واحد» و خطرناک برای منافع آنها، استراتژی غرب جهت تداوم سلطه جهانی است.