آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهرعایت آداب حضور از مهم ترین سفارش های انبیا و اوصیای الهی به پیروان حقیقی آنان بوده و هست بدین‌جهت در تحصیل مقام عبودیت ضرورت است که آداب آن را فراگرفت و در تمامی زوایای زندگی خود مراعات نمود در جرگه بندگان خاص الهی وارد شده‌است ﴿فَادْخُلی‏ فی‏ عِبادی‏﴾ . ظرفیت وجودی انسان در معرفت خداوند و عمل به آدابی که بر انسان تکلیف کرده بسیارمحدود است از این‌رو نوشته حاضر با طرح فرضیه آداب از سوی قرآن کریم و تأثیر پذیری نهج‌البلاغه و صحیفۀسجادیه از این کتاب الهی به نحوه کاربرد آداب در زندگی فردی ،اجتماعی و فکری، عملی معرفت منسجمی را به حاضران بار گاه الهی خواهد‌داد وظرفیت وجودی آنها را بالا خواهد برد.نتایج رساله حاضر نشان دهنده توجه انبیا و اولیا دین به این مسئله در تمام حالات زندگی است بنابراین اهمیت رعایت آداب حضور در همه اعمال عبادی خصوصاً نماز مومن نقش اساسی دارد. از منظر او برخی از آداب مقدمه سایر آداب است و در کیفیت بخشی به آنها موثر است. پاره‌ای دیگر ساحت فکر او را از غیر حق پاک نموده تا به اعمالش جلوه ملکوتی بخشد. در نهایت با رعایت آداب عملی عبودیت رب العالمین را به بهترین شکل ممکن به تصویر خواهد کشید و در عین مختار بودن مجری اراده محض الهی است. باید توجه داشت عواملی از درون و برون مانع تحقق ادب حضور است. عمده‌ترین آنها غفلت، هوای‌نفس و شیطان است. با برداشتن این موانع از سر راه آثار ادب حضور در زندگی فردی و اجتماعی حاضر تحقق یافته وی را در خیر و برکت های الهی مستغرق می کند.واژگان کلیدی: حضور، ادب، حاضر، آداب حضور، حضور قلب، قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفۀسجادیه

این تحقیق، در نظر دارد با توجّه به اهمّیت معاد در جهان بینی اسلامی و تأثیر اعتقاد به آن در اخلاق و رفتار انسان ها، مراحل و مواقف قیامت را در درجه اوّل از دیدگاه قرآن مجید و کتب مفسّران از قرن پنجم به بعد، و در درجه دوم با نقل سخنانی از معصومان علیهم السلام ، مورد بررسی قرار دهد، و به علّت این که در قرآن، مسائلی چون: حساب، شهادت، صراط، محاکمه و... مطرح است و با توجّه به این که عالم آخرت، مجرّد و متفاوت با جهان مادّی است، نگارنده در تحقیق خود به پرسش هایی نیز از دیدگاه آیات و روایات و تفاسیر پاسخ می دهد. این پرسش ها عبارت اند از: 1 . مواقف به چه معناست و تعداد آنها چندتاست؟ 2 . مفهوم «حساب» در قیامت چیست؟ 3 . گواهان قیامت چه کسانی اند؟ 4 . «صراط» و «مرصاد» به چه معناست و عقبات صراط چندتاست؟ این پایان نامه، دارای فصل های پنجگانه ای است که فصل اوّل آن با مقدّمه ای درباره تاریخچه مطالعاتی بحث آغاز شده و در ادامه با بیان ابعاد گوناگون مسئله، فرضیات یا پرسش های تحقیقاتی، اهداف مطالعاتی، حدود مطالعات، برهان مطالعات و اصطلاحات وارد شده در بحث، شرح و بسط داده شده است. فصل دوم، مراجع و منابعی که مورد استفاده محقّق قرار گرفته، معرّفی شده است. فصل سوم، درباره روش تحقیق است که در آن از رهیافت تحقیق، طرح تحقیق، فن تحقیق و طرح تحلیل، بحث شده است. فصل چهارم، پنج باب دارد. نگارنده در باب اوّل، لفظ «مواقف» را در قرآن کریم و تفاسیر، بررسی نموده و دیدگاه های مرحوم علّامه طباطبایی و فخر رازی و همچنین روایات درباره «آیه وقوف» را بیان کرده است. باب دوم، به معرّفی تعداد مراحل و مواقف قیامت در طول زمان پرداخته شده و آمده که مواقف در قیامت، اختصاص به کافر و مؤمن دارد. عنوان باب سوم، «گواهان محشر» است. در این باب، نگارنده، هفت گواه را که در روز محشر، بر اعمال انسان ها شهادت می دهند، یادآور شده و آیات و روایات مربوط به هرگواه را بیان نموده است. باب چهارم با عنوان «صراط و مرصاد»، به بیان معانی این دو واژه از قول علّامه طباطبایی و شیخ صدوق(ره) پرداخته و موقعیت مردم را هنگام عبور از صراط ، بیان داشته است. باب پنجم نیز درباره عقبات محشر و نظر مفسّران است. در این باب، روایات در مورد عقبات و نظر بزرگانی چون شیخ صدوق، شیخ مفید و علّامه مجلسی مطرح شده است.

نگاه حداکثری و صحیح به دین در هر عصر و مصری به اقتضای ذاتی و اولی دین و دیانت، داشتن حکومت بر مبنای آموزه های وحیانی است و این امر محقق نخواهد شد، مگر در سایه روزآمدی و عالِم به زمانه بودن دین و روحانیت آگاه. تحولات عظیم جهانی در عرصه های گوناگون انسانی و بشری و به ویژه در ساحت علوم انسانی، ما حوزویان را بر آن می دارد تا با تکیه بر دین حداکثری که داعیه جهانی دارد، خود را در گذر زمان و مکان ندیده و مدیریت جامعی را در پیش بگیریم و بنیان انسان الهی آن را بنا نهیم تا نه همراه با تحولات علوم دیگر، بلکه مدیریت تحول علوم را به عهده گرفته، به سوی اهداف الهی آفرینش به پیش ببریم.

نظریه حرکت جوهری و موضوع اتحاد عاقل و معقول از شاهکارهای شگرف فلسفی ملاصدرا است. این دو موضوع، علی رغم ارتباط وثیقی که با هم دارند، مشکلات متعددی را ایجاد کرده اند که حل آنها کلید حل معماهای فلسفی بسیاری خواهد شد. از جمله اینکه اگر بپذیریم علم که همان معلوم بالذات است، با جوهر نفس متحد و با یک وجود موجود می شوند و با توجه به نظریه حرکت جوهری و اینکه سرشت جهان در حال دگرگونی دایمی است و نفس نیز با کسب معارف جدید دم به دم در حال تغییر است. بر اساس اتحاد عاقل و معقول با عنایت به اصل ضروری سرایت حکم احدالمتحدین به متحد دیگر، چگونه می توانیم معارف ثابتی داشته باشیم؟ بررسی دیدگاه فلاسفه درباره این پرسش، محور بحث این مقاله است.

وحدت شخصي وجود در‌صدد بيان اين مطلب است که يک وجود واحد بسيط لايتناهي کل نظام عالم را در‌برگرفته است و موجودات، مظاهر و آيات آن يک حقيقت واحداند که هر کدام به‌اندازة سعة وجودي خود آن را مي‌نمايانند ازاين‌رو قول به حلول و اتحاد، همه‌خدايي و هيچ و پوچ بودن غير خدا، ناشي از سوء‌برداشت از اين مسئله است و انحراف از مسير توحيد مي‌باشد. قرآن مجيد که درياي بي‌کران معارف توحيدي است، اين حقيقت را در آيات ناظر به توحيد ذات با تعابيري همچون صمد بودن حق، آيه و نشانه بودن ماسوي‌الله، حضور وجودي حق در مظاهر و مجالي، معيت ذاتي حق‌، و احاطة علمي و وجودي حق بيان مي‌دارد؛ ازاين‌رو اين آيات با دلالت مطابقي يا التزامي، بر اين مبناي گران‌سنگ توحيد صمدي دلالت دارند و هر‌گونه وحدت عددي را از ساحت مقدس الهي نفي مي‌نمايند.

این پژوهش با بررسی مراتب و درجات شناخت قرآن کریم به این نتیجه رسیده است که عالی‌ترین مرتبه شناخت قرآن، همانا شناخت شهودی است؛ چنین معرفتی، غایت سیر انفسی مفسّر است و ارمغان آن که در واقع بیان آن مشاهدات برای دیگران است، تفسیر انفسی نامیده می‌شود؛ این تعریف، بر آن قسم از تفسیر عرفانی منطبق است که بر تهذیب نفس و سیر و سلوک عملی مبتنی است و در بیان برخی از دانشمندان، تفسیر فیضی یا اشاری خوانده می‌شود؛ از این بیان می‌توان ارتباط تفسیر عرفانی با تفسیر انفسی را ارتباط اعم و اخص دانست؛ بدین معنا که هر تفسیر انفسی، عرفانی نیز هست اما هر تفسیر عرفانی، انفسی نیست. اما در مورد ارتباط تفسیر انفسی با تأویل نیز می‌توان گفت: چنانچه تأویل را مطابق قول علامه طباطبایی(ره) از سنخ حقایق عینی و خارجی بدانیم، تفسیر انفسی، شرح و بیان آن حقایق خارجی –تأویل- خواهد بود. از نگاه دیگر، تفسیر انفسی که محصول مستقیم معرفتِ نفس مفسّر است، به گواهیِ تقسیم دوگانه‌ای که در حوزه معرفت وجود دارد، به دو مرتبه کلیِ حصولی و حضوری تقسیم‌پذیر است و به نسبت تطبیق و ارتباطی که با انسان و نفس ناطقه او و نیز اصول مدوّن و نظریِ معرفت نفس پیدا می‌کند، مصادیق مختلفی می‌یابد. در این رساله، پس از ارائه تعریف تفسیر انفسی قرآن کریم، به این مراتب و مصادیق اشاره می‌شود. این رساله با بیان ارتباط میان اصطلاحاتی همچون: تنزیل، تفسیر و تأویل و تعیین حدّ و مرزهای میان آنها که در لسان روایات با واژه‌هایی نظیر ظهر و بطن و حدّ و مطلع آمده است، به نظامی هماهنگ در مورد مراحل نزول قرآن و متعاقب آن ترقّی و صعود انسان، دست یافته است که از جمله‌ی دستاوردهای آن، می‌توان به ارائه نقشه‌ها و طرح‌هایی همچون دایره تنزیل و تأویل قرآنی که متضمن سیر تنزیل و تأویل است، اشاره کرد. این تحقیق در بخش پایانی خود در پی آن است که با بررسی مراتب وجودی انسان، قرآن و جهان، پیوند و انطباق این سه حقیقت متعالی را که به اصل تطابق کُتب ثلاثه مشهور است، نشان دهد؛ تا از این طریق به برخی از مبانی و اصولی که در ارایه تفسیر انفسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اشاره کند. از اهداف این پژوهش، بیان اهمیت معرفت نفس و ضرورت پرداختن به این علم شریف جهت فهم معارف قرآنی است.