آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

نسخۀ قرآن به خط کوفی و به شمارۀ «مصاحف 1» در دار الکتب المصریة یکی از آثار مهم در تاریخ کتابت قرآن از اواخر سدۀ سوم هجری یا اوایل سدۀ چهارم هجری به شمار می‌آید. برخلاف سایر نسخه‌های کوفی اولیه در سده‌های دوم و سوم هجری، این اثر در قطع عمودی کتابت شده و دست‌خط آن متمایل به سبک جدید یا همان کوفی مشرقی است. شواهدی چند احتمال کتابت آن را در مناطق شرقی ایران به‌ویژه خراسان را تقویت می‌کند. از جمله آنکه رسم و املای کلمات در آن مطابق با رسم المصحف نیست که این امر نخستین بار در سدۀ سوم هجری در ایران ظهور یافته است. دوم آنکه کاتب از کتابت پیوسته (scriptio continua) پیروی نمی‌کند و از تقطیع کلمات در پایان سطور می‌پرهیزد که این امر نیز نخستین بار در سده‌های دوم و سوم هجری در ایران شکل گرفته است. سوم آنکه وجود تزیینات داخلی و سرسوره‌های مذهب در ایران قرآن شباهت بسیار زیادی به سایر مصاحف ایرانی در سده‌های سوم و چهارم هجری دارد. به‌جز این، پدیدآورندگان نسخه، متن قرآن را با دو نظام مختلف (ابوالأسود دؤلی و خلیل بن احمد) اعراب‌گذاری کرده و تمامی قرائات مختلف رسمی (قرائات سبعه و عشره) و برخی قرائات غیررسمی (قرائات شاذ) را نیز در آن منعکس کرده‌اند. مجموع ویژگی‌های ظاهری، هنری و درون‌متنی این مصحف کهن قرآنی آن را به یکی از آثار بسیار مهم ـ و چه بسا یگانه ـ در شناخت تاریخ کتابت و قرائت قرآن به‌ویژه در ایران اواخر سدۀ سوم هجری و اوایل سدۀ چهارم هجری بدل کرده است. مقالۀ حاضر در قالب نخستین تلاش برای معرفی و بررسی این اثر قرآنی کهن، می‌کوشد اهمیت تاریخی و ویژگی‌های هنری، متنی و ظاهری آن را ارائه کند.

این مقاله در صدد نقد نظریه بوکلی درباره روایات دیدارهای امام صادق(ع) با منصور عباسی است. آقای بوکلی، نویسنده مقاله « ریخت شناسی و مفاد بعضی از روایات شیعه امامی » ، بخشی از روایات مربوط به مواجهه امام صادق(ع) و منصور عباسی را که غالبا مربوط به احضار امام به دربار منصور است مورد بررسی قرار داده است. بررسی او تنها مبتنی بر ساختار روایات است. نویسنده تلاش کرده است با این روش به منشا جعل این روایات دست یابد و دیدگاه شیعه امامی درباره ارتباط بین مذهب و قدرت سیاسی را نشان دهد. در مقاله پیش رو ضمن بررسی این روایات، روش آقای بوکلی و دستاوردهای او بررسی شده و نشان داده شده است که روش مبتنی بر ساختار تنها، فاقد کارآیی لازم است و به ویژه برای دستیابی به منشأ جعل یک روایت، شناخت راویان آن ضروری است. در این میان از پدیده‌هایی چون «تقطیع» و «نقل به معنا» در حدیث، در بررسی ساختار این روایات نباید غفلت نمود. از نظر مفهومی، این گروه از روایات به تنهایی برای بیان دیدگاه سیاسی شیعه کافی نیست.