آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

شبهات مربوط به تفسیر قضای نماز، آزمایش، حرص و بخل در حکومت درباره حضرت سلیمان× در تفسیر آیات 31 تا 35 سوره ص و روایت تفسیری مربوط به آنها، با توجّه به مبانی عامّ و خاصّ به ترتیب مربوط به تمام پیامبران و مختصّ سلیمان× مانند: عصمت، نبوّت و حکمت به روش گردآوری کتابخانه ای داده ها و شیوه تحلیلی توصیفی پردازش آنها قابل پاسخ است. از سوی دیگر تبارشناسی به معنای منشأیابی شبهات و دیرینه شناسی به عنوان بررسی تاریخی یک دانش یا مسئله با نگاه غیر پیوسته نسبت به جریان خطّی تاریخ و تأکید بر نگاه اجتماعی و جامعه شناختی، مشخص می سازد که پیجویی منشأ این شبهات به سبب ویژگی هایی چون: دنیاطلبی و اصالت دادن به حسّ و تجربه و انعکاس آن در تمایل به بت پرستی، وجود جریان های انحرافی عقیدتی و نیز انگیزه سیاسی ناشی از درگیری های پس از حضرت سلیمان× به یهود می رسد. علل استمرار شبهات مذکور در روایات تفسیری از لحاظ دیرینه شناختی، وجود یهودیان مخفی در صدر اسلام، تمایل قدرت حاکم پس از پیامبر| به رسمیت بخشیدن به اهل کتاب تازه مسلمان به عنوان منبع شناخت اسلام است.

دشمنان اسلام به دو طریق اساسی «برون دینی» و «درون دینی» تلاش نموده‌اند تا بر عصمت انبیاء خدشه وارد نمایند. آنان با روش‌های مختلف سعی می‌کنند تا با گناه‌کار جلوه دادن آن بزرگواران، بر این اصل کلیدی دینی خدشه وارد نمایند. جا دارد در مورد عصمت انبیاء و شبهات پیرامون آنان، پژوهش‌هایی سامان یابد تا مسئله‌ی عصمت آنان را به‌صورت شفاف و مستند بیان تبیین شود و از این رهگذر به شبهات مربوطه نیز پاسخ داده شود. در این نوشته عصمت حضرت سلیمان از منظر مفسران فریقین واکاوی شده و با تمسک به ادله‌ی عام و خاص به اثبات رسیده و شبهات پیرامون آن حضرت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. اطلاعات با روش اسنادی، گردآوری و با شیوه توصیفی - تحلیلی پردازش شد. دستاورد پژوهش این است: غالب مفسران فریقین به عصمت عملی حضرت سلیمان باور دارند. شیعه قائل به عصمت مطلق و اهل‌سنت قائل به عصمت نسبی آن بزرگوار می‌باشند و باور خویش را به ادله‌ی عام و خاص اعم از عقلی و نقلی مستند نموده‌اند. غالب شبهات مطرح شده در این حوزه، مرتبط به صدور ترک اولی از آن حضرت می‌باشند و برخی از آن‌ها حتی از گردونه‌ی ترک اولی هم خارجند. بر این اساس، عصمت آن حضرت، حقیقتی انکارناپذیر می‌باشد.

خویش‌کاری‌ها و شخصیت‌پردازی دو رکن اساسی در داستان‌نویسی است. خویش‌کاری‌ها به پاره‌ای از عملکردهای محدود برای پیش­برد سیر طبیعی داستان و شخصیت‌پردازی به نحوۀ گزینش، چیدمان و ورود شخصیت‌ها به داستان و نقش شخصیت‌ها در داستان می‌پردازد. پژوهش حاضر به بررسی خویش‌کاری‌ها برمبنای دیدگاه پراپ و نحوۀ شخصیت‌پردازی بر مبنای دیدگاه پراپ و ریمون-کنان در داستان حضرت سلیمان (ع) در متن قرآن پرداخته است. نتایج حاکی از این است که: (1) علیرغم استفاده از خویش‌کاری‌های مشابه داستان‌های عامیانه، پاره‌ای از خویش‌کاری‌های قرآن کریم از لحاظ تیپ با تقسیم‌بندی پراپ مطابقت کامل ندارد. (2) این خویش‌کاری‌ها هدفمند، مختصر، و در مواردی معنوی­اند. (3) داستان‌های کوتاه ذکر شده دربارة سلیمان(ع) در قرآن همه یک حرکت دارند. به جز داستان ذکر شده در سورۀ انبیاء که از طریق خویش‌کاری کار دشوار بسط یافته، در سه داستان دیگر بسط از طریق خویش‌کاری کار دشوار و کشمکش-پیروزی دیده نمی‌شود. علاوه بر این، علی­رغم ماهیت متفاوت بعضی از خویش‌کاری‌ها با تحلیل پراپ، شاهد تطابق نسبی الگوهای این داستان‌ها با الگوهای چهارگانه‌ی پراپ هستیم. (4) تفاوت‌های کشف‌شده در تحلیل شخصیت‌پردازی از جمله: یاریگری موجودات شریر برای قهرمان نیز مؤید ماهیت متفاوت این داستان‌ها با افسانه‌هاست.

برخی عناصر داستانی شخصیتی به نام جم/یم که در کتاب اوستا موجود است، شباهت‌های صوری بسیار با قصص توراتی و قرآنی مربوط به سلیمان (ع) دارد؛ همان‌گونه که تصور می‌شود، داستان جم/یم در شاهنامه به دلیل شباهت بسیار، می‌تواند نمادی از داستان سلیمان (ع) نیز باشد. دو مبحث «تولد اسرارآمیز» و «اجتباء» که در این پژوهش، مرتبط با خوانش‌های موجود درباره این دو شخصیت بدانها می‌پردازیم، یا در مطالعات پیشین مغفول مانده یا بدون مقایسۀ مطالب موجود در قرآن کریم، تورات، اوستا و بی‌توجه به برخی جنبه‌های اساسی دیگر نگاشته شده است. مقاله حاضر در پی این هدف است که شباهت‌های روایات در دو جنبه از جنبه‌های محل بحث را به ‌صورت ریشه‌ای بررسی و تحلیل کند. روش پژوهش در مقاله حاضر، تحلیل محتوای روایت‌های موجود در قرآن، تورات و اوستا از طریق مراجعه مستقیم خواهد بود. در عین حال، از تفاسیر معتبر نیز برای تحلیل آیات قرآنی بهره می‌بریم. نتایجی که از این پژوهش با استفاده از روایت‌شناسی داستانی حاصل خواهد شد، خواننده را از طریق مطالعه تطبیقی با بخش‌های جدیدی از جنبه‌های جالب و نسبتاً مشابه زندگانی جم در اوستا و سلیمان (ع) در متون الاهی، آشنا می‌کند.

قرآن پژوهان بر این باورند که قصص قرآن دارای پیام‌هایی برای مسلمانان است حتی اگر درباره اقوام و ملل و ادیان و پیامبران گذشته باشد. غالباً روش قرآن در نقل قصص، ارائه سر خط‌های لازم برای پیام‌گیری از آنها و نپرداختن به نقل تمام ماجرا با جزئیات است که برای برخی ناآشنایان با روش نقل داستان‌های قرآنی، گاهی سؤال برانگیز خواهد بود. حتی ظاهر برخی از آیات قصه‌های انبیاء در نگاه ابتدایی، با عصمت آنان و نیز برخی از مبانی دینی و یا مذهبی منافات دارد؛ لذا لازم است تا به شبهات پدید آمده پاسخ داده شود. درباره قصه حضرت سلیمان (ع) نیز شبهاتی ایراد گردیده است که مقاله حاضر سعی دارد شبهه‌های مربوط به قضیه هدهد را از قصه سلیمان نبی (ع) پاسخ گوید. شبهه رابطه علم غیب حضرت سلیمان (ع) با غیبت هدهد در صف لشکریان، بررسی وعده عذاب و ذبح هدهد توسط سلیمان (ع) از جمله شبهه‌های مطرح شده که پاسخ‌هایی توسط قرآن پژوهان ارائه گردیده است مانند انبیاء علم غیب دارند جز در مواردی بنا به مصلحت، مأمور به استفاده و عمل بر طبق آن به ویژه در حکومت‌داری نیستند؛‌ لذا هدهد در قلمرو علم ظاهری حضرت سلیمان (ع) گفته است که من چیزی می‌دانم که الان تو بدان احاطه نداری؛ هدهد تکلیف و مسئولیّت حکومتی داشته که در صورت تخلف شایسته توبیخ بوده و مؤاخذه سلیمان (ع) به آن شدت نیز بر اساس اهمیت نقش حکومتی او بوده است.