آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در مقاله حاضر، به تصحیح و تحلیل بیت عرفانی: "این‌همه شعبده خویش که می‌کرد اینجا / سامری پیش عصا و ید بیضا می‌کرد"، از دیوان حافظ پرداخته‌ شده و کوشش می ­شود نشان داده شود که در تصحیح‌ها و شرح‌های دیوان خواجه شیراز تا چه اندازه از قواعد زبان حافظانه در تصحیح و شرح این بیت غفلت ورزیده‌اند. مفهوم تصحیح در اینجا، ترجیح یکی از ضبط‌های موجود بیت با روش انتقادی است. همچنین تحلیل بیت با روش ساختاری انجام گرفته است. برای این منظور، ابتدا پنج نقطه اختلاف بیت شناسایی شده و از میان داده‌های موجود، ضبط‌های ارجح انتخاب و سپس به واکاوی ساختارهای زبانی، ادبی و معنایی آن پرداخته‌ شده است. نگارنده این مقاله‌، سرانجام نتیجه می‌گیرد که ضبط نسخه‌های مصحح خلخالی و قزوینی- غنی برای بیت مورد نظر ارجح است؛ ضمن این که اولاً سامری، فاعل جمله مصراع اول است؛ ثانیاً ضبط «شعبده خویش» به این گفته سامری بازمی‌گردد که «وَ کَذلِکَ سَوَّلَت لی نَفسی»؛ و این‌گونه نفس من [به صدا درآوردن گوساله طلایی را] برایم آراست(قرآن: طه، 96)؛ ثالثاً تعبیر «پیش عصا و ید بیضا» تعبیری است برای بیان اثرپذیری سحر سامری از معجزات حضرت موسی(ع) و باز، این گفته سامری را مطمح نظر دارد که: «فَقَبَضتُ قَبضَه مِن اَثَرِ الرَّسولّ فَنَبَذتُها»؛ مشتی [خاک] از جای پای آن فرستاده [که جبرائیل باشد] برداشتم و بر آن [گوساله طلایی] پاشیدم(همان)؛ رابعاً کل بیت حاکی از باور حافظ به مسأله «استدراج» است که جزو مسائل تخصصی عرفانی محسوب می­ شود و خواجه شیراز می‌کوشد آن را در پرده بگوید تا احیاناً پیرامون یک شخصیت کرامات‌نمای زمانه‌اش نظری داده باشد

قرآن کریم اصلی‌ترین منبع دین اسلام است و برای پیروان خود راهنمایی‌های بسیاری در حوزه‌های فردی و اجتماعی ارائه داده است. این کتاب وجود طبقات متفاوت در جامعه را پذیرفته است؛ ازاین‌رو شاهدیم که در برخی از آیات، گروه‌های مختلفی مخاطب قرار می‌گیرند یا عتاب می‌شوند. طبقۀ اشراف یکی از مهم‌ترین طبقات در هر جامعه است؛ زیرا با توجه به نحوۀ رفتار خود می‌تواند اثرگذاری مثبت یا منفی داشته باشد. قرآن کریم 28 مرتبه به واژۀ «ملأ»، به‌‌عنوان یکی از مهم‌ترین مفاهیم اشرافی‌گری، اشاره کرده است. این پژوهش در پی آن است تا با رویکردی توصیفی و از طریق مطالعۀ کتابخانه‌ای و پس از بررسی لغوی مادۀ «ملأ»، دریابد قرآن کریم برخورد این گروه با دعوت پیامبران را چگونه روایت می‌کند و قرآن‌پژوهان در طول تاریخ از این روایت چه برداشتی داشته‌اند؟ از یافته‌های پژوهش می‌توان به نقش کلیدی راغب اصفهانی در ترویج معنای مشهور اصطلاح «ملأ» در میان مفسران و دیگر لغویان اشاره کرد؛ همچنین با بررسی آیات قرآن می‌توان با جایگاه اجتماعی این گروه و برخی ویژگی‌های رفتاری ایشان و نیز صفت‌هایی که قرآن به آن‌ها نسبت داده است، آشنا شد.

معارف قرآن، درجات و مراتب متفاوت در ظهور و بطون دارد، به تبع مفسران نیز با لایه‌های متعددی از فهم قرآن روبرو هستند. به همین سبب باگذشت بیش از 14 قرن از نزول قرآن کریم هنوز این کتاب آسمانی تازه و مشتمل بر مضامین عالیه و جدید است و چنانکه در روایات آمده همواره تازه خواهد ماند. تفسیر قید «مِن‌ْ غَیرِ سُوءٍ» که برای معجزه ید بیضاء حضرت موسی در برخی آیات قرآن کریم ذکر شده، از مصادیق همین تنوع فهم است. عمده مفسران قید سوء را به نحو درونی و ناظر به بیماری برص و پیسی یا ضرر در دست حضرت موسی قلمداد کرده‌اند، برخی نیز این قید را به نحو بیرونی و مربوط به نفی سوء نسبت به دیگران تفسیر نموده اند، مساله تحقیق این است که آیا می‌توان ضمن تبیین و تحلیل مهمترین دیدگاهها، وجه جمعی مقبول، برای دیدگاههای مطرح در این مساله ارائه کرد. در این مقاله به شیوه تحلیلی، ضمن بررسی دیدگاهها به نگرشی جامع میان آنها حکم کرده و با اقامه قرائن و شواهد نشان داده‌ایم که این وجه جمع می‌تواند غالب دیدگاهها را در خاستگاه خود پذیرا باشد. پس فرضیه تحقیق با تمسک به اطلاق سوء این است که «سُوءٍ» شامل همه ضررها وآسیب ها به اعضاء و جوارح آورنده، اعضاء و جوارح بیننده و حتی خلل در نفوس و اوهام مشاهده کننده می‌شود و میان نگرش‌های درونی و برونی در این مساله تعارضی نیست.

مسأله ای که قابل تحقیق و بررسی می باشد این است که حضرت موسی ( علیه السلام ) چه روش های و آثار تعامل اجتماعی با قوم خود داشته است و در نتیجه روشها و آثار تعامل اجتماعی حضرت موسی ( علیه السلام ) با قوم بنی اسرائیل چیست ؟ پایان نامه حاضر به روش تحقیق توصیفی،تحلیلی با استفاده از کتاب خانه است ، در جواب سوال اول تقریبا 13 روش تعاملی که حضرت موسی ( علیه السلام ) با قوم بنی اسرائیل داشته است ، مفصلا ذکر شده است ، مهم ترین از آنها روش هدایت ، روش تذکر مستمر ، روش ایجاد کردن یکجهتی و اتحاد، روش صبر، روش معجزه آوردن حضرت موسی ( علیه السلام ) بر قوم خود ، روش مناظره حضرت موسی ( علیه السلام ) با بنی اسرائیل ، روش تبلیغ حضرت موسی ( علیه الاسلام ) درمیان بنی اسرائیل ، روش تربیت حضرت موسی ( علیه الاسلام ) بوده است ، و در جواب سوال اصلی آثار این تعاملات که آنحضرت با بنی اسرائیل داشته است بیان شده است ، و آن در دو قسمت ذکر شده است آثار خوب و مثبت و آثار سوء و منفی ، که مهم ترین آن را می توان به این ترتیب ذکر کرد . خداوند عالم به خاطر اثر آن محبتی که با بنی اسرائیل داشت ، آنان را مودبانه مورد خطاب قرار داده است . و خداوند در اثر پذیرش اطاعت و هدایت خود آنان را از صفات اخلاقی و معنوی کاملا آراسته می کند . و با وسیله روش مهاجرت آنحضرت قوم خود را از چنگ فرعون نجات داده است ، و در جریان گوساله پرستی نیز تعامل و برخورد شدید آن حضرت با حضرت هارن ( علیه السلام ) باعث بیداری قوم بنی اسرائیل و بازگشتن آنها به فضای توحید است . و از آثار سوء و منفی قوم بنی اسرائیل این بوده است که آنها در اثر لجاجت به تبه کاری هم کنار شدند ، چون طالب حق نبودند و در گناه و تعدی و خوردن مال یتیتم شتاب می کردند، و از روند و سیر و حرکت قوم بنی اسرائیل بسیار واضح است، که آنها همیشه بهانه جویی می کرندد ، و خواستار تبدیل نعمت های الهی می شدند . و همچنین آنها بار ها بر‌‌ اثر گناه و نا فرمانى ها گرفتار انواع عذاب هاى دنیاوى شدند ، چنان‌‌ که عذاب آخرت نیز به آنان وعده داده شده است .