آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

سازمان وکالت، مجموعه ای متشکل از امامان معصوم (ع) و عده ای از پیروان نزدیک و وفادار آنان بود که با همکاری یکدیگر، تشکیلات هماهنگ و منسجمی را پدید آوردند تا با اتکاء بر آن پیشبرد اهداف دینی خود را محقق سازند. وظایف این سازمان به امور مالی منحصر نبود و وظایف سیاسی، دینی و ارشادی را نیز شامل می شد. این تشکیلات از نیمه دوم عصر امامت، یعنی از زمان امام صادق (ع) به بعد آغاز به کار نمود و رفته رفته دارای نظم و گستردگی و هماهنگی بیش تری شد و تا پایان عصر غیبت صغرا استمرار داشت. در عصر امام کاظم (ع)، این سازمان با مشکلاتی همچون دستگیری و شکنجه حضرت و برخی از وکلا مواجه شد، ولی نواحی زیرپوشش وکلا و محدوده اقتدار آنان با تشدید فعالیت ها گسترش می یافت. وکلای آن حضرت در نقاطی مثل کوفه، بغداد، مدینه، مصر و برخی نقاط دیگر به فعالیت مشغول بودند. آن حضرت با وجود حبس و فشارهای موجود، توانستند تشکیلاتی را که پدر بزرگوارشان تاسیس کرده بودند، نه تنها حفظ کنند بلکه آن را گسترش دهند. در پژوهش حاضر، جایگاه و وضعیت این سازمان در عصر امام کاظم (ع) و نیز نقش آن حضرت در حفظ و گسترش آن بررسی خواهد شد.

بررسی جریان فکری غلو در دوره امام کاظم (ع) موضوع اصلی این مقاله است. جریانی که نمایندگی اصلی آن در دست افراد واقفی مسلکی چون محمد بن بشیر کوفی بود. پژوهش حاضر که بیشتر با تکیه بر منابع فرقه شناختی و رجالی تدوین شده، درصدد شناسایی دقیق این فرد و جریان فکری او و نیز دیگر غلات این دوره، از جمله مشبهه و نوع برخورد امام با آن هاست. بررسی این موضوع، نشان می دهد محمد بن بشیر با استفاده از ترفندهایی خاص، عده ای را جذب خویش ساخت و عقاید غالیانه و بسیار افراطی چون الوهیت امام و توقف در ایشان را مطرح کرد و همین امر، سبب برخورد آن حضرت با وی شد. امام کاظم (ع) برای مبارزه با اندیشه های غالیانه، علاوه بر اعلام برائت از محمد بن بشیر، لعن او، دروغ گو خواندن وی، نفرین وی و نهایتا حلال شمردن خون او از یک سو در برابر کسانی که تا آن زمان به جریان غلو پیوسته بوده اند دست به روشنگری زدند و از سوی دیگر نسبت به آیندگان هم هشدار دادند و افزون بر این با اندیشه های غالیانه مشبهه نیز برخورد کردند.

مادران ائمه (ع)، از جمله انسان های تاثیرگذار در عصر ائمه (ع) به شمار می آیند و از آن جا که مصداق بارز «ارحام مطهره» هستند، جایگاه بسیار والایی دارند. در این میان، بررسی زندگانی بانو حمیده، مادر امام کاظم (ع) از آن روی که امام باقر (ع) و امام صادق (ع) در مورد وی سخنان مهم و ارزشمندی داشته اند، و نیز از آن جهت که در سایه آشنایی با تاریخ زندگی او می توان بخش هایی از تاریخ اسلام را با نگاهی نو مرور کرد ضرورت و اهمیت ویژه ای دارد. نوشتار حاضر، افزون بر واکاوی روایات مربوط به بانو حمیده و آشنایی با ویژگی های شخصی و شخصیتی و جایگاه این بانو در خاندان امامت، به بررسی نقش اجتماعی ایشان با توجه به گزارش های موجود در دوران زندگی امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) پرداخته است. مهم ترین این گزارش ها مواردی است که حاکی از وکیل قرار دادن این بانو برای ادای حقوق مردم مدینه و ارجاع امام صادق (ع) به ایشان برای پاسخ گویی به سوال فقهی و نیز وصی قرار گرفتن وی از سوی امام صادق علیه السلام است.

با توجه به شواهد تاریخی، در رابطه با بُعد اخلاقی و سیاسی امام موسی کاظم(ع) باید گفت که، در وجود حضرت(ع) مثل سایر ائمه(ع)، صفات اخلاقی به مرتبه کمال رسیده است. از سویی دیگر، سیاستمداری به معنای اصیلش مشاهده می شود؛ لذا با توجه به اهمیت این دو بعد و تبیین واژه ی سیاست و اخلاق در زندگی حضرت(ع) بر آن شدیم که به بررسی سیره سیاسی، اخلاقی امام موسی کاظم(ع) بپردازیم. تا ضمن آشنایی اجمالی با زندگی امام ( ع) و الگو برداری از نکات اخلاقی، عبادی در زندگی حضرت(ع)، به رفع تقریبی شبهات و ذهنیات سوء نسبت به ابعاد زندگی حضرت(ع) نیز پرداخته باشیم؛ لذا در ادامه به اختصار به زندگی حضرت اشاره م کنیم : لقب : کاظم – کنیه : ابوالحسن – ولادت : روز یکشنبه 7 صفر سال 128 هجری. – شهادت : 25 رجب سال 183 هجری. – محل ولادت : ابواء – محل دفن : کاظمین – نام مادر : حمیده خاتون(س) – نام پدر : جعفر بن محمد(ع) – فرزندان : بنا بر یک قول 38 نفر به نام های : علی الرضا(ع)، زید، ابراهیم، عقیل، هارون، حسن، حسین، عبدالله، اسماعیل، عبیدالله، عمر، احمد، جعفر، یحیی، اسحاق، عباس، حمزه، عبدالرحمان، قاسم، جعفرالاصغر، خدیجه، ام فروه، اسماء، علیه، فاطمه، ام کلثوم، آمنه، زینب، ام عبدالله، زینب صغری، ام قاسم، حکیمه، اسماء صغری، محموده، امامه و میمونه. فضایل : 1- آن حضرت ( ع) عابدترین مردم بودند، تهجد شبانه داشتند، روزه بسیار می گرفتند. 2- بسیار بردبار و با گذشت بودند، به طوری که از گناه و تقصیر دیگران زود می گذشتند، لذا آن حضرت ( ع) را کاظم می گویند. امام(ع) در عصر خلفاء : حضرت موسی بن جعفر(ع)، زمان خلافت منصور، مهدی، هادی و هارون را درک کردند. ایشان مدتی را در زمان منصور بودند، بعد از او مدت ده سال نیز در زمان حکومت مهدی عباسی زندگی کردند و در این مدت، یک بار حضرت ( ع) را به عراق طلبید و در آنجا محبوس نمود، ولی چون معجزات بسیاری از امام(ع) دید، جرأت آزار رساندن به حضرت ( ع) را پیدا نکردو ایشان را آزاد نمود. بعد از مهدی، هادی عباسی به خلافت رسید. او نیز مدت زیادی حضرت(ع) را زندانی کرد، اما اجل مهلتش نداد و از دنیا رفت. وقتی هارون به خلافت رسید، حضرت ( ع) را در زندان های مختلف مورد شکنجه قرار داد و سرانجام به دستور او، توسط سندی بن شاهک با زهر به شهادت رسیدند. کلید واژه ها : سیره، اخلاق، سیاست، امام، کاظم