آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

ژان فرانسوا لیوتار نظریه پرداز ادبی و فیلسوف پست مدرن فرانسوی در 10 آگوست سال 1924 میلادی در شهر ورسای فرانسه به دنیا آمد. علی‌رغم اینکه لیوتار یک فعال سیاسی نیز بود، ولی مفصل بندی نظریه پست مدرن و تحلیل تاثیر پست مدرنیته بر وضعیت بشری، مهمترین عامل شهرت وی محسوب می شود. لیوتار پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی در پاریس، آموختن فلسفه و ادبیات را در دانشگاه سوربن این شهر آغاز نمود. وی پس از فارغ التحصیلی در سال 1950 به تدریس فلسفه در الجزایر روی آورد. ‏ لیوتار در سال 1954 به سازمان "سوسیالیسم یا بربریت" پیوست؛ این سازمان که در سال 1948 تشکیل شده بود، تحلیل تروتسکی برای تبیین اشکال جدید سلطه در اتحاد شوروی را ناکافی می دانست. وی سرانجام با از دست دادن اعتقاد به مشروعیت مارکسیسم و آن را نظریه ای تمامیت خواه برشمردن، دوباره به مطالعه و نگارش فلسفه روی آورد. وی در اوایل دهه 1970 تدریس در دانشگاه پاریس را آغاز کرد و در سال 1987 از آن دانشگاه بازنشسته شد. پس از آن وی به مدت دو دهه به تدریس نظریه انتقادی و فلسفه در دانشگاههای خارج از فرانسه پرداخت؛ تعدادی از دانشگاههایی که لیوتار در آنجا تدریس نمود عبارتند از: دانشگاه های کالیفرنیا، جان هاپکینز، برکلی، و ییل ایالات متحده، دانشگاه مونترال کبک کانادا، و دانشگاه سائو پائولو برزیل. لیوتار همچنین جزء بنیانگذاران و هیئت امنای کالج بین المللی فیلسوفان پاریس بود. لیوتار پس از انتشار کتاب خود با عنوان "وضعیت پست مدرن: گزارشی درباره دانش" (سال 1979 میلادی به زبان فرانسه که در سال 1984 به انگلیسی ترجمه شد)، شهرت و آوازه فراوانی به دست آورد. اثر مذکور ماحصل پروژه ای بود که لیوتار برای "دانشگاه کبک" راجع به وضعیت دانش در کشورهای پیشرفته انجام داد. در واقع، واژه های پست مدرن و پست مدرنیسم قبل از لیوتار نیز بویژه در عرصه هنر به‌کار می رفتند، ولی کتاب لیوتار این واژه ها را به عنوان نمودی از یک نظریه اجتماعی و فرهنگی فراگیر مطرح ساخت. گرچه لیوتار خود در بعضی مواقع تمایز مدرن/ پست مدرن را زیر سئوال می برد، ولی پس از انتشار کتاب مذکور، پست مدرنیسم به مثابه یک نظریه عمومی اجتماعی و فرهنگی معاصر به سرعت در جهات مختلف، بسط یافت. با این حال لیوتار همچنان چهره اصلی این جنبش فراگیر تلقی می شد و کتب و مقالات متعدد وی، نقش زیادی در نظریه پست مدرن و برداشت پست مدرنی از سیاست داشت. ‏وضعیت پست مدرن، استدلال می کند که ماهیت و موقعیت دانش تغییر یافته است. عصر صنعتی - که با تولید انبوه، پژوهش علمی و ایده آل های روشنگری عقلانیت و پیشرفت مشخص می شود- به پایان رسیده است. ما هم اینک در وضعیت جدیدی زندگی می کنیم که لیوتار آن را پست مدرن می نامد، و در این وضعیت فناوری اطلاعات، حاکم بوده و بر کارآمدی و ارزش های عملگرایانه تاکید می گردد. علوم، تحول یافته و در عرصه های متناقضی پراکنده شده اند و دانشمندان دیگر به یک زبان مشابه سخن نمی گویند. علاوه براین، برخلاف ماهیت عینی تبیین و رویه علمی، یک سری از کلان روایت یا فراروایت ها که وجود علم را توجیه می کنند، پایه های آن را نیز تشکیل می دهند. این فراروایت ها همان باورهای مدرن به پیشرفت هستند که عقل را به عنوان نوید بخش شادکامی، رفاه و آزادی می دانند. لیوتار استدلال می کند که ما دیگر به این توجیهات باور نداریم. و در واقع، از دست رفتن باور به فراروایت ها مشخصه دوران کنونی می باشد. منظور لیوتار از فراروایت یا روایت های کلان، روایت های مسلطی هستند که برای توجیه فعالیت ها، نهادها، ارزش ها، و اشکال فرهنگی به کار می بریم. این روایت ها، ایدئولوژی ها، ادیان، مفاهیم پیشرفت، سودمندی تحلیل روانی یا مزایای سرمایه داری را شامل می شوند. از نظر لیوتار دیگر اعتقاد به باورها و نظریات جهانشمول، از بین رفته است.

ژان فرانسوا لیوتار، متأثر از لودویگ ویتگنشتاین و نظریة بازی‌های زبانی قائل به اصالت «تکثر و تفاوت» می‌شود. اما یورگن هابرماس به دنبال «اجماع عمومی» و سیطرة کلیتی اندام‌و‌ار بر جامعه است؛ هدفی که از نگاه ساختارگرایانة سوسوری به زبان توشه‌گیری می‌کند. این مقاله کوشیده است تا با نقد نگاه رادیکال لیوتار و نیز تفسیر وی از بازی‌های زبانی و سپس نقد هابرماس، با تعدیلاتی در نظریات این دو فیلسوف، به دیدگاهی بینابین میان آن دو برسد. در این رهگذر، بهره‌گیری از میانجی شانتال موفه، نظریة پیکارگرایی اجماعی، چالرز تیلور، ایدة چندفرهنگ‌گرایی، بهعنوان دو فیلسوف متأثر از ویتگنشتاین، مسبب تحقق آشتی‌آفرینیِ این مقاله میان دو دیدگاه لیوتار و هابرماس شده است. سؤال اصلی این است که چه نسبتی میان تلقی ویتگنشتاینی از زبان و تلقی ضد‌ویتگنشتاینی از زبان و اجماع عمومی وجود دارد؟ فرضیة (مدعا) اصلی می‌گوید که این نسبت، ملازمه نیست.

با توجه به این‌که محور اصلی اندیشه­های لیوتار عدالت و آزادی است، برداشت وی از هنر نیز می­تواند مایه­های سیاسی قابل­تأملی داشته باشد. به­نظر لیوتار، حاکمیت فرا­­روایت­های مدرن در وضعیت پسامدرن پایان یافته است، چراکه فرا­روایت­ها خود، عامل برخی بی­عدالتی­ها و نابسامانی­ها واقع شده‌اند. برای مقاومت در برابر کلیت فراروایت­ها لیوتار، بحث میل را مطرح می­کند که می­تواند به صورت­های متفاوت تحت­عنوانِ مشترک هنر، نمود ­یابد. هنر به­دلیل گرایش به کودک­واری یا ناانسان می­تواند از قید گفتمان­های مدرن رها باشد. یعنی، انسانی که مانند نوزاد هم‌چون یک لوح سفید در خدمت هیچ نظام ایدئولوژیک بخصوصی با اهداف خاص نیست و فقط دارای نیازها و اهداف طبیعی و اصیل است؛ موجودی که درون هر انسان بالغ و نا بالغی وجود دارد. اکنون هنر با تمایل به این موجود به­سان یک رخداد است و رخداد، واقعه­ای است که با هیچ نظام از پیش تعریف‌شده­ای سازگار نیست؛ به همین دلیل توانایی به چالش کشیدن نظام حاکم را دارد و می­تواند تفارق را آشکار ­سازد و بدین­سان می­تواند شیوه­های پیشین تبیین را از بین ببرد. به این ترتیب، هنر می­خواهد با داروی­های جدید، جهانی عادلانه­ پدید آورد. در این برداشت، دیگر هنر نمی­تواند مبلغ و یا مکمل سیاست­گذاری­ها باشد. این نوشتار پس از مطالعه، ترجمه و تحلیل آرای لیوتار و شارحان وی تلاش دارد تا نقش سازنده‌ی هنر و رابطه­ی آن با سیاست و به­تبع آن عدالت را روشن­ سازد.

مبحث شک و شکاکیت یکی از مسائل مهم و پایه ای معرفت شناسی در فلسفه به شمار می رود. پژوهش پیش رو بر آن است که به بررسی تطبیقی و تحلیلی شک در فلسفه استاد مطهری به عنوان نماینده فلسفه اسلامی و فلسفه لیوتار به عنوان نماینده نگاه پست مدرن بپردازد. فلسفه اسلامی با تکیه بر مفاهیمی همچون بداهت، علم حضوری، ادراک حقیقی، مبحث نفس الامر و... به بررسی این موضوع می پردازد.لیوتار که روش شناختی خود را بر پایه بازی های زبانی ویتکنشتاین قرار داده، پست مدرن را به عنوان بی اعتمادی به فراروایت ها قلمداد می کند. پست مدرن صورتی متمایل به شک گرایی است که مسلمات دیگر گفتمان ها را مورد تردید قرار می دهد.

ترجمه ماشینی: معنای عقل در جامعه پست مدرن امروزی ما چیست؟ آیا عقل سلاح سلطه است یا می تواند وسیله ای برای رهایی نیز باشد؟ آیا عقل می تواند «دیگری» خود را بفهمد - چیزی که نیست؟ در مواجهه با چنین سؤالاتی، «حدود عقل» بحثی متقاعدکننده از حدود و معنای عقلانیت به عنوان ابزاری برای درک ایده های حقیقت، عدالت و آزادی است. امیلیا استورمن مناقشات مدرنیستی و پست مدرنیستی بین هابرماس و لیوتار را بررسی می کند تا مشکلاتی را که هم در دفاع از عقل و هم به دلیل فقدان معنایی که جهان بدون آن را درگیر می کند، برجسته کند. استیورمن با استفاده از نظریه کلاینی برای بررسی این بحث که در مضامین اصلی فلسفی قرن حاضر تجلی یافته است، استدلال می‌کند که یک نظریه عقلانی و اخلاقی عدالت باید آن چیزی را که عقلانی، متقارن یا شفاف نیست در نظر بگیرد - یعنی دنیای بدوی عشق و نفرت که ادراکات ما را رنگ و شکل می دهد.

ترجمه ماشینی: کرنی، ریچارد. شاعرانگی تصویرسازی. از هوسرل تا لیوتار. چاپ اول. لندن، هارپر کالینز، 1991. 15 × 22 سانتی متر. سیزدهم، 234 صفحه. جلد گالینگور اصل. وضعیت بسیار خوب با علائم جزئی سایش خارجی. [مشکلات اندیشه مدرن اروپایی] شامل فصول زیر است: تخیل پدیدارشناختی (هوسرل). تخیل وجودی (سارتر)؛ تخیل شاعرانه (باشلار); تخیل دیالکتیکی (مرلوپونتی)؛ تخیل هرمنوتیک (ریکور)؛ تخیل پست مدرن: (1) هزارتویی از آینه ها (لاکان، آلتوسر، فوکو، دریدا) (2) به سوی هرمنوتیک پست مدرن تخیل (واتیمو، کریستوا، لیوتار) و غیره.

اندیشه پست مدرن یکی از آخرین رهیافت های فیلسوفان و مورخان در سال های اخیر است. هر چند دوران آن به نظر برخی متفکران به پایان رسیده و عصر نگره های جدیدی آغاز شده است. پست مدرنیته از نقد مدرنیته می آید. هر چند در آغاز شکلی ادبی داشت اما توسط متفکران برجسته فرانسوی از جمله میشل فوکو، لیوتار، بودریار و ریچاردرورتی امریکایی و در سال های اخیر واتیمو از متفکران ایتالیایی به جهان شناسانده شد. اما این دسته از متفکران خود تحت تاثیر هایدگر و البته نیچه قرار داشتند. هایدگر حلقه وصل این اندیشمندان با نیچه بود. او این امکان را به متفکران غربی داد تا اندیشه های نیچه را بازشناسی و بازخوانی نمایند. طرح فکری او در باره نیهیلیسم به رشد پست مدرنیسم بسیار کمک کرد. آن ها در باب مفهوم خداوند، متافیزیک، انسان و تاریخ اصول جدیدی را ارائه کردند. آن ها با روایتگری های مطلق گرایانه مخالفت کردند. تاریخنگاری کلاسیک از نظر آن ها محل اتکا نبود و نیاز بود تا داوری و تفسیر نوینی از رویدادها ارائه شود. انسان هم در مرکز این باز داوری قرار می گرفت. تفاسیر افلاطونی و نئو اسکولاستیکی در ادیان مورد عمیق ترین نقدها قرار داشت. پست مدرنیسم بر مفاهیمی چون تاریخ استعمار، تاریخ سیاهان، تاریخ زنان، ابدیت انگاری تاریخی و تئوری های خطی خط بطلان کشید. انسان را آزاد فرض کرد و هر گونه فرجام نگری در کارش را ناپسند و غیرعقلانی دانست. البته بر نگرش آن ها نیز نقدهای مستحکمی وارد شد. آن ها برای اثبات صحت ادعاهای خویش محکوم به رعایت قواعد و اصولی بودند که دنیای مدرن و پیش از مدرن بنیان های آن را بنا نهاده بودند.