آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بنا به نظر برخی اندیشمندان علوم اجتماعی،‎ روش‎شناسی علوم اجتماعی وبر در مباحث کنونی فلسفه و روش‎شناسی علوم اجتماعی جایگاه خاصی یافته است. فی المثل، کیت و اوری می‎گویند که «درک دیدگاه‎های پیچیده‎ی وبر نقطه‎ی آغازین مهمی برای بیشتر مباحث آتی است». اما از آنجایی که انظار وبر با دو مشکل اختصار و ابهام مواجهند، از سوی اشخاص مختلف مورد بازخوانی‎هایی متهافت واقع شده‎اند. یکی از راه‎های گره گشایی از این اجمال و ابهام، بررسی «جریان شناسانه» زمینه معرفتی‎ وبر است. گرچه در آثار نگارندگان کتب نظریات جامعه شناسی از این زمینه معرفتی بحث شده اما با دو مشکل عدم جامعیت و بررسی‎های فرد محورانه، و نه جریان‎شناسانه مواجه بوده است .با نگاه جریانی به زمینه معرفتی وبر آشکار می‎شود که شخصیت فکری او، مرکب از چند نحله فلسفی است. مهمترین بستر معرفتی که وبر در آن بالیده و بدان منتسب می‎باشد، سنت فکری ایده‎آلیسم آلمانی است. او با بزرگان نوکانتی در ارتباط نزدیک بوده و در اندیشه‎های هستی شناسانه و معرفت شناسانه خویش از آنها ملهم است؛ همچنین وبر در انسان شناسی‎اش شدیدا متاثر از رمانتیسم و فلاسفه اگزیستانس است. او در روش شناسی نیز بیشتر تحت تاثیر مکتب هرمنوتیک و تاریخ گرایی است. تاثیرات مارکسیسم بر وبر بیشتر در حوزه مسایلی است که توسط مارکس طرح شده است.

برای توضیح این که چرا «پیشرفت»، آن گونه که در تاریخ علوم طبیعی دیده می شود، در تاریخ علوم انسانی محسوس نیست، معمولا دو رویکرد متفاوت اتخاذ می شود. یک رویکرد می پذیرد که روش علوم انسانی با علوم طبیعی یکسان است، ولی کیفیت علوم انسانی نازل تر از کیفیت علوم طبیعی است، و یا به معنایی که علوم طبیعی «علم» است، علم نیست. رویکرد دیگر، علوم انسانی را به اندازه علوم طبیعی، علم می داند. اما آن را دارای کیفیتی متفاوت می دانند؛ و به واسطه همین، روش متفاوتی نیز برای آن قائل هستند. از طرفداران رویکرد دوم، می توان نوکانتی هایی همانند ویلهلم ویندلباند و هاینریش ریکرت و هم چنین کسی که بسیار وامدار آن دو است یعنی ماکس وبر را نام برد. در این مقاله، ابتدا در مورد تمایز موضوع دو علم، و همین طور تمایز میان «توضیح» و «فهم» شرح مختصری ارائه خواهد شد. سپس دیدگاه های مکتب نوکانتی، با برجسته کردن نظرات کسی که ماکس وبر بیشترین تاثیر را از او گرفته، یعنی هاینریش ریکرت مورد بررسی قرار می گیرد. سپس با تمرکز بر مرز بندی جدید، مورد نظر ریکرت و وبر، در مورد تمایز میان دو علم، به بررسی جزئی تر دیدگاه های ماکس وبر پرداخته خواهد شد. در نهایت این نتیجه گرفته خواهد شد که رویکرد وبر از بسیاری جهات می تواند مشابه روش دانشمندان علوم طبیعی نیز باشد.

یکی از مباحث مهم دین پژوهی، دین و معنای زندگی است. بسیاری کسان از منظر های مختلف به این موضوع نگریسته اند؛ از جمله ماکس وبر. از نظر وبر مهم ترین ویژگی حیات انسان معناداری آن است. از همین رو، تفاوت انسان با حیوانات و تفاوت جهان انسانی با جهان طبیعی در معنادار بودن آن است. مهم ترین پرسش در این زمینه آن است که خالق این معنا کیست؟ از نظر وبر، فقط ادیان قادرند به این نیاز متافیزیکی انسان پاسخ گویند و هیچ نیروی دیگر نمیتواند این نقش دین را ایفا کند. به همین علت وبر منشأ و کارکرد دین را بر اساس نقش معنا آفرینی آن تحلیل نموده است. اشکال دیدگاه وبر در اصل سخن او نیست؛ حقیقتاً چیزی غیر از دین نمیتواند به زندگی انسان معنا بخشد، بلکه در نحوة طرح این اندیشه است. اشکال اساسی دیدگاه وبر در این است که وی ساحت دین را به ساحت همین دنیای مادی میکاهد و در نتیجه معنایی هم که او طرح میکند کاملاً دنیایی است. در اندیشة وبر ساحت متعالی انسان و دین کاملاً نادیده گرفته شده است.

رابطه میان بیماری و شفا پدیده ای فرهنگی - اجتماعی است. در جامعه ما مراجعه به دعانویس ها یکی از شیوه های فرهنگی شفایابی و مقابله با بیماری است. با وجود قدمت قابل ملاحظه دعانویسی، مطالعه این پدیده به خاطر آمیختگی با خرافات کمتر مورد اقبال محققان قرار گرفته است. در نوشتار حاضر، تلاش می شود به عنوان یک گام ابتدایی بخشی از زوایای پنهان دعانویسی معرفی شود. به این منظور، با استفاده از آموزه های جامعه شناسی و روش مطالعه کیفی، عناصر و اجزاء پدیده دعا نویسی توصیف می شود. از این رو، 14 نفر از دعانویس های شهر تهران از جهت خصوصیات فردی، فرایند کسب شناخت، وضعیت کنش (نوع، جهت، و شکل کنش)، هنجارهای حاکم بر تعامل میان دعانویس - بیمار و همچنین شیوه بازتولید دعانویس بررسی می شوند. در انتها، برخی مولفه های اصلی پزشکی مدرن و دعانویسی مورد مقایسه قرار می گیرد.

هابرماس دموکراسی را به عنوان راهی برای نجات زندگی مدرن از دست اقتصاد و بوروکراسی تایید می کند اجباری که وبر آن را شرطی اجتناب ناپذیر می دانست از مدرنیته این ماموریت نجات مستلزم آن است که هابرماس دموکراسی را تابع منافع واقعی مردم قرار دهد. با رهایی از تاملات سیاسی خود از هجوم پول یا قدرتی که می‌تواند با آنها تداخل داشته باشد شکل گیری ترجیحات سیاستی که به وضوح منعکس می شود آن منافع اما هابرماس ماهیت مبهم منافع ما را در شرایط پیچیده مدرن نادیده می گیرد. و حتی دشواری دانستن وضعیت مدرن چیست در حال انجام است - چه رسد به قضاوت در مورد اینکه آیا چه کاری انجام می دهد یا خیر منافع ما را به خوبی تامین می کند. این منابع نادیده گرفته شده از جهل عمومی وبر بدبین تر است درک دموکراسی، و مانند تئاترهای پیرامون حاکمیت مردمی، جهل عمومی هر دو استقلالی را که به مقامات دولتی و رهبران افکار غیردولتی اجازه می دهد تا سیاست های عمومی را به صورت غیردموکراتیک شکل دهند، قادر می سازد و می پوشاند.