آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در این کتاب عناوین زیر مورد مطالعه قرار خواهند گرفت: اجمالی از زندگی دکارت، عصر دکارت، موقعیت فلسفه دکارت، رساله تاملات، خلاصه تاملات ششگانه.

کتاب حاضر با نگاهی تحلیلی به آرا و تفکرات دکارت گردآوری و تألیف شده است. دکارت اولین متفکری است که این ایده را مطرح کرد که می‌توان تمام دگرگونی‌های فیزیکی را به کمک چند قانون بنیادی فهمید و این ایده پر دامنه را در مورد انواع و اقسام پدیده‌های فیزیکی؛ از ستاره‌شناسی گرفته تا کالبدشکافی، به کار گرفت. دکارت تمام عمر خود کاتولیک بود چون معتقد بود علم جدید با تعالیم اصلی کلیسا، مطابقت و سازگاری دارد. این کتاب مشتمل بر یازده بخش است. بخش اول کتاب، گزارشی از اوضاع زمانه دکارت می‌دهد. در بخش دوم نویسنده به سفرهای مهم دکارت اشاره می‌کند. در سومین بخش از کتاب مؤلف درباره قواعدی که در فلسفه دکارت موجود است بحث می‌کند. این قواعد شامل مبنا، روش کلی و جزئیات مهم می‌شوند. جهان موضوع بخش چهارم کتاب است که درباره ماده در حال حرکت، کیهان‌شناسی، نور، فیزیولوژی و فیزیک و متافیزیک توضیحاتی به خواننده ارائه می‌کند. در بخش پنجم نویسنده به معضلات شک از منظر دکارت می‌پردازد. موضوع بخش ششم کتاب کوگیتو است؛ که شامل تعابیر کوگیتو، نقد مشهوری بر کوگیتو و قیود و شروط می‌شود. در بخش هفتم کتاب درباره خلقت جهان توسط خداوند بحث می‌کند و در بخش هشتم از ماده می‌گوید. در بخش نهم کتاب درباره حیوانات و ماشین‌ها صحبت می‌کند و به عناصری مثل ماهیت ذهن، دو جنبه اندیشه، روایت درون نگرانه، تحلیل علی ذهن، دکارت و حیوانات و... اشاره دارد. در بخش ده کتاب، نویسنده درباره زیستن در جهانی مکانیکی توضیح می‌دهد و در بخش آخر کتاب، به شهوات جسم توجه می‌کند.

این کتاب پاسخ "دکارت" به پرسش‌ها و اعتراضات کسانی است در خصوص اثر اوبا عنوان "تاملات در فلسفه‌ی اولی" گفتنی است این اثر منشا مباحثات فلسفی و کلامی گسترده‌ای در همان عصر و بعد از آن شد. از این رو، دکارت، تمام اعتراضات مطرح شده به این کتاب را در مجموعه‌ای بزرگ گردآوری کرد و به آن‌ها پاسخ گفت و آن را "اعتراضات و پاسخ‌ها" نامید. این کتاب نه تنها جامع‌ترین و بزرگ‌ترین اثر فلسفی دکارت و بیانگر مهم‌ترین آرا و اندیشه‌های اوست، بلکه آینه‌ روشنگر نظریات فلسفی و کلامی فیلسوفان و متکلمین عصر وی است، مترجم فارسی کوشیده است ضمن ترجمه‌ای از این اثر کلاسیک فلسفی و پراهمیت قرن هفدهم، با شرح و توضیحات فراوان خود، مقصود مباحث کتاب را روشن‌تر و ابهامات و پیچیدگی‌های متن را برطرف سازد. رنه دکارت ازبزرگ‌ترین فیلسوفان تاریخ فلسفه تاریخ فلسفه غرب است که به درستی پدر فلسفه جدید لقب گرفته است.آرا وافکاری وی، تا به امروز، تاثیری بسیار عمیق در فیلسوفان بعد از خود به جا گذاشته است و کتاب مختصر اما بنیادین وی به نام تاملات در فلسفه اولی منشا مباحثات فلسفی وکلامی گسترده‌ای در همان عصر وبعد از آن شد. دکارت، تمام اعتراضات مطرح شده به این کتاب را در مجموعه‌ای بزرگ گردآوری کرد وبه آن‌ها پاسخ گفت وآن را اعتراضات وپاسخها نامید.

از اشکالات رایج به فلسفه دکارت این است که صرفا به متافیزیک و معرفت‌شناسی می‌پردازد و فلسفه اخلاق و فلسفه سیاسی را نادیده می‌گیرد. چنین انتقاداتی حاکی از درک ناصحیح چارچوب فلسفهٔ این فیلسوف فرانسوی است. دکارت هدف فلسفه را رسیدن به حکمتی می‌داند که برای رسیدن به سعادت کافی باشد؛ این امر را می‌توان در نوشته‌های آخر او مانند مکاتبات با شاهزاده الیزابت، انفعالات نفس، و پیش‌گفتار ترجمه فرانسوی اصول فلسفه مشاهده کرد. استعاره معروف درخت فلسفه نیز از شواهدی است که می‌توان در دفاع از اهتمام ویژه دکارت به اخلاق از آن نام برد.

ما در این مقاله دو هدف را پیگیری می‏کنیم: شرح دقیقِ معرفت‏شناسیِ دکارت و شرحِ برخی پیش‎‏داوری‏های پنهان و مشکوک در معرفت‏شناسیِ او. منظور دکارت از فکر اموری هستند که ما از آن‏ها آگاهیِ بی‏واسطه داریم. تصور از نظر دکارت محتوایِ یک فکر است. مهم‏ترین تصور از نظر دکارت تصورات فطری هستند. تصورات فطری از نظر او تصوراتی هستند که اگر "منِ" اندیشنده به‌خوبی دربارۀ آن‏ها تأمل کند، هیچ شکی دربارۀ آن‏ها پیدا نمی‏کند. دکارت به دو نوع شناخت قائل بود: استنتاج و تجربه. استنتاج از نظر دکارت، زنجیره‏ای از استدلال‏هاست که همگی از شناخت ضروری برخوردار هستند. این زنجیره درنهایت از یقینی‏ترین امر که در فلسفۀ دکارت شهود است سرچشمه می‏گیرد. شهود به نظر او از تصورات فطری به دست می‏آید. حقیقت به نظر دکارت عبارت است از حکم کردن به تصوری است که وضوح و تمایز کامل دارد. در مقابل آن خطا عبارت است از حکم کردن به تصوری که وضوح و تمایز کامل ندارد. مهم‏ترین یقینی که به نظر دکارت شهودی است و بر هیچ پیش‏داوری‏ای استوار نیست، اصل کوگیتوست. اصل کوگیتویی که دکارت در کتاب تأملات بیان می‏کند چنین است: من می‏اندیشم، پس هستم. به نظر نگارندگان این مقاله اصل کوگیتو که به‌منزلۀ میوۀ معرفت‏شناسیِ دکارت است، حداقل بر چهار پیش‏داوریِ پنهان و مشکوک استوار است: حافظه، زبان، عقلانیتِ به دور از جنون و ناخودآگاهِ پنهان.

جاستین اسكیری در این كتاب ابعاد مختلف این رابطه و تفسیرهای مختلف دكارت‌پژوهان را بررسی و تلاش می‌كند به پرسش‌ها و بدفهمی‌های موجود پاسخ بگوید. آیا دكارت به دو جوهر متفاوت قایل است كه صفتِ یكی مادی بودن و امتداد است و صفتِ دیگری غیرمادی بودن؟ دكارت دوگانه‌انگار است یا یگانه‌انگار؟ وحدتِ نفس-بدن چگونه امكان‌پذیر است؟ آیا نسبت پیوند نفس و بدن علّی است؟ اساساً دكارت چه فهمی از جوهر و اعراض دارد و آن‌ها را چگونه تعریف می‌كند و تفاوت تعریف او با تعریف مدرسی‌ها در چیست؟ اجسام دكارتی چیستند و آیا اجسامِ جزئی جوهرند؟ در نهایت ماهیتِ انسان را در مابعدالطبیعه دكارت چگونه باید فهمید؟

غایت‌مندی افعال الهی از جمله مباحث مهم دینی در میان اندیشمندان است. اعتقاد به علم، حکمت، قدرت و عدالت خداوند، غایت‌مندی افعال خداوند را اقتضا دارد. پژوهش حاضر با محوریت دیدگاه رنه دکارت پیرامون پاسخ به شبهه تشخیص غایت‌مندی افعال الهی و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. در یافته‌های پژوهش ضمن تبیین دیدگاه دکارت در دو حوزه‌؛ اصل غایتمندی افعال الهی و امکان شناخت غایات افعال الهی، ضمن تایید حوزه‌ اول دیدگاه وی، در حوزه‌ دوم و بر اساس قرائن برون دینی(عقل) و مبانی درون دینی (قرآن و روایات)، شبهه مطرح شده مورد نقد و بررسی قرار گرفته شده است. نتیجه‌ پژوهش بیانگر آن است که دکارت به رغم اعتقاد به غایت‌مندی افعال الهی، دسترسی و شناخت علت غائی در افعال الهی را به دلیل محدودیت‌های انسان امری ناممکن می‌داند، حال آنکه در نقد و تقابل با این مطلب و بر اساس شواهد خارجی و آموزه‌های دینی قرآنی، افعال الهی نه تنها از غایتمندی برخوردار بوده، بلکه شناخت آنها نیز امکانپذیر بوده و در موارد گوناگونی بدان‌ اذعان شده است.

با تمرکز بر وجه عاطفی نظریه‌ی مراقبت می‌توان متونی از آثار کهن را بازخوانی کرد و مشابهت‌هایی را در جهت ترمیم روابط اخلاقی بازشناخت. این بازشناسی، به ویژه با رجوع به سنت عرفانی ایران و مستند به متون مرجع آن قابل گسترش است. مقاله‌ی حاضر با ملاحظه‌ی رساله قشیریه مضمون عدالت را در پیوندی نزدیک با «مراقبت اخلاقی از خود و دیگری» تفسیر می‌کند. از پی تثبیت جایگاه عدالتِ مراقبت‌محور در متن قشیری، به کارآمدی اخلاقی- هنجاری آن برای جهان امروز توجه می‌شود. این بررسی نقادانه، که در ادامه‌ی بحث آغازینِ تحقیقْ به روش توصیفی و تحلیلی به پیش رفته، با ارجاع به اخلاق موقت دکارت سامان یافته؛ چرا که خوانش این فیلسوف از اخلاقْ زمینه‌سازِ همزیستی در وضعیتِ منازعه‌ی فکری است. با تصدیق این‌که مشربِ موقت دکارت شرایطی روزآمد را برای مراقبت اخلاقی متصل به عدالت مهیا می‌سازد، ظرفیت رویکرد عرفانی قشیری در تحقق منظوری مشابه قابل بازشناسی است.

این مقاله با هدف واکاوی آرای دکارت و دلالت های آن در حوزه آموزش و پرورش صورت گرفته است. در مجموع با بهره گیری از موتورهای جستجو و سایت های اینترنتی گوگل اسکولار، سیویلیکا، مگ ایران، نورمگز، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(SID)، ایرانداک با استفاده از کلید واژه های اصلی این تحقیق شامل؛ دکارت، آرای تربیتی، آموزش و پرورش و دلالت های تربیتی بررسی های لازم صورت گرفت. جامعه مورد مطالعه این پژوهش تعداد ۳۶ مقاله، کتاب و گزارش پژوهشی وارد مطالعه مروری شدند که با روش نمونه گیری هدفمند تعداد ۱۳ مورد، گزینش نهایی شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از مجموع اطلاعات بدست آمده بعد از حذف موارد تکراری و ادغام برخی موارد، یافته های ارائه شده در بخش نتایج حاصل گردید. مطالعه این منابع نشان داد که آرای تربیتی این فیلسوف و اندیشمند برجسته، تاثیر بنیادین بر تفکر و نگرش مردم جهان و داشته است و قابلیت تطبیق با اهداف و اصول تربیتی کنونی را دارند. با توجه به ضرورت استفاده از اندیشه ها و مسائل تربیتی معاصر و کهن و استفاده از آن در برنامه های عملیاتی و اجرایی مدارس، باید از تجارب ارزنده تعلیم و تربیت در سطح جهان بهره گرفت و در جهت بومی سازی اهداف و برنامه ها با توجه به اسناد بالادستی اقدامات لازم صورت گیرد.