آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در قالب پی دی اف

ترجمه ماشینی : یکی از چالش‌های اصلی فلسفه سیاسی معاصر، عدم امکان آشکار رسیدن به هر «حقیقت» مورد توافق مشترک است. همانطور که نیچه در اراده به قدرت خود مشاهده کرد، می توان گفت که جریان های نسبی گرایی که مشخصه تفکر مدرن شده اند با سفسطه باستانی متولد شده اند. اگر به دنبال درک نقاط قوت و ضعف نسبی‌گرایی رادیکال معاصر هستیم، باید ابتدا به سوفسطائیان دوران باستان بنگریم که معروف‌ترین و چالش‌برانگیزترین آنها پروتاگوراس است. با سفسطه و فلسفه سیاسی، رابرت سی. بارتلت اولین خوانش نزدیک از ارائه دو قسمتی افلاطون از پروتاگوراس را ارائه می کند. در «پروتاگوراس»، افلاطون آموزه های اخلاقی و سیاسی سوفسطایی را بیان می کند، در حالی که «تئاتتوس» تقطیری از استدلال های نظری و معرفتی او را ارائه می دهد. در مجموع، این دو گفتگو نشان می‌دهند که پروتاگوراس جذب یکی از جنبه‌های اخلاق مرسوم شده است - اشراف شجاعت، که به نوبه خود با تقوا مرتبط است. این بینش بارتلت را به بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌ها در رابطه فلسفه سیاسی و سفسطه با ایمان پرهیزگار می‌کشاند. تفسیر عالی بارتلت ابزار مهمی برای درک تاریخ فلسفه ارائه می‌کند، اما با ردیابی پاسخ سقراط به آموزه‌های پروتاگوراس، بارتلت همچنین به سوی درک غنی‌تری از سفسطه باستان و آنچه سقراط از «فلسفه سیاسی» می‌گوید، پیش می‌رود.

ترجمه ماشینی: نسبیت گرایی، این موضع که اشیا برای هرکدام آن گونه که به نظر می رسند، برای اولین بار در فلسفه غرب توسط پروتاگوراس، خطیب و معلم یونانی قرن پنجم قبل از میلاد، صورت بندی شد. می-کیونگ لی بر چالش امکان دانش تخصصی مطرح شده توسط پروتاگوراس، همراه با پاسخ های سه فیلسوف مهم نسل بعدی، افلاطون، ارسطو و دموکریتوس تمرکز می کند. پروتاگوراس در کتاب حقیقت خود از دو ایده تحریک‌آمیز اما ناقص استفاده کرد: اول اینکه ما همه «معیارهای» حقیقت هستیم و اینکه هر یک از قبل می‌توانیم شرایط را برای خودمان تعیین کنیم، زیرا حواس ما هستند. بهترین و معتبرترین راهنمایان به سوی حقیقت؛ دوم، با توجه به اینکه چیزها برای افراد مختلف متفاوت به نظر می رسند، هیچ مبنایی وجود ندارد که بر اساس آن تصمیم بگیریم که یک ظاهر به جای دیگری صادق است. افلاطون این عقاید را به یک نظریه کاملاً کارآمدتر تبدیل کرد که سپس در Theaetetus آن را رد کرد. ارسطو استدلال کرد که ایده‌های پروتاگوراس در کتاب متافیزیک G، فصلی که آگاهی از واکنش افلاطون در Theaetetus را منعکس می‌کند، منجر به شک و تردید می‌شود. و سرانجام دموکریتوس ایده ها و استدلال های پروتاگورسی اصلاح شده را در نظریه دانش و ادراک خود گنجاند. اخیراً مطالعات مهم بسیاری در مورد این متفکران به تنهایی انجام شده است. با این حال، هیچ تلاشی برای بیان یک داستان واحد و منسجم در مورد چگونگی پاسخ دموکریتوس، افلاطون و ارسطو به ادعای چشمگیر پروتاگوراس، و پیامدهای درک شده آن در مورد دانش، ادراک و حقیقت صورت نگرفته است. با مطالعه این چهار رقم در ارتباط با یکدیگر، به درک بهتری از فصل مهمی در توسعه معرفت شناسی یونانی می رسیم.

ارسطو در اخلاق غایت‌نگر خود، به‌منظور ترسیم فضایی برای عمل و قواعدی برای رفتار، به پژوهش در فضیلت‌های انسانی می‌پردازد. فضیلت‌هایی که او در اخلاق نیکوماخوس توصیف می‌کند، خصلت‌هایی هستند که در جامعۀ آن روز آتن فضیلت به شمار می‌روند. در این مقاله نشان داده شده است که این مؤلفۀ اخلاق ارسطو تا حد زیادی از اندیشۀ پروتاگوراس تأثیر پذیرفته است. از سوی دیگر، ارسطو با تأثیرپذیری از افلاطون، این فضیلت‌ها را نه از آن‌رو که آنها را حاصل قرارداد و به‌تبع آن نسبی می‌داند، بلکه چون آنها را حاصل کارکرد عقل برای کشف و ایجاد امور اخلاقی و قوانین می‌داند، می‌پذیرد. بدین ترتیب، رویکرد اخلاقی ارسطو را می‌توان سنتزی دانست از آموزه‌های پروتاگوراس که با شعار انسان‌معیاری اخلاق را حاصل قرارداد می‌داند و آموزه‌های افلاطون که با طرح نظریۀ مُثل مبنای اخلاق را در آسمان‌ها و غیرقراردادی می‌داند.

در این نوشته می­ کوشیم مبانی آموزه تربیتِ سقراطی-افلاطونی را در محاوره پروتاگوراس بررسی کنیم. این محاوره، سقراط و پروتاگوراس را در آتن قرن پنجم پ. م. در حال بررسی و نقد آراء تربیتی رایج، به تصویر می ­کشد. چالش فکری آن دو با پی­بردن به وجود نوعی تعارض میان آراء خویش، به نوعی بازنگری فکری و همگرائی فکری نسبی نیز روی می­نهد. این همگرائی، درواقع موضعی است که افلاطون به عنوان نویسنده محاوره در برهه ­ای از دوره اولیه تفکر خویش به آن دست می­ یابد. نشانه همگرائی نسبی در پایان محاوره، عبارت است از این جمع ­بندیِ سقراط که اگر فضیلت معرفت باشد، آنگاه آموختنی است؛ افلاطون همین ادّعا را بعداً با اندکی توضیح و به صورت مشروط در محاوره منون نیز می ­آورد. گفتنی است که در بررسی مباحث محاوره پروتاگوراس، از چشم ­اندازی بهره می­ بریم که از پرسش آغازین و آموزه یادآوری در محاوره منون برگرفته شده است. اگر آموزه یادآوری را بر موضوعِ تربیت اطلاق کنیم؛ خواهد دید که به طور کلّی، امکانِ تربیت بر وجود استعداد طبیعی و تمرین، وابسته است. توجه به فضیلت نیز، محتوای ارزشی تربیت را مشخص می­ سازد. مرور مبانی معرفت­شناختی و وجودشناختی در گفت­وگوی سقراط و پروتاگوراس، کمک می­ کند تا تأثیر این دو نفر در شکل گیری تدریجی تربیتِ سقراطی-افلاطونی را نیز بهتر بفهمیم. پس از بیان مسأله و چشم­انداز، بیشتر می­کوشیم به بررسی و تحلیل مبانی زیر بپردازیم: جدائی معرفت و جهل؛ جدا نبودن مقام نظر از عمل؛ فضیلت به عنوان ویژگی واقعی و مؤثر در بروز رفتارها؛ وحدت فضیلت و معرفت همراه با انکار ضعفِ اراده؛ اجزاء فضیلت؛ امکان آموختن به معنی یادآوری؛ آموختنی بودن فضیلت به شرط معرفت بودن؛ مباحث منطقی مانند تناقض، تضاد، نسبت تساوی؛ توجه اجمالی به نفس و سعادت آن؛ فروکاستن خیر و شرّ به لذت و درد؛ لزوم استعدادهای متفاوت و تمرین برای تربیت.

افلاطون در مجموعه آثارش در رابطه با پژوهش‌های اخلاق شناختی دو رویکرد متفاوت دارد؛ نخست رویکردی است که در مقابل سوفسطائیان در پیش گرفته بود و منکر آموختنی بودن فضیلت (arete) است و از یگانگی آریته در مقابل چند گانگی آریته نزد سوفسطائیان سخن می‌گوید همه را شایسته تربیت نمی‌داند و بر انحصار تربیت تاکید دارد. دوم رویکردی است که بر اساس آن معتقد به آموزش با راهکارهای عملی تراست که همه مردمان را شایسته بهره مندی از فضیلتی مانندآیدوس (aidos)، (shame) می‌داند و آموزش آن را از طریق معلمان حقیقی فضیلت، مایه‌ی استواری دولتشهر و سعادتمند شدن آن معرفی می‌کند. در دوره آثار افلاطون، دیدگاه سه متفکر که عبارتند از پروتاگوراس، سقراط و افلاطون در رابطه با مفهوم آیدوس مطرح شده است. در رساله سقراطی خارمیدس از مجموعه محاورات به‌طور مستقیم این سوال مطرح شده است که آیا آیدوس فضیلت محسوب می‌شود یا خیر؟ در رساله پروتاگوراس به موضوع آموختنی بودن فضیلت آیدوس پرداخته شده است و در آن اشاره شده است آیدوس فضیلتی است که مانند دیگر هنرها تخصصی نیست بلکه فضیلتی است که همگان باید از آن بهره‌مند باشند البته به این شرط که با آموختن بتوانند آن را در خود پرورش دهند و به طبیعت اجتماعی آیدوس و نقش آن در حمایت از نظم مدنی می‌پردازد. در رساله جمهور و فایدروس در مبحث نظریه سه جزئی نفس انسان درونی‌سازی احساس شرم بیان شده است اما در هیچکدام از این دیالوگ‌ها شرح خاصی از ماهیت آیدوس بیان نشده است.

امروزه موضوع محوری و غالب در فلسفه ی مغرب زمین را چیستی تاویل و خوانش متن تشکیل داده است و تلاش در، دستیابی قواعد عام جهت شیوه ی واخوانی، مهمترین کوشش فلسفی است؛ به همین سبب برخی بر آنند که هرمنوتیک ، نه تنها دانش مسلط فلسفی در دوره حاضر است بلکه دانش مقتدر در تمام ادوار حیات بشری بوده است. شاید نتوان تعریف دقیقی از هرمنوتیک به دست داد و یا نخستین کاربرد آن را تعیین کرد، ولیکن این دانش درغرب واجد دیرینه ای طولانی است. هرمنوتیک با پرسش هایی همچون شیوه ی خواندن متن، چیستی متن، پیشافهم های مفسر و تاویل ، اهمیت امتزاج افق ها، آفرینندگی زبان و... چالش های بسیاری را در حوزه فلسفه برانگیخت. به واقع این پرسش ها مهمترین مولفه های هرمنوتیک و هسته ی اصلی آن قلمداد می شوند. محاورات سقراط نخستین گفت و گو های هرمنوتیکی است که آغازگاه دیالکتیک «زبان ـ گفتار ـ نوشتار » محسوب می شود. در حقیقت تبیین مولفه های هرمنوتیکی در اندیشه ی گادامر و بررسی محاورات سقراط محور اصلی این پژوهش است چراکه این محاورات دست آویزی برای دست یازی ما به اندیشه های هرمنوتیکی مستتر افلاطون خواهد بود، از سویی دیگر با داشتن رویکرد تطبیقی در این پژوهش می توان به اهمیت دو جریان فکری مذکور در دو دوره ی زمانی مختلف پی بردکه گاه این تطبیق می تواند دریچه ای تازه، برای شروع پژوهش های نو در بسترهای هرمنوتیکی باشد.