آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان نامه در سه بخش نوشته شده است. دربخش اول با عنوان معنا و مفهوم حیات به بررسی حیات در لغت و اصطلاح فلسفه، عرفان و زیست شناسی اختصاص دارد. بخش دوم درباره حیات و مراتب آن درقرآن و حدیث است و در آن از موجود زنده و آثار آن،خداوند حی و معطی حیات، حیات انسانی و آثار آن،حیات معقول، ذو مراتب بودن حیات، حیات طیبه،ارتباط روح با حیات و مراتب آن و سریان حیات درهمه موجودات بحث به میان آمده است. بخش سوم درزمینه مراحل حیات است و در آن از حیات دنیا، مرگ،برزخ و حیات اخروی بحث شده است.

نویسنده در این پایان نامه کتاب خود را درچهار فصل و یک خاتمه آورده است .ف اول : شرح حال زمخشری.فصل دوم : مسائل مورد اتفاق معتزله.فصل سوم : مسائلی مورد وفاق کلامی کشاف .فصل چهارم : جهات افتراق مسائل کلامی معتزله و کشاف با شیعه - خاتمه : دیدگاه صاحب کشاف نسبت به اهل بیت (ع.)

این پایان نامه در سه فصل تنظیم شده است. در فصل اول نظریات علمای علوم قرآن درباره جمع و تدوین قرآن آمده و در فصل دوم دلایل و شواهد جمع قرآن درزمان پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله ذکر و دلایل مخالف آن رد شده است و فصل سوم به بررسی جمع قرآن توسط حضرت علی علیه السلام و نیز جمع قرآن بوسیله زیدبن ثابت به امر خلفااختصاص دارد.

این پایان نامه به پژوهش در تفسیر مفاتیح الغیب ومؤلف آن اختصاص دارد و در آن از این موضوعات سخن به میان آمده است: تاریخچه تفسیر، تفسیر درلغت، اصطلاح تفسیر در اقوال محققان، تفسیر به رأی،شخصیت فخر رازی، تفسیر مفاتیح الغیب، روش وویژگیهای تفسیر کبیر، منابع تفسیر کبیر، دیدگاه تفسیرکبیر نسبت به سعادت و شقاوت، ماهیت نفوس انسانی،و معاد جسمانی .

مباحث این پایان نامه در سه فصل با این مباحث تنظیم و تدوین یافته است: فصل اول، راغب اصفهانی: استادان و معاصران راغب (ابی منصور الجبّان، صاحب بن عباد، سید رضی، ابومنصور ثعالبی)، آثار (المفردات فی غریب القرآن، تحقیق البیان فی تأویل القرآن، تفسیر القرآن الکریم، حل متشابهات القرآن)، بررسی کتاب مفردات الفاظ القرآن (ترتیب لغات، کمیت و شمول مواد، ذکر کلماتی که در قرائت های دیگر آمده است، روش تبیین لغات، منابع مورد اعتماد راغب در تألیف کتاب مفردات)؛ فصل دوم، غریب القرآن و مفردات قرآن؛ فصل سوم، بررسی واژه ها: ألت، أمت، أنام، بقع، تقن، تنور، الثری، جبریل، جوف، حصب، خیام، دهی، ذیع، رفق، زبن، زمهر، زنجبیل، زهر، سدی.

نویسنده در این پایان نامه آرای تفسیری سیدمرتضی در کتاب امالی را درباره سوره های آل عمران، نساء، مائده، انعام و اعراف استخراج کرده است.افزون بر اینکه با مراجعه به دیوانهای شاعران و کتابهای تفسیر چون معانی القرآن فراء، حقایق التأویل سیدرضی،تبیان طوسی، کشاف زمخشری، مجمع البیان طبرسی والمیزان طباطبایی، صاحبان اقوال و اشعار مندرج در امالی سیدمرتضی را شناسایی و یاد کرده است. در آغاز این پایان نامه شرح حال مبسوطی از سیدمرتضی بیان شده است .

نگارنده در مباحث مقدّماتی به بررسی درباره حدیث، مفهوم کذب و وضع، اجزای حدیث و اهمّیت شناسایی حدیث «موضوع»، پرداخته است. در بررسی کارکرد«معیار عقل» برای تشخیص حدیث موضوع، دیدگاه دانشورانی همچون: خطیب، غزّالی، ابن صلاح، ابن قیّم و سیوطی ارائه شده است. همچنین در بررسی کارکرد «معیار قلب» برای شناخت حدیث موضوع، دیدگاه موافقان و مخالفان این معیار، مورد بحث قرار گرفته است. معیار راوی، سومین معیاری است که در این پایان نامه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در فصلی دیگر، میزان کارکرد معیار قرآن برای بازشناخت احادیث موضوعْ بررسی شده و نگرش صاحب نظران در چگونگی ارتباط قرآن با حدیثْ ارائه شده است. همچنین عرضه حدیث بر سنّت مشهور و خبر واحد، معیاری است که مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. نگارنده، در بخش پایانی رساله، تألیفات اختصاصی در زمینه احادیث موضوع را معرّفی کرده و کتاب المنار المنیف ابن قیّم جوزی و قواعد مورد استثنای او را به تفصیل، مورد نقد و بررسی قرار داده است. پیچیدگی غیر متعارف مباحث، فقدان نظامواره تحقیق، نامشخّص بودن دیدگاه های نگارنده به صورت روشن، سردرگمی در نحوه ارائه مباحث، و فقدان فهرست گویا، از کاستی های جدّی این پایان نامه است.

پایان نامه حاضر به بحث پیرامون مفردات یاتک واژه های غریب قرآن کریم اختصاص داشته و درآن به مباحثی از این قبیل پرداخته شده است: علوم قرآنی چیست؟ اهمیت موضوع غریب القرآن، غریب القرآن جزء کدام قسم غریب است، و علل غریب نمودن بعض واژگان قرآنی. در پایان، اشاره ای گذرا نیز به تألیفات غریب القرآن شده است.

این پایان نامه شامل پنج بخش است. در بخش اول معنای لغوی سنت، در بخش دوم مفهوم اصطلاحی سنت در فقه، حدیث و کلام و در بخش سوم واژه سنت درآیات قرآن بررسی شده اند. بخش چهارم به بررسی سنتهای الهی حاکم بر جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن اختصاص دارد و در آن سنن هدایت، ایجاد و نابودی امت ها، قراردادن اجل برای اقوام، امتحان مردم، مبارزه،جریان امور از طریق اسباب، همراهی عسر و یسر وتقدیر رزق معرفی شده است. بخش پنجم درباره سنت در کلام معصومین (ع) است.

بررسی معنا و مفهوم دعا، نقل و تشریح آیاتی که در آنها ریشه «دعو» به کار رفته، بررسی تفاوت ادعیه مسلمانان و اولیا و بیان فواید و کاربرد دعا، از جمله مطالبی است که نگارنده در این پایان نامه، بدانها پرداخته است. دعا در دید شیعه و بنا بر ادعیه شیعه، ترسیم گر چهره دقیق دین، راه و رسم حکومت و زندگی بر اساس تعالیم صحیح اسلام است، دعا، عاملی نیرومند در تحریک و ترغیب انسان ها، عاملی جهت مقاومت، عاملی برای پیروزی در نبردهای مختلف، عاملی بزرگ در پیروزی نفس بر وساوس شیطانی، و عاملی نیرومند در جذب مقامات معنوی و در راه تربیت اخلاق است، نه وسیله ای برای تحذیر جامعه. دعای در نزد شیعه ، همچون رهبانیت در مسیحیت نیست؛ بلکه حرکت است و تلاش و توکّل، و در نهایت، درخواست کمک از خداوند متعال و به همین علّت، بهترین هدیه ای است که می توان آن را به مسلمانان داد. گرچه این پایان نامه دارای باب بندی و فصل های متعدّد نیست؛ ولی نگارنده در ده قسمت، بحث های مربوط به دعا را با عنوان های مختلف بیان نموده است. در بخش نخست، معانی دعا از دیدگاه لغت شناسان و کتب لغت بررسی شده است. کتب لغت برای دعا معانی متعدّدی از قبیل: استغاثه، عبادت، میل و رغبت به خداوند، ندا کردن، سؤال و طلب، خواندن و نیایش ذکر کرده اند، که هر یک از این واژه ها به همراه آیات و روایات و دیدگاه بزرگان، تبیین گردیده است. بخش دیگر پایان نامه به بررسی دسته بندی آیات بر حسب معانی لغوی و اصطلاحی پرداخته است . واژه دعا و مشتقاتش 209 مرتبه در قرآن به کار رفته است. نگارنده، پس از ذکر این واژه ها به دسته بندی آنها بر اساس کاربرد پرداخته است. بخش سوم تحقیق، در بیان انواع نیایشگران و اقسام دعاها از نظر آنان است. وی در این بخش می نویسد: دعا، انواع مختلف دارد. هر کس بر حسب استعداد و نزدیکی با خدای خویش به مناجات پرداخته است. انسان گنهکار، به نوعی با خدای خویش سخن می گوید، انسان عاشق و دلسوخته محبّت خداوند نیز به نوع دیگر، اولیا و اوصیا به زبانی، و پیامبران به زبانی دیگر. به طور کلّی، روح دعا و مناجات به روحیه افراد مختلف، بستگی دارد. در بخش چهارم، نگارنده بعد از دسته بندی آیات قرآن و روایات مأثوره و بررسی انواع نیایشگران و اقسام دعاها به این مسئله پرداخته که: محتوای دعاهای قرآنی چیست و قرآن، چگونه دعا کردن را تعلیم می دهد؟ وی دعاهای قرآنی را به شش دسته تقسیم نموده است: 1 . دعا جهت هدایت و توفیق، 2 . دعا در توبه و استغفار، 3 . دعا برای خیر دنیا و آخرت و وسعت رزق، 4 . دعا برای پدر و مادر و برادران و مؤمنان، 5 . دعا برای فرزندان و همسران، 6 . دعا برای پایداری و رهایی از شیاطین جن و انس و خلاصی از عذاب دنیا و آخرت. بخش چهارم مربوط به آداب دعاست که از کتاب احیاء العلوم غزالی مواردی از آداب دعا را که به نوعی به شرایط استجابت دعا نیز برمی گردد، توضیح داده است، وی سپس در بخش پنجم بحث شرایط استجابت دعا را پیش کشیده، و به تناسب در باب دلایل عدم اجابت دعا نیز مطالبی را ایراد کرده است وی برای استجابت دعا پانزده شرط را برمی شمرد و توضیح می دهد. بخش ششم رساله مربوط به فواید دعاست، که در ضمن شرح و بسط این مسأله از منکران این مطلب نیز سخن گفته و منکران را به پنج دسته تقسیم و عقاید آنان را توضیح داده است، از جمله فواید دعا که نگارنده به آنها اشاره می کند عبارت است از: رد بلاء، اثرگذاری در امور معنوی و اثر در روح و روان آدمی در جنبه مثبت آرامش و آسایش. دعا در قاموس کتاب مقدس عنوان مبحث بعدی رساله است، در این باب با ذکر جملات و فرازهایی از انجیل و کتاب های دیگر مربوط به ادیان، وجوب دعا و نماز در کتاب مقدس و اثرات و فواید جانبی دعا را از این کتب بیان کرده است. دانشمندان نیز در باب دعا نظراتی دارند که موضوع بخش دیگر رساله است که هر کس حسب اعتقادات مذهبی خود مطلبی را عنوان نموده است، یکی از این دانشمندان که نظرش در این جا مورد بررسی قرار گرفته الکسیس کارل دانشمند و جراح فرانسوی است که اثر نیایش را با توجه به بیماران لاعلاجی که داشته به خوبی دریافته است. اما دعا در نهج البلاغه که آخرین بخش رساله را تشکیل می دهد، نگارنده در این بخش به مواردی که مولای متقیان در نهج البلاغه از آن سخن گفته می پردازد و بر این باور تأکید دارد که دعاهای مولا به نهج البلاغه محدود نمی شود، سپس نمونه هایی از دعاهای حضرت که در کلمات و حکمت های آن بزرگوار آمده ایراد می کند.