آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر علم معناشناسی تحقیقات گسترده‌ای درباره کلمات کلیدی قرآن انجام می‌گیرد تا جهان‌بینی قرآن نسبت به مفاهیم اصلی و مورد کاربرد قرآن کشف و شناخته شود . در جهان‌بینی قرآن همه چیز بر محور ذات باری تعالی می‌گردد.خداوند در همه جا هست و هیچ چیز از تدبیر،دانش و بینش او مخفی نیست.همچنانکه موجودات در ایجاد خود به فیض الهی احتیاج دارند در ادامه و در بقا و امتداد هستی شان نیز از خداوند کسب فیض می‌کنند؛و چنان‌که لحظه‌ای فیض او قطع شود، تمامی اشیاء از لوح وجود محو خواهند شد. هدف این تحقیق آنست که این معنا را به بهترین شکل بیان نماید،تا شئون تربیتی انسان در همه ابعاد وجودی او شکل بگیرد و دامنه این تحقیق با توجه به آیات قرآن و روایات معصومین علیهم السلام می باشد و با این معنا شناسی(خلق و تدبیر)هم شئون اعتقادی و هم شئون تربیتی آن را به اثبات می رسانیم و برای رسیدن به این باور ما توحید را به عنوان یک اصل مهم اسلامی معرفی می کنیم و شئون اعتقادی انسان:توحید یعنى یگانه شمردن خدا،یگانه شمردن در وجوب وجود،در خالقیت.و شئون تربیتی او:تدبیر تکوینى یعنى کارگردانى جهان،تدبیر تشریعى بمعنى قانونگذارى،امر و نهى،واجب الاطاعه بودن او و عبودیت و الوهیّت اوست.خداوند وحدانیتش دلیلی است بر خلق همه عالم که در غیر اینصورت فساد و تباهی ایجاد خواهد شد و خلق زمانی به فساد و تباهی نمی رسد که توحید در تدبیر هم وجود داشته باشد.کلمات کلیدی : معناشناسی ، خلق ، تدبیر ، اعتقادی ، تربیتی ، تکوینی

زبان دین از موضوعات مهم پژوهشی در فلسفه دین به‌شمار می‌آید که یکی از محورهای اساسی آن مسئله شناختاری بودن زبان دین است. مروری بر مهم‌ترین رویکردهای زبان دینی معاصر در غرب، بررسی زمینه‌های فکری ـ دینی پیدایش این دیدگاه‌ها، تأمل در این‌که آیا همین دیدگاه‌ها بر متون دینی اسلامی (قرآن و سنت معصوم) نیز قابل انطباق است یا نه؟ مورد اهتمام این مقاله است.

تاریخ‌گروی نظریه‌ای است که همة پدیده‌ها و حقایق را در بستر تاریخی وقوع آن تفسیر می‌کند. قرآن آخرین وحی آسمانی خداوند در فرهنگ و اجتماع بشر است. آیا نظر به سویه بشری نزول آن در یک بستر زمانی معین و با مخاطبان مشخص در آن زمان، ما را ناگزیر می‌سازد که قرآن را بر اساس تاریخ‌گروی مقوله بندی کنیم و هویت الهی و جاویدان آن را محکوم گذر زمان سازیم؟ یا آن که اساساً تاریخ گروی موضوع و متعلّق معلومی داشته، و نمی‌تواند نظریه‌ای مطلق و فراگیر برای تمامی قلمروها قلمدا شود؟ مطالعه و بررسی موضوع فوق مورد اهتمام مقالة حاضر است. در این اثر، نخست فروض و دیدگاه‌های مختلف در نسبت جاودانگی قرآن با واقعیت‌های عصر نزول و متغیرهای زندگی بشر، و همین طور مبانی معرفتی دیدگاه تاریخ گروی و قابلیت انطباق آن بر قرآن کریم امعان نظر شده است.

این پایان نامه با موضوع «توحید عبادی از دیدگاه قرآن» به بیان کلیات، معنی لغوی و اصطلاحی توحید و عبادت، انواع توحید، تشریح و توضیح بعضی از آن ها، اقسام عبادات، مفهوم و فلسفه توحید عبادی را پرداخته است. از نظر نگارنده تحقق بخشیدن به فلسفه آفرینش؛ با رسیدن به کمال و تقرّب به درگاه الهی، تحصیل تقوا، شناخت صراط مستقیم و سپاس گزاری از نعمت های خدا میسر خواهد شد. در بخش دیگری از این رساله، مراتب کمال توحید و موانع توحید عبادی (نظری و عملی) مورد بررسی قرار گرفته است. معنی لغوی و اصطلاحی، اقسام شرک، جهل، حس گرایی، تقلید از نیاکان، پیروی از هوای نفس، القائات شیطانی و رابطه توحید عبادی و توسل از موضوعات دیگری است که در این رساله به آن ها اشاره شده است.

مطالعاتی که تلاش دارند بر مبنای متون دینی وارد نظریه‏پردازی در حوزه علوم اجتماعی شوند، در ظاهر هویتی دوگانه دارند که حضور نظریه‌ها و مفاهیم علوم اجتماعی در آنها پررنگ است. مسئله اصلی این نوشتار، بررسی چگونگی تعامل مطالعات دینی، به محوریت قرآن، با نظریه‌ها و مفاهیم علوم اجتماعی است. برای دستیابی به این امر، دو نمونه از آثار تحقیقی به مثابه دو شیوه از کاربست نظریه‌های علوم اجتماعی در مطالعات قرآنی/ دینی بررسی و ارزیابی می‏شود. این امر، نیازمند یک روش تحلیلی قیاسی ـ استقرایی مقایسه‌‌ای است که با تکیه بر الگوی نظریه‌سازی در علوم اجتماعی انجام می‌شود. نتیجه ارزیابی نمونه‌ها نشان می‌دهد مهم‌ترین کاربست مثبت رجوع به نظریه‌های علوم اجتماعی در مطالعات قرآنی/ دینی، غنی‌سازی پرسش‌های تحقیق و کمک به استنطاق از قرآن در راستای ارائه نظریه‌های بنیادین قرآنی است. همچنین مهم‌ترین آسیب، تحمیل آرای بیرونی بر قرآن و متون دینی است.

«حدیث» وسیله اطلاع ما از سنّت معصومان علیهم‏السلام است. سنّت رفتار، گفتارو امضای معصوم(ع) وهمتای قرآن و یکی از منابع شناخت دین خداست. برخی افراد، که در زمان حیات معصومان علیهم‏السلام زندگی می‏کردند به طور مستقیم به سنّت دسترسی داشتند، اما دیگران به طور غیر مستقیم و با غور و جست‏وجو در احادیث، در صدد نیل به مراد معصومان علیهم‏السلام می باشند. بی‏شک، دست‏یابی به این مطلوب مهم، نیازمند بکارگیری روشهایی است که بر پایه مبانی استواری بنا شده اند. مجموعه این مبانی و روشها در جهت فهم حدیث دانش فقه الحدیث نام گرفته است. از سوی دیگر، دانش هرمنوتیک کلاسیک با هدف تنقیح مبانی و روش‌های فهم متن به وجود آمد و زمینه ساز تحولات فکری گسترده ای شد. وجود دغدغه‌ها و رهیافت‌های مشابه، بهره گیری این دو حوزه از تجربیات مشترک یکدیگر را ضروری ساخته است. مطالعات تطبیقی یکی از بهترین راه کارها برای انجام چنین تعامل سازنده ای می باشد. در پژوهش حاضرتلاش می شود مبانی فقه الحدیث را بررسی کنیم. همچنین مبانی متناظر آن را در هرمونتیک کلاسیک که علی رغم پاره ای اختلافات، دارای شباهتها و اشتراکات بسیار با مبانی مذکور در فقه الحدیث است، مورد پژوهش و مقایسه قرارداده و شباهت ها و تفاوتهای آن را در جهت امکان تاثیر متقابل بر یکدیگر بررسی می کنیم.

در این پایان نامه وحی از دیدگاه اسلام و مسیحیت مورد بررسی قرار گرفته است. نخست وحی از دیدگاه اسلام، کاربردهای واژه وحی در قرآن، ماهیت وحی تشریعی پیامبران و نگرشهای گوناگون در تفسیر وحی مطرح شده است. سپس، وحی از دیدگاه مسیحیت، و مسیح شناسی از دیدگاههای مختلف بیان شده و در پایان پس از نتیجه گیری، قرابتها و تفاوتهای وحی در مسیحیت و اسلام مطرح شده است

پرداختن به تبیین واژگان عرفانی قران ازموارددشواردرتفسیرقران است دراین رساله سعی شده است به تبیین مفهوم لقاءالله درقران که یکی از ترکیبات عرفانی قران است باعنایت به سیاق تاریخی آن پرداخته شود.درراستای پاسخ دادن به آن پرداختن به معنای اساسی واژه که همان دیدارطرفینی است ونسبت به خداوند این دیدارروحانی می باشدازاهم موارداست.وسپس بااین معنامفهوم آن درفضای آیات (بستربافت وسیاق)تفسیرشده است.لکن قبل ازپرداختن به آن لازم می آمدجایگاه این واژه درذهنیت مردم عصرنزول تبیین شودوعلت نزول ادبیات گفتاری آیات لقاءالله که اغلب باتکذیب و شک وتردیدو......آمده است بیان گرددکه به دست آمدقران به فضای زمانه خودتوجه داشته است هرچندکه پیام آن فراتاریخی است. درتفسیرنهایی آیات به دست آمدلقاءالله عام است وبرای همگان درروزقیامت رخ میدهد.ازاین رواغلب مفسران ثواب وعقاب الهی رابرای آن تفسیرکرده اندکه نصیب همگان میشود.لکن برای عده ای مطلوب وعده ای دیگرآزاردهنده است.هدف اصلی قران هم ازآن همه تبلیغات برای تحصیل لقاءالهی لقاءمخصوص مومنان (لقاءخاص)است که همراه باقرب الهی ورویت الهی است.شرایط تحصیل آن هم شرک نورزیدن به خداوندوانجام عمل صالح می باشد.

«تفسير فلسفي»، تعبير مستحدثي است که فارغ از صحت و سقم اين ترکيب، گاه به‌‌معناي «تحميل باورهاي فلسفي بر قرآن» و گاه به‌معناي «کاربرد معلومات فلسفي در فهم و تفسير قرآن» و گاه به‌‌معناي «تفسير موضوعي آيات فلسفي» و امثال آن به‌کار مي‌رود. اين مقاله به ‌روش توصيفي ـ تحليلي و در بخش‌هايي به ‌روش «تاريخي ـ ‌تطبيقي» تلقي‌هاي گوناگون از عنوان «تفسير فلسفي» را بررسي و نيز منطق به‌کارگيري آنها در مقام تفسير آيات قرآني را به اجمال ارزيابي کرده است. حاصل پژوهش نشان مي‌دهد: تعبير «تفسير فلسفي» مسامحي بوده و تلقي آن به‌عنوان گونه‌ يا روشي تفسيري موجه نيست. در ميان انديشمندان مسلمان، صدرالمتألهين با اصرار بر «ظاهرگرايي طريقي»، ظاهر را به ‌کمک معلومات فلسفي، طريقي به ‌سوي کشف حقايق قرآني قرار داد و بدين‌‌سان، هم بر ضرورت کاربرد معلومات فلسفي تأکيد کرد و هم با تحفظ بر ظواهر قرآن، گرايش به تحميل آراء فلسفي بر آيات را نفي نمود. او به تفسير موضوعي آيات فلسفي غناي جديدي بخشيد و معلومات فلسفي را قرينه‌اي براي فهم مقصود و مراد برخي آيات قرآني قرار داد. علامه‌ طباطبائي در تفسير «الميزان» در جهت روشمند کردن آن‌ کوشيد. ايشان معلومات فلسفي را طريقي به سوي فهم لايه‌هاي معارف قرآني مي‌دانست و بر ‌ضرورت بهره‌مندي از معلومات فلسفي در کشف دلالت‌ها و فهم معناي مراد برخي آيات، بدون تحميل و ضميمه ‌کردن تأکيد داشت. حکماي مفسر از معلومات فلسفي در جهت يافتن موضوعات فلسفي در آيات و انسجام‌بخشي به آنها و نيز به‌عنوان «قرينه‌ صارفه» در کشف تحليل منطقي مضامين قرآني و استنباط لايه‌هاي معنايي برخي آيات و کشف استلزامات معنايي تعدادي از آيات استفاده کرده‌اند. نيز لزوم پرهيز از تحميلِ آراء فلسفي بر آيات قرآني و بهره‌مندي از حقايق وحياني در تنقيح و تکميل انديشه‌ورزي‌هاي فلسفي از دستاوردهاي جانبي اين پژوهش ‌است.

یکی از مسائل بنیادین در تفسیر متون، معیارپذیری آن است، بدین معنا که برای داوری میان تفسیر درست و معتبر از غیر آن شاخص و میزانی وجود دارد. هدف از تفسیر متون به ویژه متون دینی، پی بردن به مراد مولف –است، بر این اساس معیارپذیری تفسیر، بر نوع نگرش و تحلیل ما از حقیقت، معنا، زبان، و روش بستگی دارد؛ چرا که تفسیر در صدد آن است که ما را به واسطه متن، به صورت روشمند، به مراد حقیقی مولف برساند. بر این اساس، دیدگاه رایج در سنت تفسیری اسلامی و حتی غربی، بر اساس اعتبار تفسیر و معیارپذیری آن بوده ‌است.