آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

هدف این مقاله، شناسایی، تحلیل و بررسی مبانی ارزش شناختی عدالت سازمانی از منظر فلسفه اخلاق اسلامی است. از چالش های کلان و اساسی در حوزه ارزش شناسی، اختلاف نظر واقع گرایان و غیرواقع گرایان دربارۀ ارزش هاست و نوشتار حاضر در گام نخست درصدد شناسایی مبانی ارزش شناختی نظریه های عدالت سازمانی و سپس پاسخ به این پرسش است که: نظریه های عدالت سازمانی با توجه به مبانی ارزش شناختی خود، واقع گرا هستند یا غیرواقع گرا؟ و در گام بعدی به تحلیل و بررسی این مبانی از منظر معارف اسلامی می پردازد.یافته های این پژوهش که با روش تحلیل مضمون انجام شده اند، حکایت از آن دارند که نظریه های عدالت سازمانی موجود، ماهیتی ذهنی و غیرواقع گرا دارند و از مهم ترین لوازم چنین رویکردی نسبی گرایی، کثرت گرایی، صدق و کذب ناپذیری و عدم تبیین عقلانی ماهیت عدالت سازمانی است.

يکي از مسائل مهم و مرتبط با زبان قرآن، واقع‌نمايي گزاره‌هاي خبري قرآن است. برخلاف آثار پيشين، «واقع‌نمايي» را متفاوت با «معرفت‌بخشي» و مشتمل بر دو مؤلفۀ «قصد واقع‌گويي» و «مطابقت با واقع» مي‌دانيم. وانگهي، برخلاف تصور غالب، واقع‌نمايي گزاره‌هاي خبري قرآن را علاوه بر دلايل برون‌ديني، گاهي مي‌توان با دلايل نقلي قرآني و روايي نيز بررسي و احياناً اثبات کرد، به‌گونه‌اي که منجر به مصادره به مطلوب يا دور نشود. براي اثبات اين مدعا، پس از بسط روش‌شناسي بحث و تبيين و اثبات امکان استفاده از دلايل درون‌ديني، از دلايل نقلي قرآني و روايي و نيز دلايل عقلي مطرح در قرآن، که ويژگي‌هاي قرآن و خداوند را بيان مي‌کنند و نيز از اصالة‌الظهور، استفاده کرده‌ايم.

نظریۀ هوش مصنوعی قوی در عصر حاضر، یکی از نظریات پرچالش و بااهمیت است که طرفداران و منکران بسیاری دارد. پاسخ به این مسئله، مستلزم داشتن رویکردی دربارۀ رابطۀ ذهن/نفس و بدن است. تفاوت رویکردها به تفاوت پاسخ به امکان و عدم امکان هوش مصنوعی قوی منجر می‌گردد. فلاسفۀ ذهن غربی و اسلامی دربارۀ رابطۀ ذهن/نفس و بدن تحلیل‌های متفاوتی ارائه داده‌اند. این تحقیق بر آن است که با روش تحلیلی - توصیفی نسبت میان دیدگاه‌های معروف دربارۀ رابطۀ ذهن/نفس و بدن را با امکان هوش مصنوعی قوی بررسی و ارزیابی کند. این نتیجه به دست آمد که نه‌تنها دوگانه‌انگاران بلکه حتی برخی یگانه‌انگاران فیزیکال نیز نمی‌توانند به‌درستی از امکان هوش مصنوعی قوی دفاع کنند.

اندیشه شهود که در فلسفه سهروردی برای تبیین هستی‌شناسیِ نفس و ادراک بیان شده است، می‌تواند به نحوی جامع پدیدارهای ادراکی را توجیه کند. فیلسوفان مسلمان و اندیشمندان غربی به پرسش از چیستیِ ادراک و آگاهی پاسخ‌های گوناگونی داده‌اند. در میان پاسخ‌ها دو سنت دوگانه‌انگاری و این‌همانی شهرت و کارایی بیشتری دارد. سنت دوگانه‌انگاری، که عقیده فیلسوفان مسلمان و منطبق بر آموزه‌های دینی است، با تقریرهای متعددی بیان شده است. در این میان تقریر سهروردی که مبتنی بر درکی تجربی‌شهودی از نفس است و از شهود به مثابه روش بررسی مسائل نفس بهره می‌گیرد، از قابلیت بیشتری برای حل مسئله ادراک برخوردار است. ویژگیِ شهودی دیدگاه سهروردی این امکان را می‌دهد که با درکی مستقیم سراغ مسائل نفس برویم و تبیینی پذیرفتنی برای هر یک از مشکلات مطرح کنیم. در این پژوهش می‌کوشیم با تکیه بر دیدگاه اشراقی به پرسش اصلی چیستیِ ادراک و آگاهی پاسخ دهیم. روش این پژوهش توصیفی‌تحلیلی است و از اندیشه شهود برای فهم و بررسی مسائل ادراک بهره می‌گیریم.

بخشی از سرمقاله برنامه سوره: فلسفه از نخستین گام و پیش‌تر از آن‌که پسوند اسلامی را با خود همراه کند، در پی پاسخ به کلی‌ترین پرسش‌های هستی بود. فیلسوفان پیشاسقراطی دنبال ماده اولیه و مشترک همه مواد می‌گشتند. آنچه در دنیای نو رخ نمود، بازخوانی گروهی از فیلسوفان از عقل و شناخت بشری بود. در این مسیر معرفت‌شناسی که به صورت سنتی همزاد و همراه فلسفه بود راه‌های جدیدی گشود و عقل را به تیغ نقد سپرد. در این میان فیلسوفان مسلمان، جز آنکه با یافته‌های فیلسوفان غربی آشنا شده‌ بودند، خود نیز با چالش‌هایی برخورد داشتند.

براهدف اصلی از نگارش این مقاله پاسخ به پرسشهای بنیادین عدالت پژوهی مطرح در حوزۀ فلسفه سیاسی بود. برای دست یابی به این هدف، ابتدا با بررسی دقیق آثار صدرا دیدگاه‌های او در باب عدالت اجتماعی استخراج شد، سپس تلاش گردید پاسخ‌های صریح ایشان به این پرسشها استنطاق شود. بر این اساس یافته‌های پژوهش حاکی از آن بود که: 1. از منظر وی سه مبنا برای نظریۀ عدالت مطرح است (ماهیت ذات بشر، چگونگی رابطۀ انسان‎ها با یکدیگر در وضعیت فرضی پیشااجتماع و رابطۀ ذات انسان با چگونگی شکل‎گیری جامعه توسط وی)؛ 2. عدالت هدف غایی و فضیلت حقیقی نیست؛ 3. شریعت منبع دست‎یابی به محتوای عدالت است؛ 4. عدالت اجتماعی امری قراردادی است؛ و نهایتاً این که 5. امکان استقرار عدالت در جامعه تنها از طریق تلاش ممکن است. از نتایج استقرار عدالت در جامعه حاکمیت عقلانیت است و جامعه بدون عدالت بستری مناسب برای زندگی سعادت‌مندانه نیست. نکته مهم آن که بسیاری از پرسش‎های بنیادین فلسفۀ سیاسی در باب عدالت‎ در آثار صدرا بی‎پاسخ می‎مانند.

با عنایت به دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک و استدلال‌هایی که بر آن اقامه نموده است، پاسخی مستدل به معمای شکاف تبیینی فراهم می‌گردد. تبیین صدرا از ادراک و نفس در تقریر دوگانه‌انگاری جای می‌گیرد، اما تقریر او با توجه به شأن مجرد نفس و اینکه نفس منشأ هر گونه آگاهی است، به گونه‌ای منسجم‌تر مسئله ادراک و کیفیت آن را توجیه می‌کند. از سوی دیگر، لوین با طرح معمای شکاف تبیینی، بر تمایز میان ماهیت درد و فرایند عصبی تأکید می‌کند. از دیدگاه او، یک شکاف توضیحی میان تحقق پدیده ادراک و فرایندهای عصبی متناظر با آن ایجاد می‌گردد که این شکاف را نمی‌توان بر اساس داده‌های عصبی موجود پر کرد. هدف از این پژوهش، بررسی میزان کامیابی حکمت متعالیه در ارائه پاسخی مستدل به این مسئله و پر کردن شکاف توضیحی مذکور به واسطه قواعد علم‌النفسی حکمت متعالیه است. به نظر می‌رسد دیدگاه صدرا در خصوص تجرد ادراک با توجه به ارائه آن در تقریر دوگانه‌انگاری و با نگاهی که صدرا به نفس به مثابه حقیقتی متمایز با بدن مادی، اما در عین حال متحد با آن دارد، پاسخی مستدل برای معمای شکاف تبیینی فراهم می‌کند.

نوشتار حاضر، بررسى اجمالى مجموعه فعالیتها و مطالعاتى است که در شاخه هاى مختلف معرفت، راجع به انسان و شناخت ابعاد وجودى او صورت پذیرفته است و هدف آن یافتن پاسخى براى دو پرسش است الف) آیا انسانشناسى معاصر دچار بحران است؟ ب) در صورت وجود بحران، آیا راه حلّى عملى براى خروج از بحران وجود دارد؟ پیش از ورود به بحث لازم است مراد خود را از دو واژه «انسانشناسى» و «بحران» روشن کنیم.