آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این پایان‌نامه از یک مقدمه و خاتمه و از چهار فصل تشکیل شده است : در مقدمه به اهمیت موضوع و روش تحقیق اشاره کرده‌ایم، آنگاه در فصل اول به مساله ماهیت دین می‌پردازیم و در آن به بحث پیرامون معنای لغوی و اصطلاحی غربی و اسلامی دین و نیز مسائل و مشکلات و نارسائیهایی که در تعریف به آن برمی‌خوریم، می‌پردازیم. و در پایان ذکر می‌نمائیم که مراد ما از دین در این رساله چه می‌باشد. اما فصل دوم به بحث پیرامون ماهیت علم می‌پردازد که در این فصل ما به بحث پیرامون معانی علم و تعاریف و تقسیمات و انواع آن و تمایزات علوم و نیز بعضی ویژگیها و نارسائیهایی که روش علمی بدانها برمی‌خورد، می‌پردازیم، و آنگاه ذکر می‌کنیم که مراد ما از علم در این پایان‌نامه چیست . فصل سوم که خود از سه گفتار تشکیل می‌شود: -1 گفتار اول: این گفتار نسبتهای ممکن بین علم و دین را مطرح می‌نماید که عبارتند از: -1 اتحاد -2 تغایر -3 تداخل -2 گفتار دوم: به بحث پیرامون مبادی عمومی معرفتی این نسبتها می‌پردازد. که عبارتند از: -1 انتظارات ما از دین -2 انگاره و تصور ما از علم -3 زبان وحی و علم -3 گفتار سوم: این گفتار مبانی معرفتی خاص مربوط به این نسبتها را در نزد غریبان و مسلمانان بررسی می‌نماید. فصل چهار: که خود از سه گفتار تشکیل می‌شود: گفتار اول: بعد از بیان خلاصه‌ای از سیر تاریخی در جهت ارتباط و پیوستگی بین علم و دین به تفصیل پیرامون معانی همکاری علم و دین و ابعاد آن بحث کرده‌ایم که عبارتند از: -1 دین به علم جهت می‌دهد -2 تاثیر و تاثر متقابل -3 دین راه هدایت است -4 علوم جدید ریشه در دین دارند -5 الهیات طبیعی -6 الهیات لیبرال -7 الهیات طبیعت -8 علم و دین مکمل هم هستند. گفتار دوم: در این گفتار ما به ذکر بعضی از مصادیق هماهنگی بین علوم جدید و دین اسلامی پرداخته‌ایم. گفتار سوم: در این گفتار به بحث پیرامون تعارض و انواع آن و بعضی از اموری که توهم تعارض علم و دین را به وجود می‌آورند می‌پردازیم. اما در خاتمه: اشاره داشته‌ایم که علم سبب داشتن دختری (ناباب) به نام تکنولوژی معجزه نخواهد کرد و نکته دیگر که دین اساس فطرت است .

اطلاق نور بر خدا در آیه 35 سوره نور مسأله ناسازگاری آن با تنزیه الهی را به میان آورده است. مسأله این تحقیق بررسی تاریخی دیدگاه مفسران جهت کشف الگویِ تطور دیدگاه‌ها و مبانی آنها است. مفسران تا قرن 5 مسأله ناسازگاری را با تفسیرهای مجازانگارانه و استعاره‌نگر حل کرده‌اند. تلاش برای تفسیر حقیقیت‌انگارانه اطلاق نور بر خدا از قرن پنجم با آراء کسانی مانند ثعلبی و عبدالقاهر جرجانی آغاز می‌شود. این تلاش به دست مفسران عرفانی و فلسفی مشرب چون غزالی، میبدی، سهرودی، ابن عربی و ملاصدرا مبانی هستی‌شناختی می‌یابد. مدل رایج در تفسیر حقیقت‌انگارانه، مابعدالطبیعی سازی مفهوم نور است. در این فرآیند، با تحلیل مفهوم عرفی نور به دو بخش هسته -معنای حقیقی- و پوسته – معنای ظاهری- مفهوم آشکار بودن و آشکار کردن غیر، به‌عنوان مفهوم اصلی و هسته‌ای نور دانسته می‌شود. بر این اساس دایره شمول مفهوم حسی گسترده‌تر می‌گردد و شامل دیگر مصادیق اعم از حسی و غیر حسی می‌شود. در گام بعد، حقیقت نور دارای مراتب لحاظ می‌گردد و خدای متعال به‌عنوان بالاترین مرتبه نور مطرح می‌شود که دیگر مراتب در نسبت با او مجازی بیش نیستند. در این پژوهش با مطالعه تاریخی تفسیر صدر آیه نور می‌توان به مراحل تکامل فرآیند مابعدالطبیعی سازی مفهوم نور دست یافت.

عنوان رساله حاضر ماهیت و مولفه‌های حیات طیبه از منظر قرآن است. حیات طیبه از مهم‌ترین مسائل در ارتقاء روح انسانی و نیل به سعادت حقیقی است. زیستی که عاری از هرگونه دغدغه دنیوی بوده و آرام یافتن در سایه رضایت الهی والاترین نتیجه آن است. حیات طیبه احوالاتی را بر انسان مستولی می‌کند که به سبب آن در شیوه نگرش او به جهان و نیز کیفیت زندگی او دگرگونی ایجاد می‌شود. چنین انسانی با استعانت از ایمان و عمل صالح و به دلیل اتصال به منبع هستی، بدون هراس از نیستی و فنا به حیاتی جدید، حقیقی، دائمی و فراتر از حیات مادی سایر انسان‌ها، در همین دنیا دست می‌یابد. پژوهش‌های متعددی در این زمینه انجام شده است اما یا به بررسی بعدی از ابعاد حیات طیبه با رویکردی غیر پژوهشی پرداخته و یا بدون محوریت آیه 97 سوره نحل و بدون رویکرد تاریخی به تفاسیر، به صورت پراکنده آن را مورد بررسی قرار داده است. در این رساله با رویکردی مسأله محور به آیه مورد نظر توجه شده و 12 مسأله که بر مبنای این آیه قابلیت پژوهش و پاسخگویی دارد، استخراج گردیده است. علاوه بر آیه مذکور، در 68 آیه دیگر، رهاورد‌های ایمان و عمل صالح ذکر شده که به دلیل رویکرد تربیتی این رساله و نیز برای تبیین هم‌سویی این آیات با یکدیگر، در 26 قالب دسته بندی گردیده و تلقی مفسران مختلف در باب دنیوی یا اخروی بودن این آثار بیان شده است. محل و ظرف تحقق حیات طیبه، مسأله اصلی این رساله است. نظرات مفسران در این مسأله سه دیدگاه عمده است: حیات طیبه در این جهان، در قبر و در جهان آخرت. مفسران در چیستی حیات طیبه دیدگاه‌های متنوعی چون قناعت، رضا، روزی روز به روز، طاعت الهی و سعادت دارند. نظریه علامه طباطبایی در مورد حیات طیبه دارای دو رکن است: این جهانی و حقیقی بودن حیات طیبه. با استفاده از آیات همسو، آثاری حقیقی که در سایر آیات قرآن برای حیات طیبه ذکر شده، استخراج گردیده و تحقق آن در دنیای ماده بر اساس مبانی حکمت متعالیه صدرایی تبیین شده است تا بر این نکته تصریح شود که تمام نظراتی که مفسران در باب ماهیت حیات طیبه مطرح کرده‌اند به جنبه‌ای از حیات طیبه اشاره می‌نماید.

اخلاق از ریشه خلق به معنای باطن و صفاتی که به رفتار و حالت انسان تعلق می گیرد ، است و در تعریف خلق آورده اند : ملکه ای بود نفس را مقتضی سهولت صدور فعلی ازو بی احتیاج به فکر و رویتی . علم اخلاق به منزله یک دانش دارای ارزش فراوانی است ، در آثار عالمان غربی و اسلامی به آن توجه فراوان گردیده است . اخلاق حرفه ای به عنوان شاخه ای از دانش اخلاق به بررسی تکالیف اخلاقی در یک حرفه و مسائل اخلاقی آن می پردازد و در تعریف حرفهآن را فعالیت معینی می دانند که موجب هدایت فرد به موقعیت تعیین شده همراه با اخلاق خاص است . اخلاق حرفه ای در سنت با محوریت انسان و انگیزه خدمت به دیگران در طول تاریخ متحول گردیده است ، به گونه ای که امروزه انسان در خدمت حرفه و به ابزاری در جهت اهداف صرفا مادی او تبدیل شده است . در نظامهای غربی مانند سودانگاری ، عدالت توزیعی ، آزادی فردی و تکلیف گرایی اخلاق زمینه رسیدن انسان به سعادت را فراهم می نماید ، اما سعادت در هر یک ا زاین نظامها به معنای خاصی تفسیر گردیده که با نظام اخلاقی اسلامی تباین دارد. در نظام اخلاق اسلامی ملاک نهایی و نهایت سعادت بشری ، الله است و انسان به عنوان خلیفه و جانشین الهی بر روی زمین ، محور توجهات اخلاقی است ، بدین معنا که خشنودی انسان و خدمت به او موجب رضایت و تقرب به خداوند می گردد ، لذا در نظام اخلاق اسلامی با توجه به ملاک نهایی در صدد هستیم تا با ارائه دستورالعملها و آئین نامه های اخلاقی در سطح حرفه و زندگی اجتماعی و همچنین با در نظر گرفتن پیشرفتهای مادی در جهت بهبود زندگی انسانها ، زمینه سعادت و کمال حقیقی بشر را فراهم آورد.

کتاب الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، از اوّلین تالیفات صدرالمتألّهین است. این کتاب دارای تمام ابواب فلسفی است و صدرالمتألّهین تا آخر عمر خویش در بخش‌های مختلف آن دخل‌وتصرف نموده‌است. از این رو، کتاب مذکور از مهم‌ترین آثار وی در زمینة حکمت متعالیه و تبیین مبانی آن به صورت نظری است. اسفار همچون کتاب‌های دیگر، در حیطۀ تحلیل‌های محتوایی (ره‌آوردها) و روشی (روی‌آوردها) مورد بررسی‌های فراوانی قرار گرفته‌است. پژوهش جاری درصدد بررسی شناخت سومی از این کتاب (به شیوۀ الگوشناسی نگارش) است و سعی در اثبات اتخاذ الگویی پیشینی از سوی مؤلّف کتاب –در صورت وجود الگو- و سپس تبیین آن الگو در دامنه‌ای خاص از کتاب است. ره‌آورد این پژوهش، که به روش تحلیل ساختار نوشتاریِ کتاب و مقایسۀ آن با منابع صدرالمتألّهین در نگارش اسفار به دست آمده‌است، اثبات وجود الگویی پیشینی و دقیق در نوشتار، و سپس تبیین این الگو در طی سه گام مختلف و مترتّب بر هم است.

راه شناخت خداوند از طریق فسخ عزیمت راهی است متمایز از دیگر راههای شناخت خدا که در کلام علی(ع) گزارش شده است. در این دلیل شکسته شدن تصمیم ها دال بر شناخت پروردگار است. این روایت تحلیل های مختلفی دارد؛ ازجمله تحلیل های درون متنی (مبتنی بر آیات و روایات)، کلامی و فلسفی که همگی مبتنی بر براهین رایج خداشناسی است. ساز و برگ ما در تحلیل این روایت مبتنی بر تجربه قدسی افراد از فسخ عزائم است که مبنای آن نوع مواجهه فاعل شناسا با این تجربه است. در تجربه قدسی حوادث خرد و کلان، آفاقی و انفسی همه حکایت از امر قدسی می کنند، معنا دارند و معنایشان در هویت «از اویی» است. عرفت الله بفسخ العزائم را می توان دعوت به چنین تجربه ای از روزمره ترین و در دسترس ترین حوادث دانست. حاصل این تجربه شناختی است ثانوی و اشتدادی که سالک را در هر مرحله از شناخت به شناختی برتر می رساند.