آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

فصل اول این رساله معناشناسی وحی عنوان دارد و از آن جا که ریشة بحث در معنای وحی درکتاب و سنت است، کاربردهای مختلف آن در لغت و قرآن کریم و روایات بررسی شده و معنای دقیق وحی انبیا مشخص گردیده است. آن گاه اقسام آن با استفاده از ایات قرآن تبیین و سپس تفاوت وحی انبیا با الهامات و علوم ائمه(ع) به طور دقیق روشن شده است. در بخش بعدی، براساس بحث هایی که در نیمة او ل مطرح شده بود، به یک شبهه و پاسخ آن پرداخته می شود؛شبهه ای که فلسفة ختم نبو ت را عدم نیاز بشر به سفرای الاهی دانسته و از این رو، اعتقاد شیعه به اائمه اطهار(ع) را به عنوان جانشینان یامبر(ص) زیر سؤال برده است. در پاسخ، گفته می شود که ختم نبو ت یعنی ختم وحی؛ نه ختم نیاز به سفیران الاهی. در فصل دوم - که آن را وجودشناسی وحی نامیده ایم - به نظری اتی در باب حقیقت وحی پرداخته ایم که با وحی ای که کتاب و سنت معر فی می کنند منافات دارد. ابتدا وحی از نظر فلاسفه اسلامی مطرح و در ضمن آن به وحی از نظر رفا نیز اشاراتی آمده و هر دو نظری ه نقد شده است. پس از آن به نظریه ای که وحی را نوعی تجربةدینی می داند توج ه می شود و ابتدا به عنوان مقد مه، با اشاره ای به موضوع وحی در مسیحیت،تفاوت های آن با وحی اسلامی جست وجو می گردد. آن گاه بحث های مهمی که معمولا در تجربةدینی مطرح است مورد توج ه قرار می گیرد؛ از قبیل: تعریف تجربة دینی و چیست آن، عینی ت وواقع نمایی تجربة دینی و... در انتها و در قالب نتیجه گیری از این مباحث، نظریه ای که وحی راتجربة دینی می داند مورد بررسی و نقد قرار می گیرد. سپس سه نظریة مختصر دیگر نقد می شود:‎1. نظری ة وحی نفسی که وحی را حامل تخی لات و توه مات پیامبر(ص) می داند. ‎2. نظریه ای که وحی را حاصل تراوشات ضمیر ناخودآگاه انبیا دانسته است. ‎3. نظریه ای که در آن، وحی نوعی نبوغ انگاشته می شود

این رساله، در وهله اول به تبیین نظریه فیض به عنوان پاسخی به مشکل "نحوه ارتباط بین مبداء متعال با ماسوی و مخلوقات "، و نیز ویژگیها و ارکان این نظریه و نحوه پاسخگویی آن به سئوالات اساسی در مورد ارتباط خداوند (مبداء متعال) با مخلوقات می‌پردازد که در این زمینه شبهاتی درباره ربط: واحد باکثیر، مجرد با مادی، ثابت با متغیر، حادث با قدیم، عالم با معلوم، مرید با مراد و خیر محض با شر، از دیدگاه نظام فلسفی فلوطین - مندرج در اثولوجیا - و نظام فلسفی صدرالمتاهلین - حکمت متعالیه - مطرح شده و سپس بین ارکان فلسفی دو نظام و نحوه پرداخت آن دو به مسائل مزبور، مقایسه شده است . در وهله دوم نیز، مقصود نگارنده عبارت است از: مقایسه نظریه فیض با نظریه‌های دیگر از جمله تحریک ارسطو، بهره‌مندی افلاطون، خلقت دو مرحله‌ای فیلون، خلقت زمانی متکلمان، حلول، تطور و ... و نشان دادن سیر تاریخی تحول این مفهوم از فلوطین و اثولوجیا (که مسلمین افکار فلوطین را - البته با نام ارسطو - از این کتاب اخذ کردند) و مکاتب فلسفی فلاسفه مسلمان (از جمله کندی - اخوان الصفا - فارابی - ابن سینا - سهروردی و میرداماد) تا صدرالمتالهین و پس از آن تعیین و تحلیل مولفه‌های ذاتی و عرضی این نظریه و عناصر افزوده شده به آن و نحوه تحول اساسی این نظریه در حکمت متعالیه در پرتو اصالت وجود و تشکیک آن، امکان فقری بعنوان مناط نیاز معلول به علت و طرح اضافه اشراقی و وجود رابط بعنوان تحلیل وجودی معلول. صدرالمتاهلین نحوه فاعلیت خداوند را با دو متغیر "فاعلیت بالتجلی" و "فاعلیت بالعنایه"، بیان می‌کند بااین ویژگیها: -1 نفی کاهش‌پذیری و تجافی. -2 ذاتی بودن فیضان (نفی قصد زائد). -3 اتصال مراتب وجودی. -4 عدم استقلال معلول و عین فقر و نیاز بودن آن (وجود رابط). -5 لحاظ امکان فقری بعنوان مناط نیاز معلول به علت . -6 ازلیت فیض در عین خلق مدام عام اجسام. -7 اثبات علم حضوری ذاتی و فعلی برای مبدا. -8 پذیرش و تعمیق قاعده الواحد. -9 طرح حرکت جوهری بعنوان وجه ارتباط حادث و قدیم و نیز ثابت و متغیر. -10 تفکیک دو مرتبه فعل (فعل مطلق و افعال مقید). در رساله، همچنین دراره تحولات مبنایی و تعمیقهایی که صدرا در نحوه طرح مسائل انجام داده بحث و بررسی شده است .