آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

در اين رساله تلاش شده است اشتراك فكري دو شاعر بزرگ ايران در سه حوزه ي الهيات و مسائل اجتماعي و اخلاق و اندرز جستجو شود. لذا در طرح مباحث بنا را بر موضوعات مشترك نهاده ايم و ديدگاه آن دو آموزه هاي بزرگ مشتركي در دفترهاي آنها نهفته است. در حوزه الهيات به اجمال بايد گفت فردوسي و سعدي سرودگوي توحيد اويند و معتقدند كه براي شناخت خدا بايد راه دل را برگزيد. هر دو شاعر نسبت به اديان ديگر خضوع و احترام را در نظر داشته اند. فرهنگ توسل به آسمان فضاي شاهنامه و آثار سعدي را در سرشار از اميدواري و پويندگي و نشاط كرده است. مستحكم ترين پيوند فردوسي و سعدي در عرصه ي الهيات و خداشناسي است. ابر مردان فرهنگي ما هر يك دستي در سياست و نظارتي برحكمراني و كار و عمل شهرياران دارند و هر جا كه لازم باشد به اندرزگويي مي پردازند. نصايح آنها در لباس خيرخواهي شاه و مفيد به ادامه ي سلطنت آنها ارائه مي گرديد اگر چه از سوي ديگر بي گمان هدف شاعر كمك به مردم و محرومان بوده است تا فضاي مناسبتري براي ادامه ي حيات داشته باشند تيغ زبان طوس و شيرين سخن شيراز آنگاه كه از دادودهش، دانش و خرد، مردمي و مروت، راستي و يكرنگي و بسندگي و قناعت سخن مي گويند شعرشان تابناكتر مي گردد. در عرصه ي اخلاق و اندرز دفترهاي جاودان فردوسي و سعدي خاصيت آينگي يافته اند و رواها و نارواها را مي نمايانند و به آدمي ياري مي رسانند تا رذايل را از وجود خويش بزدايد و به فضايل آراسته گردد. آنها گسترنده ي فرهنگ هنجارپذيري و فرهيختگي در حيات اجتماعي هستند. گذشته از آنكه زمينه ي اندرزگويي آنها ديگر است ، هر دو بر آن بوده اند تا با پندها و تعليمات خود قائمه هاي هويت انساني را استحكام بخشند. دو شاعر بزرگ آهنگ آن دارند تا مردان ممتازي را در هر پيشه اي پرورش دهند. در اين دانشگاه رايگان، جنگاوران غيرتمند، سواران تك تاز، زعماي نمونه ، پادشاهان آرماني، سفيران تر زبان، شبانان تيزهوش، وزراي صاحب فراست، دانشمندان بي نظير، آهنگران پرتوان ، صوفيان پرصفا، تنگدستان بلندهمت، موبدان دنيا گريز و هدايتگر تربيت مي شوند. آنها منتهاي جهد خود را بكار گرفته اند تا راهي براي جاودانگي پيش پاي مانهند. ما اكنون بيش از هر زماني محتاج عناصر فرهنگي پويا و سخنان بلند و فرازماني فردوسي و سعدي هستيم آثار آنها يك گنجينه ي پايان ناپذير ملي است.

اگر بپذیریم که هدف از علم نحو آن است که در هنگام سخن گفتن زبان را از اشتباه نگه داریم و هدف از علم منطق آن که به هنگام قضاوت و داوری اندیشه را از به خطا رفتن حفظ کنیم، هدف از علم اخلاق نیز حفاظت انسان از به خطا رفتن در رفتار است. آن سان که آدمی در اراده و عمل به دور از هوی و هوس و تقلید کورکورانه به راه مستقیم گام گذارد. در یک کلام، هدف از هر علمی غیر از علم اخلاق، دوری از خطا در مسائل و قضایای مربوط به آن است؛ ولی هدف از علم اخلاق آن است که بر اساس سعادت، رهبری، عدل، امنیت و تعاون، اجتماعی ایجاد کنیم که در آن زندگی از فساد ستمگری ها و عوامل شقاوت و طغیان حفظ شود و به سوی کمال سیر کند. این به مفهوم آن است که علم اخلاق اصلاح فرد و اجتماع را در پایبندی به راه مستقیم مدنظر دارد.در این مقاله تلاش می شود گزیده ای از ارزش های اخلاقی به استناد قرآن و روایات و نمونه ای از آثار ادبی سخن به میان آید.

در این تحقیق پس از بیان انواع استفاده از قرآن و حدیث به بررسی تأثیراتی که آیات و روایات در موضوعات گوناگون ادبیات ترکمن به جای نهاده، در نه فصل ذیل این عنوان ها پرداخته شده است: فصل اول، خداوند: عالم امر و خلق، امانت الهی، قدرت خدا، ذات خدا، ازلی و ابدی، بخشنده و مهربان، رزق و روزی خدا، دیگر موارد; فصل دوم، پیامبران: آدم، ابراهیم، ایوب، عیسی، موسی، نوح، یوسف، محمد(ص); فصل سوم، اخلاق: احسان، ایثار، انفاق، اغتنام فرصت، تسبیح، تکبر، توبه، صبر، غیبت، محاسبه; فصل چهارم، دنیا: دنیا ماندنی و جاودان نیست، تشبیه دنیا به عجوزه، فتنه، غنیمت شمردن، غرور دنیا; فصل پنجم، مرگ و نابودی; فصل ششم، قیامت: برپایی رستاخیز، سؤال و جواب، چهره های نورانی و سیاه، روز سخت، گواهی دادن اعضا و اندام; فصل هفتم، نماز; فصل هشتم، روزه; فصل نهم، اوصاف بهشت، حوران بهشتی، عجایب بهشت، چشمه های بهشت.

در این پایان نامه به دسته بندی و شرح لغوی و بلاغی تشبیهات و استعاراتِ خطبه های نهج البلاغه پرداخته شده است. متن مورد مراجعه نهج البلاغه «صبحی صالح» بوده و در ترجمه و شرحِ نمونه ها به ترجمه وتوضیحاتِ «فیض الاسلام» نیز رجوع شده است. علاوه بر این از توضیحاتِ «صبحی صالح» و کتب معتبر لغت و تفسیر قرآن نیز استفاده شده، شرح بلاغی نمونه ها در فصلی مستقل آمده، در آنجا نمونه ها با یکدیگر، با آیات قرآن، با احادیث پیامبر، و با اشعار عربی و فارسی مقایسه شده اند و نوع آنها از نظر علوم بلاغی معلوم گشته ، مطالب بسیاری از کتاب «اسرار البلاغه جرجانی» برای درک عمیق تر هنرهای بیانی نهج البلاغه، به مناسبت نمونه ها، در این قسمت گنجانیده شده، در توضیح استعاره های قرانی از «تلخیص البیان» اثر «سید رضی» استفاده شده است. مقدمه این کار اختصاص به بحث درباره بلاغت و خطابه دارد.در آنجا آراء و نظریات سرشناسترین استادان بلاغت مطرح شده، از تاریخ بلاغت اسلامی نیز سخن به میان آمده، کتاب شناسی اساسی ترین منابع هم در همین قسمت انجام پذیرفته است. تقسیم بندی تشبیهات براساس نوع مشبه به بوده و همچنین تقسیم بندی استعاره ها براساس مستعار منه صورت گرفته است. این کار باعث می شود که چشم انداز خیال و تصویر در سخنان علی(ع) آشکار شود و معبری باشد به اندیشه و فرهنگ و احساس و عاطفه ای که در پس این صورتهای بلاغی نهفته است.

اسراییل از القاب حضرت یعقوب (ع) می باشد که در قرآن کریم (آل عمران/ 93) فقط یک بار از آن حضرت با نام اسراییل یاد شده است.اسراییلیات اصطلاحی است که علمای اسلامی به عقاید و داستان های خرافی که از ناحیه علمای اهل کتاب از قرن اول هجری میان مسلمانان رواج یافت، اطلاق کرده اند.این افسانه های دروغین، ضمن رخنه در تفاسیر قرآن و سپس در کتب تاریخی، شعرا و نویسندگان دینی و عارف مسلک را که برخی از آنان حافظ قرآن کریم نیز بوده اند، و مطالعه تفاسیر در دستور کار آن ها بوده، تحت الشعاع قرار داده و بدون بررسی و نقد و پژوهش، این داستان ها را وارد اشعار خود کرده اند. اگر چه زیان های بسیاری از جانب اسراییلیات برپیکر ادب فارسی وارد آمده است، ولی هنرمندی و چیره دستی شاعران و نویسندگان حوزه عرفان، نظیر عطار و مولانا موجب شد تا داستان های اسراییلی سبب پیدایش برخی از نمادها و مفاهیم جدید در ادب عرفانی گردد، که در این مقاله به اهم آن پرداخته خواهد شد.

یکی از جنبه های زیبایی اشعار محمد تقی بهار تصویر است. ذهن خلاق بهار در عرصه صورت گری، تخیل و الهام را با هنر نمایی های کلامی چنان در هم آمیخته که حالات عاطفی و نفسانی و برهان سازی های دشوار خود را عمدتا در قالب عناصر تصویر ساز تشبیه و استعاره جلوه گر ساخته است. در حوزه تشبیه، بیشتر از فشرده یا بلیغ اضافی و تصاویر حسی به حسی بهره گرفته است که این نوع تصاویر او از تنوع برخوردارند. موضوع مشبه اغلب خود شاعر، ممدوح یا معشوق و گاه مفاهیم تجریدی و انتزاعی است ولی موضوع مشبه به غالبا عناصر طبیعت و اشیا است. در عرصه استعاره های او، نوع کنایی (تشخیص) و مصرحه مرشحه بیشترین بسامد را به خود اختصاص داده اند. عناصر سازنده خیال او از لحاظ مستعارمنه بیشتر طبیعت و اشیا و به لحاظ مستعارله، ممدوح یا معشوق و خود شاعر است. در این مقاله کوشش نگارنده بر آن است که در تحلیل صوری، نخست سرچشمه های بلاغت این تصاویر هنرمندانه و گاه مبتکرانه را همراه با مصادیق متقن به نمایش بگذارد و آنگاه یک تحلیل محتوایی از این عناصر تصویر آفرین ارایه نماید.