آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحثی که نگارنده در صدد بیان و توضیح آن است و یک بحث اخلاقی است، این که اگر شخص از سرِ هدایت یابی و یقین و ایمان، و با اندیشه ای خاص در قرآن بنگرد، بسیاری از آیات و سوره ها را می یابد که او را در رسیدن به اهداف بلند و متعالی مورد نظرش یاری می رسانند. زمینه اصلی بحث و اصول آن را مرحوم علّامه طباطبایی در تفسیر المیزان، در ذیل آیه 111 سوره مائده آورده و بیشتر بر ادب انبیا، تأکید نموده است. همین، محور بحث قرار گرفته که بسیاری از ارزش ها و فضایل اخلاقی برپایه و مبنای ادب است. لذا می گوییم: ادبِ ظرافت، عمل، گفتار، بیان و...، و به تعبیر دیگر، بهترین صورت و قالبی است که این فضایل در آن تحقّق می یابند و بر این اساس، ادب اخلاقی را جایگاهی خاص و برتر در بین دیگر فضایل قرار داده اند. مباحث این پایان نامه، در دو بخش کلّی تدوین شده است: مباحث کلّی ادب و اخلاقیات، و مصادیق این مبحث از زندگی پیامبران و سیره آنان در زمینه آداب. نویسنده، این مباحث را در یک مقدّمه و چهارفصل توضیح می دهد. وی در فصل اوّل، نخست به تعریف اخلاق و بیان ریشه کلّی اخلاق و مترادفات آن پرداخته و سپس، تعریف ادب از قول لغویان و ادبا و وجه ارتباط و نسبت ادب با اخلاق را روشن کرده است. البته شواهدی که نویسنده می آورد، شامل هر دو زمینه می شود. فصل دوم، در بیان ویژگی ادب قرآنی است. نگارنده، در توضیح این مطلب، مسئله اعجاز بودن قرآن را مطرح ساخته و از این دیدگاه، الگودهی قرآن را از معجزات آن شمرده و بهترین الگوی اخلاقی برای بشر معرّفی نموده است. به اعتقاد نویسنده، اگر کتاب خدا اعجاز نبود، این قدرت رسوخ را در نفس بشر نداشت. همچنین قرآن، قانونی تغییرناپذیر است. فصل سوم، در باب آداب و ویژگی های مؤمنان در قرآن است. این فصل نیز از بخش هایی چون: آداب فردی و شخصی، آداب اجتماعی و معاشرتی، بحثی مستقل در باب ادب سلام و تحیّت، و ادب در برابر پیامبر اسلام و والدین، تشکیل شده است. نگارنده، در این فصل، از احادیث شمارنده ویژگی های مؤمن، استفاده نموده و سپس، شرح این احادیث را از قول بزرگانی چون علّامه مجلسی، بیان کرده است. نویسنده، در فصل چهارم به معرّفی الگوهای نمونه (مانند انبیای الهی یاد شده در قرآن کریم) پرداخته و ضمن آوردن مثال هایی از آیات قرآن، ادب انبیای الهی در قرآن کریم را محور این بحث قرار داده است. شایان ذکر است که نویسنده، در بیان این قضایا، ملاحظه کلّیت بحث را نموده و ادب انبیا را از هر دو جنبه فردی و اجتماعی، بررسی کرده و در پایان، ذکر هر قضیه، اثر رفتاری آن پیامبر را در جامعه عنوان نموده است.

پژوهش حاضر شامل دو فصل است: در فصل اول به کمک بیانات برخی مفسران نظیر زمخشری، فخر رازی و طبرسی مفردات مرتبط با موضوع گناه، مانند اثم، ذنب، سیئه، فسق، سوء، جرم، خطیئة و فاحشه بررسی و تحلیل شده است؛ فصل دوم به معناشناسی تعابیر گناه در قرآن، مثل اثم، سوء، سیئه، ذنب، خطیئه، فحشاء، معصیت، عدوان، فسق، اجرام، ظلم و وزر اختصاص دارد.

فهرست موضوعات پایان نامه حاضر به قرار ذیل می باشد: 1- اهمیت شناخت اعجاز 2- معنی لغوی اعجاز 3- معنی اصطلاحی معجزه 4- معجزه در یک تقسیم کلی 5- استدلال بر معجزه بودن قرآن 6- معجزه و قانون علیت 7- فرق معجزه با حوادث طبیعی 8- عدم استقلال علل در تصرف 9- تفاوت معجزه با خرق عادت 10- آیا در تورات و انجیل اعجاز هست؟ 11- معنی تحدی 12- قرآن کفار را به مبارزه دعوت می کند 13- شیوه نظم قرآن 14- قرآن از چه نظر معجزه است؟ 15- بیان آراء مختلف در وجه اعجاز 16- اعجاز در منع و صرفه است 17- زمان و پی آمدهای قول به صرفه 18- علت شیوع قول به صرفه 19- دلایل رد نظریه صرفه 20- آیا پیامبر (ص) معجزه ای غیر از قرآن داشت؟ 21- معجزات دیگر پیامبر (ص) 22- معارضه بی قید و شرط 23- اگر معارضه ممکن بود برای ما نقل می شد 24- علی برای معارضه سزاوارتر است 25- معارضه بعد از زمان تحدی 26- اعتراض معارضین به عظمت قرآن 27- معارضین و مدعیان پیامبری 28- نتیجه 29- اعجاز در تألیف و انسجام مخصوص به آن 30- اعجاز در اخبار غیبی آینده 31- اعجاز در داستانهای گذشتگان 32- رد این نظریه 33- اعجاز در خبر دادن از نیات و اسرار درون 34- اعجاز در نظم و صحت و معانی 35- اعجاز چگونه بر مردم عالم حجت می گردد 36- اعجاز در فصاحت و بی نظیر بودن اسلوب 37- اعجاز در خارج بودن از نظم معمولی 38- تحدی در چه جنبه ای از آن است 39- اعجاز در خیری است که نتوان تعبیر از آن کرد 40- اعجاز در گسترش فصاحت و بلاغت در سراسر آن 41- مراتب فصاحت و اجناس کلام 42- دلیل عجز بشر از آوردن مثل آن 43- موارد استواری کلام 44- دلیل معجزه بودن قرآن 45- اساس و پایه بلاغت آن 46- چرا در هر سوره بحثی خاص قرار نداده؟ 47- اعجاز در تأثیر آن بر دلها و نفوس 48- اعجاز در مجموع اقوال سابق الذکر است 49- وجوه دیگر اعجاز 50- اعجاز در آورنده وحی 51- اعجاز در عدم اختلاف در قرآن 52- اعجاز در علوم و معارف عالی آن 53- اعجاز در حروف مقطعه 54- اعجاز در تساوی تعداد کلمات متضاد 55- چه مقدار از قرآن معجزه است؟ 56- آیا اعجاز سور کوتاه با اعجاز سور بلند یکی است؟ 57- سیر تحدی قرآن و عکس العمل معارضین 58- تحدی تنها برای انسان بوده نه جن 59- جن در تکوین و تشریح 60- جن و ارسال رسولان 61- اختلافات مقامات 62- مقام ترغیب 63- مقام ترهیب 64- اشتمال قرآن بر انواع اعجاز 65- سبب نزول اسلوب قرآن طبق اسلوب ادبی عرب 66- تنها ذوق، مقامات کلام را درک می کند 67- فهرستها 68- فهرست آیات 69- فهرست اعلام 70- فهرست منابع مآخذ 71- جن و اعراب جاهلی 72- فصاحت جن 73- نتیجه 74- آیا شناخت اعجاز بدیهی است؟ 75- حکمت تنزیه پیامبر از شعر 76- توجیه الفاظ وزن دار منقول از پیامبر (ص) 77- تنزیه قرآن از شعر بودن 78- آیاتی که وزنشان موافق شعرا ادعا شده 79- دلایل صاحبنظران در شعر نبودن آنها 80- علم شعر در میان اعراب بدوی 81- شکل و محتوی شعر جاهلی 82- شعرای عرب و ظهور اسلام 83- قرآن بین شعر و نثر 84- قرآن مانند احادیث هم نیست 85- اختلاف مقامات کلام و قرار دادن هر چیز در...

فصول مورد بحث در این رساله به شرح ذیل است: فصل نخست در باب ریشه یابی واژه دنیا در کلام عرب و معانی لغوی و اصطلاحی آن و نیز وجه تسمیه این جهان به دنیا سخن گفته است. فصل های دوم، سوم و چهارم نظری اجمالی به دیدگاه های ادیان زرتشتی، یهودی و مسیحی در مورد دنیا دارد تا از رهگذر تطبیق و مقایسه، جامعیت سخن امام علی (ع) بر همگان آشکار شده و به تبع آن وجه، کامل تر بودن دین اسلام نسبت به ادیان الهی سلف آشکار گردد. فصل پنجم به بحث پیرامون دنیا از دیدگاه قرآن کریم پرداخته شده که با استفاده از تعابیر مختلف و متضاد مطلوب و مباح بودن دنیا و از طرف دیگر بی ثباتی و ناپایداری آن را مطرح می کند. فصل ششم که در واقع چهار چوب اصلی این رساله را تشکیل می دهد، به بیان نظرات مولا علی (ع) در مورد دنیا که مأخوذ از کتاب شریف نهج البلاغه می باشد، پرداخته است. این فصل شامل مطالبی در زمینه ماهیت منفی دنیا و موضع گیری امام علی (ع) در این رابطه توصیه های امام علی (ع) در رابطه با ماهیت منفی دنیا معامله آخرت با دنیا معامله دین با دنیا معاملة نفس با دنیا صفات نیکوکارانی که از قید وابستگی دنیا رهیده اند و...

این پایان نامه در یک مقدمه و سه فصل تنظیم شده است: در مقدمه با اشاره به مسأله تهاجم فرهنگی و لزوم مقابله با آن، نظارت همگانی و امر به معروف و نهی ازمنکر به عنوان راه حل اصلی مطرح گردیده است. آنگاه،25 اثر از آثار موجود در این زمینه به اجمال موردبررسی قرار گرفته است. همچنین واژه های امر، معروف،نهی و منکر به لحاظ لغوی و کاربرد آنها در قرآن موردبررسی قرار گرفته اند. سپس، 28 آیه مربوط به امر به معرف و و نهی از منکر احصاء و استخراج شده و موردبررسی قرار گرفته است. آنگاه، ترتیب کنونی و ترتیب نزولی آیات مورد بحث واقع شده است. مهمترین بخش پایان نامه به تعیین مصادیق «معروف» و «منکر»اختصاص دارد. به همین منظور تعداد 366 «معروف» و478 «منکر» در قرآن شناسایی و به صورت الفبایی مرتب و مدون گردیده اند.

مباحث این رساله در سه فصل ذیل تنظیم شده است: فصل اول در مورد چهار مبحث امر، معروف، نهی و منکر از نظر لغت، اصطلاح و کاربرد آنها در قرآن کریم مطالبی را بیان نموده است. فصل دوم هم که شامل پنج بخش است، تمامی آیات راجع به امر به معروف و نهی از منکر را گردآوری کرده است که مجموع آنها به 28 آیه می رسد. فصل سوم به بررسی مصادیق معروف و منکر در قرآن پرداخته است که این قسمت مهمترین و بیشترین بخش رساله را تشکیل می دهد و در مجموع تعداد 101 معروف و منکر را البته بدون اشاره به شواهد و ذکر آیه یا آیات مربوط آورده است. این فصل در دو بحث تنظیم شده که در مبحث اول آن مصادیق معروف در قرآن کریم استخراج شده است و در مبحث دوم نیز مصادیقی مربوط به منکر آمده است.

این رساله شامل فصل های ذیل است: فصل اول شامل تعریف ادب واخلاق و احادیثی در تمجید وستایش صفت اخلاقی ادب است. فصل دوم در مورد آداب و خصال مؤمنین در قرآن مطالبی را ارایه می دهد. فصل سوم ویژگی های آداب قرآن کریم را بیان می کند. فصل چهارم به بررسی نمونه هایی از ادب انبیاء الهی در قرآن می پردازد.

موضوعات مورد بحث در این پایان نامه عبارت است از: مقدمه ای در شرح حال مؤلف، فصل اول، تاریخ قرآن؛ فصل دوم، تاریخ حدیث؛ فصل سوم، عدالت صحابه. در فصل اول این موضوعات آمده است: کتابت قرآن، نویسندگان وحی، جمع قرآن، جمع قرآن در عهد عثمان، مصاحف ارسالی عثمان به بلاد.

در این پایان نامه فصول سوم تا نهم کتاب «القرائات و اللهجات» تألیف عبدالوهاب حموده ترجمه و تحقیق شده است. عناوین این فصول عبارتند از: اختلاف قرائات صحابه، اختلاف مصاحف عثمانی، رسم المصحف و علت اختلاف مصاحف و موارد اختلاف،اسامی قراء صحابه و تابعان و اتباع تابعان و مثالهایی ازقرائات آنان، قرائات و لهجات عرب، و قرائات ونحویون.