آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

با ورود میرزا مهدی اصفهانی به حوزة علمیة مشهد و طرح مباحثی در دفاع از خلوص اندیشة اهل‌بیت: و بازشناسی آن از اندیشه‌های فلسفی و عرفانی، جریان فکری تازه‌ای شکل گرفت که به‌تدریج حوزة علمیة مشهد را در سیطرة خود درآورد. شاگردان میرزا که راه او را ادامه دادند اغلب این جریان را «مکتب معارفی خراسان»‌ می‌نامیدند، ولی بعدها محمدرضا حکیمی عنوان «مکتب تفکیک» را پیشنهاد کرد و به‌تدریج همین عنوان در محافل علمی رواج یافت. تاکنون آثار فراوانی در دفاع یا نقد آموزه‌های مکتب تفکیک فراهم آمده است. در کتاب‌شناسی توصیفی مکتب تفکیک، تمامی کتاب‌ها، مقالات، نسخه‌های خطی و پایان‌نامه‌های مرتبط با مکتب تفکیک تا سال 1388 معرفی شده است.

تفکیکیه مکتبی است که میرزا مهدی اصفهانی آن را بنا نهاده است. این مکتب به بررسی و تفکیک سه عنصر مهم شناخت یعنی مفاهیم دین، فلسفه و عرفان می پردازد. قصیده ی تفکیکیه نمونه ای از اشعار عربی استاد محمد رضا حکیمی است که با هدف تفکیک این سه مکتب سروده شده است. اصطلاح مکتب تفکیک به معنایی که طرفداران این مکتب از آن سخن می گویند جدید و بی سابقه است اما اگر به ریشه های این جریان فکری توجه کنیم می بینیم که نه تنها جدید نیست بلکه از قدیمی ترین جریان های فکری شناخته شده است. مقاله حاضر به بررسی ساختاری و محتوایی این قصیده و نیز معرفی مکتب تفکیک و آموزه های آن می پردازد.این پژوهش با رویکردی هنری-بلاغی به موضوعی عرفانی-اسلامی پرداخته است.برخی نتایج حاصل از پژوهش به قرار زیر است:- بر اساس آراء تفکیکیان نمی توان سه شاخه ی اصلی علوم یعنی فلسفه ،عرفان وعلوم قرآنی را از هم جدا کرد وبین آنها مرز قائل شد چرا که آنها منوط به یکدیگر هستند وبرای تاویل متون قرآنی تعقل وتامل نیاز است.- در ساختار این قصیده،ردیف به صورت تقلیدی رعایت شده است.در قافیه ها حرف روی همزه است؛و از نظر وزنی نیز پیرو قوانین سنتی عروض بوده و در بحر وافر سروده شده است.-استفاده از رمز،نمادو صور خیال و بازی با کلمات در این سروده کم رنگ است.

در مقدمه کتاب چنین آمده است: نیاز روز افزون دانشجویان و طلاب، برای آگاهی اجمالی و سریع ـ اما دقیق ـ از مبانی، حدود، اهداف و روش تفکیکیان، سبب گردید تا کوتاه شده‌ای از این کتاب فراهم آید و در اختیار علاقه‌مندان گذارده شود. توضیح: تفکیک یعنی مکتب جداسازی دین از فلسفه، و نقد و تخطئه عالمانه فلسفه؛ که یکی از بزرگ‌ترین اسلام شناسان و قرآن پژوهان و محققان عصر جدید، استاد علامه محمد رضا حکیمی، نیز مانند بسیاری دیگر از صاحبان دانش و اندیشه، پیرو همین مکتب اندیشگی هستند. کتاب مکتب تفکیک از آثار مشهور استاد حکیمی است؛ که در آن به تبیین خاستگاه تاریخ، مسائل و اهداف این مکتب پرداخته است. این کتاب که با نثری فاخر و بیانی استدلالی و مستند نگاشته شده است؛ بهترین و جامع‌ترین کتابِ معیار برای شناخت مکتب معارفی خراسان به شمار می‌رود. اکنون خلاصه و چکیده‌ای از آن فراهم شده است تا خوانندگانی که فرصتی اندک دارند به آسانی به محتوای کتاب دسترسی پیدا کنند.

كتاب «الهيات الهی و الهيات بشری» به بررسی و تطبيق انديشه‌ها و آرای دينی با دستاوردهای فلسفی و بشری پرداخته و با ارايه استدلال تلاش كرده است تا پايداری تفكرات الهی را به اثبات برساند. همچنين كتاب «الهيات الهی و الهيات بشری» می‌كوشد تا نظريات دانشمندان اسلامی را از علمای قرن‌های اول تا شخصيت‌های شناخته شده‌ قرن چهاردهم، درباره جدايی مكتب وحی از مكتب فلسفه و عرفان را طرح كند. موضوع اين كتاب ديدگاه جنجالی «مكتب تفكيك» است كه بار ديگر توسط «محمدرضا حكيمی» مورد بحث و بررسی قرار می‌گيرد. اين كتاب مشتمل ۱۴۰ مبحث مختلف است. بنيادهای كشفی، عقل‌ستيزی و عقل‌ستيزان، ضرورت بيداری، مسيحيت و تشعشع قرآن كريم، ارزيابی فلسفه، انحطاط در بنيان تربيت بشر، فقه شيعه و عالمانی مطلع و منصف از اهل سنت، شروط خواندن فلسفه، منابع شناخت دين و برتری دلايل قرآنی بر براهين فلسفی از جمله موضوعات اين اثر هستند. در بخشی از متن كتاب آمده‌است: خود فلسفه و فلاسفه، در همه قرون و اعصار در شرق و غرب جهان، عقل‌ستيزان رده اولند كه عقل اصلی را نشناختند و مطرح نكردند و در صدد شناختن برنيامدند و با غروری كه داشتند در جهل مركب ماندند. از منابع مورد استناد در تدوين اين اثر می‌توان مجمع‌البيان، بيان‌الفرقان، نهج‌البلاغه، توحيدالاماميه، اصول كافی، اثبات وجود خدا، عصرالمأمون، احتجاج طبرسی، تحف‌العقول و غزالی‌نامه را نام‌برد. كتاب «الهيات الهی و الهيات بشری» را انتشارات «دليل ما» در ۴۴۴ صفحه برای اولين‌بار در اسفند ۸۶ منتشر و به بازار نشر عرضه كرده ‌است.

محمدرضا حکیمی که از اندیشمندان مکتب تفکیک می باشد، با تکیه بر آیات و روایات، نظرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را در آثار متعددی منتشر ساخته است. در این مقاله به روش مطالعات کتابخانه ای و سندی به جمع آوری اطلاعات پرداخته ایم. از لحاظ نظری با توجه به ضرورتی که در قرن بیستم میلادی در بین مسلمانان برای تشکیل حکومت اسلامی احساس شد و با درنظر گرفتن اینکه تولید علوم انسانی و اجتماعی اسلامی برای تشکیل حکومت الزامی است این تحقیق سازمان یافت. پس از بحث مختصری در مورد مبانی نظری وی به اندیشه های او در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی می پردازیم. او احاطه کاملی بر قواعد و قوانین فردی اسلامی دارد و جامعه ایده آل ترسیم شده توسط او جامعه ای است که هرکس وظیفه خود را بشناسد و اجرا کند و یا از طریق امر به معروف و نهی از منکر و نیز تشکیل حکومت اسلامی زیر نظر معصوم و یا عالم ربانی وادار به اجرای آن گردد. در جمع بندی نهائی می توان گفت که نگاه فردی وی موجب غفلت از توجه به اثرگذاری و خاصیت نظام‌های اجتماعی و در نتیجه احکام اجتماعی اسلامی شده است.