آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

بحث نفس نیز از مباحث مهمی است که به‌عنوان مقدمه در تبیین مباحث دیگری چون اخلاق و معاد نقش بسزایی دارد. در این تحقیق، سعی بر این است که تعلیقه‌های مربوط به نفس که در کتاب تعلیقات آمده است بررسی شود تا میزان سازگاری آن‌ها با آثار دیگر معلوم شود. بااینکه به خاطر ماهیت تعلیقه داشتن، مباحث به‌صورت پراکنده در این کتاب ذکر شده، با بررسی آن‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که با آثار دیگر همخوانی دارد؛ هرچند در برخی موارد توضیحات بیشتر داده شده یا استدلالات جدیدی بیان‌ شده است.

چکیده ندارد.

تئوری‌های نوخاسته‌گرایی در فضای فلسفه تحلیلی معاصر و به عنوان راه سوم میان دو دیدگاه فیزیکالیسم و دوگانه‌انگاری ظهور کرده است و از آنجا که در فضای غلبه اندیشه فیزیکالیستی و تقلیل‌گرایی رشد کرده است رقیب اصلی آن محسوب می‌شود. این نظریه دارای مولفه‌ها و چارچوب مفهومی خاصی است که بر اساس آن ویژگی نوخاسته را مشخص و متمایز می‌کند. این مولفه‌ها عبارتند از: طبیعت‌گرایی، نگاه سیستمی، بدیع بودن، داشتن توانایی‌های علّی، دیدگاه سلسله مراتبی به هستی، وابستگی به سطح پایه، تقلیل‌ناپذیری، پیش‌بینی‌ناپذیری و علیت روبه پایین. نظریه نوخاسته‌گرایی همچنین به دو نوع نوخاسته‌گرایی وجود شناختی و نوخاسته‌گرایی معرفت شناختی تقسیم می‌شود. بر اساس نظریه نوخاسته‌گرایی، ذهن به طور بدیع و پیش بینی‌ناپذیری از بدن فیزیکی ظهور می‌کند و وابسته به آن است اما در عین حال غیرقابل‌تقلیل به مغز و یا هرگونه سیستم فیزیکی برآمده از آن است. همچنین بر اساس این نظریه، از ویژگی نوخاسته می‌توان حداقل سه قرائت عمده به دست داد که یکی از مهم‌ترین آنها نوخاسته‌گرایی جوهری است. نوخاسته‌گرایی جوهری در بسیاری از شاخصه‌ها با نظریه حدوث جسمانی نفس قرابت دارد. از این رو به نظر می‌رسد این نظریه قابل بازخوانی و صورت‌بندی در فضای فلسفه ذهن معاصر است و می‌توان از نظریه نوخاسته‌گرایی صدرایی سخن گفت. در بازخوانی نظریه صدرایی، ذهن، در مرحله‌ای از تکامل سیستم پیچیده مغزی و اندام واره‌های زیستی، بصورت بدیع، پیش بینی ناپذیر و با وابستگی پایه‌ای به بدن مادی ظهور می‌کند و اما غیر قابل تقلیل به بدن است. از این نظریه جدید، بر اساس مبانی خاص ملاصدرا که اصالت وجود، تشکیک وجود و حرکت جوهری اساس آن را شکل می‌دهند، تحت عنوان «نظریه نوخاسته‌گرایی متافیزیکی وحدت‌انگار» یاد خواهد شد. بر پایه این نظریه جدید، سخن از تقلیل پذیری یا تقلیل ناپذیری مطرح نمی‌شود و آنچه جایگزین این دو خواهد شد ترفیع‌پذیری خواهد بود. بر پایه ترفیع پذیری، نه تنها سطح جدید نوخاسته به سطوح پایین فیزیکی قابل تقلیل نیست بلکه سطوح پایین به این دلیل که مراتب نازل آن محسوب می‌شوند در وحدت و عینیت با نفس، ترفیع پذیرفته و شئونات و مظاهر نفس واحد و یکپارچه برشمرده می‌شوند. نفس و توانایی‌های علّی آن البته تقلیل‌ناپذیر هم هستند. بر اساس اتحاد خارجی نفس و بدن، مساله علیت ذهنی و علّیت رو به پایین چهره دیگری به خود می‌گیرد که در دیدگاه های پیش از صدرا بی‌سابقه است.

نظریۀ اخلاقی خواجه‌نصیرالدین طوسی، یکی ازنظریات هنجاری بسیار مهم در اخلاق فلسفی اسلامی است. به‌روزرسانی این نظریه و مشخص کردن نسبت آن با نظریات هنجاری در فلسفۀ اخلاق معاصر، اهمیت ویژه‌ای دارد. هدف ما از این پژوهش، این است که با معرفی نظریات هنجاری اصلی در فلسفۀ اخلاق معاصر، نسبت نظریۀ اخلاقی خواجه‌نصیر را با هریک از آن‌ها مشخص کنیم تا معیار سنجش ارزش‌های اخلاقی در نظریۀ اخلاقی خواجه‌نصیر مشخص شود. چنین کاری ضمن به‌روزرسانی نظریۀ اخلاقی وی، استفاده از این نظریه را در اخلاق کاربردی امکان‌پذیر می‌کند. یافته‌های این پژوهش نمایانگر این است که نظریۀ اخلاقی خواجه‌نصیر با هرسه نظریۀ نتیجه‌گرایی، تکلیف‌گرایی و اخلاق فضیلت‌محور نسبت دارد؛ اما عناصر اخلاق فضیلت‌محور در نظریۀ وی غلبه دارد؛ پس می‌توان گفت نظریۀ هنجاری خواجه‌نصیر قرائتی از اخلاق فضیلت‌محور است. تلاش کردیم با روش تحلیلی، نظریۀ اخلاقی خواجه‌نصیر را ازحیث معیار سنجش ارزش‌های اخلاقی بررسی و نسبت عمیق آن را با اخلاق فضیلت‌محور مشخص کنیم.

از دیرباز تاکنون، فیلسوفان و عالمان علوم طبیعی به طرح دیدگاه های گوناگونی درباره «حرکت» به مثانه یکی از عام ترین پدیده های طبیعی پرداخته اند. ارسطو و به پیروی از او ابن سینا، در مباحث طبیعیات خویش، از حرکت به ویژه حرکت مکانی و خصوصیات آن سخن به میان آورده اند؛ اما در فیزیک جدید (فیزک نیوتنی)، تصویر کم و بیش متفاوتی از حرکت به دست داده شده است. در مقاله حاضر، پس از مقایسه مبانی، مفاهیم اصلی، و قوانین حرکت در طبیعیات ارسطویی و فیزیک نیوتنی، نشان داده می شود که نظریه ارسطو درباره حرکت، در بخش هایی، دستخوش ناسازگاری است و در اکثر موارد، با فیزیک نیوتنی اختلاف دارد؛ هر چند در برخی از قضایا و روابط، دارای شباهت های کلی با قوانین حرکت نیوتنی است. البته، نباید از این نکته غفلت کرد که هر یک از این دو نظریه، بخشی از دو نظام نظری کاملا متفاوت و مبتنی بر دو نحوه ناهمسان از استدلال و استنتاج اند. شایان ذکر است که قوانین نیوتن در زمینه حرکت، با تغییر اساسی سنت ارسطویی، به نتیجه رسیده است؛ همچنین، قضایا و روابط ظاهرا مشابه هریک از دو سنت ارسطویی و نیوتنی، به سختی در دیگری قابل اندراج است.

هدف از مقاله حاضر بررسی نظریه التفاتی در باب ادراک حسی است. این نظریه تلاشی برای ارائه تبیینی از ادراک حسی است که درصدد است افزون بر موارد ادراک حسی غیرواقعی ارتباط ذهن با عین در ادراک حسی واقعی را نیز توجیه کند .در این نظریه، ادراک حسی، اعم از واقعی و غیرواقعی، عبارت است از یک حالت ذهنی التفاتی که بازنمودی را عرضه می کند. با اینکه اکثر التفات گرایان متعلق تجربه حسی را شی فیزیکی می دانند اما در نظر آنان شی فیزیکی در تحقق ادراک حسی ضرورتی ندارد و به بیان دیگر، ارتباط ذهن با عین شرط لازم شکل گیری ادراک حسی نیست. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که تبیین التفات گرایانه از ادراک حسی، با این فهم شهودی که حواس می توانند جهان فیزیکی را بر فاعل شناسا عرضه کنند، هماهنگ نیست و از این رو، با نوعی شکاکیت قابل جمع است.

چکیده ندارد.

امروز بحث از دین و جایگاه آن در زندگی بشر و حدود و میزان دخالت آن در امور مختلف جامعه انسانی، معرکه آراء است . در این میان بحث از خدا، تصویر وشناختی که بشر از خدا دارد، اساسی ترین رکن در بررسی وشناخت دین بوده و رسالت سنگین متدین برای معرفی صحیح خداوند بر همگان آشکارر و واضح است. بدیهی است که برای انجام دادن صحیح این امر نباید از روشها و تلاشهای متفکران و اندیشمندان در حوزه ها و نحله های مختلف ومتمایز فکری غافل بود و قطعاً مطالعه و بررسی تفکرات و ثمره تلاش های آنان می تواند راه گشای متفکران امروز باشد. ما در این رساله به بحث پیرامون مرز و قلمرو تفکر و سخن درباره خداوند از دیدگاه عقل و مکاتب عقلی اعم از کلامی، فلسفی وعرفانی پرداخته و سپس دیدگاه آیات و روایات را در این خصوص (هرچند بصورت مختصر) مورد بحث وبررسی قرار داده ایم تا درخلال این مباحث به تبیین مرزهای تفکر وتکلم درباره خداوند ور وشن کردن منطقه های برون مرزی و درون مرزی آن از دیدگاه عقل و نقل دست یابیم.