آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

مقوله مهم نبوت را به صورت تطبیقی بین دو دین بزرگ اسلام و مسیحیت به بحث و بررسی و مقایسیه گذاشته شده است. در بخش اول از گفتگو و دیالوگ ادیان سخن گفته شده که طی دو فصل ضرورت و تاریخچه گفتگو و همچنین موضوعات و اهداف گفتگو را طرح کرده که به چهار هدف مهم، کشف حقیقت، شناخت هویت طرفیت گفتگو ، پلورالیسم و زندگی مسالمت آمیز اشاره شده است. در بخش بعدی طی چند فصل تعریف نبوت ، وحی و اقسام آن و همچنین ضرورت و لزوم بعثت ، ختم نبوت و اهداف آن به طور تفصیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته و در خاتمه فصلی مستقل تحت عنوان رابطه ادیان و ارتباط دو دین اسلام و مسیحیت ، تعارض یا تکامل طرح شده است.

اصل ضرورت علّی و شمول آن بر فاعل مختار و موجَب، از جمله اموری است که در فلسفه اسلامی مورد پذیرش می باشد و حکمت متعالیه از این امر، مستثنی نیست ولیکن از گذشته دور در این اصل و نیز چگونگی جمع آن با آزادی اراده انسان، اختلافاتی میان اندیشمندان مخالف فلسفه وجود داشته است.دیدگاه میرزای نائینی و تابعانش که از مشهورترین متفکران علم اصول فقه هستند نمونه ای از جریانی است که ضمن نقد دیدگاه فلاسفه و حکمت متعالیه به ناسازگاری ضرورت علّی با اختیار انسان حکم کرده و ضمن پذیرش اصل ضرورت در موجودات غیرمختار، راه حل مسأله را تفکیک اراده و طلب دیده، و معتقد شده اند که فعل انسان نه ناشی از اراده بلکه ناشی از طلب است تا بتوانند تعارض مذکور را حل نمایند.از سوی دیگر، حکمت متعالیه به عنوان یک مکتب فلسفی مستقل ضمن دفاع از سازگاری ضرورت و اختیار به نوآوری هایی در حوزه پاسخ به اشکالات مطرح در این رابطه پرداخته و تعارض مذکور را ظاهری و قابل رفع خوانده، بدون اینکه به راه حل اصولیین مخالفش نیازی باشد.بر این اساس، رساله حاضر با تحلیل موارد نزاع ایشان به سه حوزه مبانی، فعل ناشی از اراده و ضرورت علّی، اراده و مبادی اش و ضرورت علّی به بررسی تطبیقی میان آنها دست زده و به نحوی اجتهادگونه میان ایشان به داوری نشسته و در نهایت به قوت بیشتر تحلیل های حکمت متعالیه در مقایسه با دیدگاه رقیب حکم داده است.

نظریه فیلسوفان مسلمان در خصوص عقل تا آنجا که مبانی روانشناختی مابعد الطبیعی آن مربوط میشود بر نظریات یونانیان در مورد نفس و قوای دراکه آن مبتنی می باشد. چارچوب اصلی نظریه آنان در خصوص وحی نبوی همان نظریه مشهور درک عقلانی است که ارسطو در سومین دفتر کتاب نفس بطور مبهم آن را مطرح کرده است و بعدها مفسرین و شارحین او، بخصوص اسکندر افرودیسی ، در بسط و پرورانیدن آن کوشیده اند، هرچند بطوری که درفصل بعد خواهیم دید ، مسلمین عناصر دیگری نیز- اعم از رواقی و نوافلاطونی و بالاخص گلمینی از فرهنگ سیال یونانی اوایل سده های آغازین عصر مسیحیت – در این چارچوب کلی وارد ساخته اند. برجسته ترین شخصیت های فلسفی اسلام که بطور صریح در مسأله نبوت بحث کرده و آن را برشالوده طبیعت دراکه نفس بشری استوار ساخته اند، همانا فارابی و ابن سینا میباشند. نظر به اینکه این دو شخصیت در بحث درباره مسأله عقل با همدیگر بعضی تفاوتهای مهم دارند، ( تفاوت هائی که اگر چه بنظر این مؤلف مؤثر در اصل مسآله نبوت نیست لکن فی نفسه واجد اهمیت است) و از طرفی هر یک از آنان اصطلاحات اندک متفاوتی بکار برده است، لذا بجاست که نظریات عقلی هر کدام را مستقلاً مطمح نظر قرار دهیم .