آثار مرتبط با شخصیت ها | کتابخانه مجازی الفبا

این مقاله با استفاده از روش نورمن فرکلاف، گفتمان صدور انقلاب امام خمینی (ره) را مورد بررسی قرار می دهد و به دنبال پاسخ به این سوال است که گفتمان صدور انقلاب، با کدام پیش فرض ها و با کدام دلالت های ضمنی در فاهمه عمومی وارد و جاذبه ایجاد کرده بود؟ در این مقاله اثبات می شود که رابطه تعاملی بین متن و زمینه و تکیه بر ایدئولوژی اسلام، موجب هژمون شدن اندیشه امام خمینی (ره) در باب صدور انقلاب گردیده است. همچنین این امر، خود باعث تفهم معنایی گفتمان صدور انقلاب و دریافت رابطه پیچیده قدرت و ایدئولوژی در گفتار ایشان می شود و نشان می دهد گفتمان صدور انقلاب امام خمینی (ره) در راستای بازتولید ساختار قدرت انقلابی و تداوم مشروعیت آن تکوین یافته است.

پژوهش شامل موارد ذیل است : تاریخچه زندگانی امام خمینی ، نگاهی به عملکرد و نظرات سیاسی امام خمینی قبل از نهضت اسلامی ایران، دیدگاه امام خمینی بر پیرامون مبارزه، دوران ظهور امام خمینی، به عنوان رهبر مذهبی و سیاسی ( ۱۳۴۳ - ۱۳۴۲ ) اصل عمل به تکلیف شرعی اساس مبارزه امام خمینی ، تحریم تقیه، شکستن باور جدایی دین از سیاست و به تبع آن کشاورزی مبارزه به کانون اصلی نهضت یعنی حوزه علیه قم، رویارویی با اصل نظام شاهنشاهی ، استکبار و استعمار ستیزی ، دوران تجدید قوا و سازماندهی مبارزه، طرح حکومت اسلامی برمبنای ولایت فقیه ایدئولوژی انقلابی امام خمینی، ایجاد بیداری برای قیام اساسی ترین خط مشی مبارزاتی امام خمینی ( ره ) ، مبارزه مکتبی و ایدئولوژیک بمثابه تنها شیوه موثر مبارزه با رژیم پهلوی ، اصول و مبانی خط مشی مبارزاتی امام، دوران فرماندهی مبارزات ، تهاجم بی وقفه ، بسیج مردمی مولفه اساسی در شیوه مبارزاتی امام و پیروزی انقلاب اسلامی ، راهبردهای اساسی امام برای سقوط قطعی رژیم پهلوی ، تظاهرات و راهپیمایی ، اعتصاب ضد کاربی در فلج کردن اقتصاد ، نظام رژیم پهلوی.

تبعیض و تعصب نژادی و قومی در سراسر تاریخ به شکل های گوناگون و با شدت و ضعف های فراوان از سوی حاکمان ظالم اعمال گردیده. اسلام نیز در پرتو وحی الهی با تبعیض قومی و نژادی مبارزه برخاسته است و پیامبر اسلام(ص) نیز در خشکاندن ریشه این سنت جاهلی توفیق فراوانی به دست آورد. در دوران معاصر امام خمینی برخی مفاهیم را جان دوباره بخشید و در ادبیات سیاسی جهان اسلام آن ها را احیاء نمود. یکی از این مفاهیم نفی تبعیض نژادی و قومی در امت اسلامی بود که خود مقدمه ای برای تقریب مذاهب در دنیا و جهان اسلام می باشد. امام خمینی در اندیشه خود بردوگونه تبعیض تأکید بیشتری داشت؛ نخست تبعیض اقتصادی که آن را حاصل سرمایه داری و حذف بعد معنوی دانسته و دیگری تبعیض نژادی که نتیجه سلطه استکبار بر ملت های ستمدیده عنوان می کرد. در این نوشتار به بررسی زمینه های فهم این دو تبعیض قومی و نژادی خواهیم پرداخت.

امام خمینی با پیام و سخنرانی در ایام حج سعی کرد روح بیداری اسلامی را در مبارزه با استعمار و استکبار مطرح و مسلمانان را به کارکردهای سیاسی و اجتماعی مغفول حج در عزت بخشی و نهضت اسلامی متوجه کنند. از نظر امام خمینی، حج فضایی برای آگاهی و روشنگری نسبت به اسلام و مسائل جهان اسلام است و برائت از مشرکین در راستای هویت بخشی و انسجام بخشی جهان اسلام در مقابل کفر و استعمار به عنوان دشمن مشترک مسلمانان است. افزون بر این، حج با تقویت هویت تمدنی و رنگ باختن ملیت ها هم بستگی مسلمانان را در سطح جهان اسلام ارتقا می دهد. امام خمینی از مناسک اخلاقی و عرفانی حج، تفسیری کاملا سیاسی و انقلابی ارائه می کنند. افزون بر این، حج زمینه بسیار مناسبی برای صدور بیداری اسلامی است و ایمان و اخلاقی که در پرتو مناسک حج ایجاد می شود، عرفانی را تداعی می کند که حماسه ای جاودان بیافریند.

عدالت از مسائلی است که به جهت عمق مفهومی آن نمی توان آن را تنها در چارچوب حوزه ای خاص از علوم انسانی محدود و بر آن اساس معنا و تبیین نمود اما شاید ملموس ترین مصداق وجود یا عدم وجود عدالت را بتوان در حوزه اقتصاد و معیشت جامعه مشاهده کرد. این مفهوم به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم در قالب مباحثی چون برابری، توزیع، عدالت اقتصادی، توسعه ، رشد و .... در ادبیان اقتصادی بسیار مطرح شده است. از طرفی در دیدگاه اسلامی موضوع عدالت به جهت اهمیت آن در تعالیم دینی، بسیار مورد توجه متفکران اسلامی قرار گرفته و از زوایا مختلف مورد بحث و بررسی واقع شده است. بُعد اجتماعی عدالت در قالب مفهوم «عدالت اجتماعی» بیان شده است. در میان اندیشمندان اسلامی، امام خمینی به دلیل نگرش های اجتماعی شان و همچنین در مقام بنیان گذار و رهبر یک نظام سیاسی اجتماعی طبیعتاً توجه عمیق تری به موضوع عدالت داشته اند. این مطالعه در صدد آن است که با بررسی نظرات و آراء امام خمینی، مفهوم عدالت را در تفکراتشان مورد بررسی قرار داده و اصول حاکم بر دیدگاه ایشان را پیرامون این مفهوم کشف و استخراج نماید. بر پایه این تحقیق، بیشترین توجه و رویکرد امام خمینی به موضوع عدالت، به کارکردهای اقتصادی این مفهوم که در ارتباط مستقیم با نحوه زندگی عموم مردم قرار دارد باز می گردد. لذا اساساً این مطالعه می تواند ذیل مباحث اقتصادی طرح و در چارچوب قواعد اقتصادی مورد توجه قرار گیرد. این مطالعه به شیوه تحلیل محتوا صورت گرفته و نشان می دهد که هسته محوری اندیشه امام خمینی پیرامون عدالت را دو مفهوم 1- برابری و 2- تامین نیازهای اساسی عموم مردم تشکیل می دهد. بنابراین می توان عدالت را در اندیشه امام خمینی به معنای «برابری افراد جامعه در تامین نیازهای اساسی» معرفی نمود. نکته قابل توجه در این زمینه هماهنگی و مطابقت نسبی این نوع نگرش به مفهوم عدالت با دیدگاهی است که در اقتصاد توسعه تحت عنوان «ایده نیازهای اساسی» مطرح شده است. این نکته به نحوی نشان می دهد که نگرش امام خمینی به مفهوم عدالت از پشتوانه علمی نسبتاً محکمی برخوردار است. از طرف دیگر با استخراج 14 اصلی که در این تحقیق به عنوان اصول کلی حاکم بر دیدگاه امام خمینی پیرامون عدالت استنباط شده است می توان چارچوب کلی الگوی اجرایی عدالت را در آراء امام خمینی مشخص نمود. لذا این اصول در قالب یک سیستم و مجموعه نظام مند تقسیم بندی و مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

انقلاب اسلامی با تکیه بر قدرت نرم خود که بر گرفته از اندیشه، فرهنگ و تفکر اصیل اسلامی است، تغییرات و تحولات اساسی در ساختار و کارکرد نظام بین الملل و رفتار ملت های جهان به وجود آورد؛ و با به چالش کشیدن نظام بین الملل و قواعد حاکم بر آن، نشان داد که قدریت های شرق و غرب هر دو در جهت تسلط بر ملت های جهان عمل کرده و ماهیت هر دوی آن ها سلطه جویانه و مادی گرایانه است. انقلاب اسلامی با ترسیم مرز جدیدی که به تعبیر امام خمینی(ره) مرز بین مستضعفان و مستکبران بود، جبهه ای جدید در برابر غرب و شرق ایجاد و سبب خیزش دوباره جنبش عدم تعهد و ملت های مستقل و نقش آفرینی آن ها در عرصه روابط بین المل گردید. انقلاب اسلامی توانست با ارایه الگوی عملی و نظری از جمهوری اسلامی و نیز ترغیب مسلمانان به هم گرایی و وحدت اسلامی، هویت سیاسی و دینی جدیدی بر اساس ارزش های دینی به مسلمانان ببخشد و با زنده نگه داشتن حضور مردم در عرصه های مختلف انقلاب، زمینه مشارکت و حق تعیین سرنوشت مردم را فراهم کند. پدیده انقلاب اسلامی پس از چند سده به شکل عملی و عینی، اسلام و جوامع اسلامی را از انزوا و سکون خارج کرد و مردم مسلمان منطقه را نسبت به حق و حقوق و توانایی های خود آگاه کرد و طلسم شکست ناپذیر بودن غول استبداد و اختاپوس استعمار و امپریالیسم را ابطال نمود و بار دیگر «جسارت و اعتماد به نفس» را به ملت های مسلمان بازگرداند. امروز امواج بیداری اسلامی به سرعت در حال پیشرفت در سراسر جهان بوده و ارزش های اسلامی در حال احیا می باشند. موج بیداری اسلامی باعث شکست سیاست های استعماری شده است و دشمنان سعی دارند تا با این موج عظیم که در سراسر دنیا فراگیر شده از هر راهی با به کار بستن حربه های گوناگون مقابله کنند. امام خمینی(ره) در خصوص بیداری مسلمانان می فرماید: «معنى صدور انقلاب ما این است که همه ملت ها بیدار بشوند و همه دولت ها بیدار بشوند و خودشان را از این گرفتارى که دارند و از این تحت سلطه بودنى که هستند، نجات بدهند». مقام معظم رهبری در بیست و دومین سالگرد رحلت امام خمینی(ره) با تأکید بر این بیداری می فرمایند: «بیداری عظیم اسلامی در شمال آفریقا و منطقه (خاورمیانه) حوادثی بسیار مهم و تاریخ سازند؛ حوادث مصر، تونس، لیبی، یمن و بحرین هر کدام حکم و تحلیل خود را دارد اما وقتی ملتی بیدار شد و احساس قدرت و توانایی یافت هیچ چیز مانع پیروزی او نخواهد شد». ایشان افزودند: «نظام سلطه، شیطان بزرگ و صهیونیست های خون خوار، تلاش می کنند پیروزی نهایی ملت ها تحقق نیابد اما اگر ملت های بیدار شده به ندای قرآنی صبر و استقامت پایبند و به وعده های الهی مطمئن باشند، بدون تردید پیروز خواهند شد». ما در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به این سئوال هستیم که آیا تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران بوده یا متأثر از پروژه ای با مدیریت خارج از منطقه می باشد؟

«الاجتهاد و التقليد» تأليف سيد روح الله موسوى خمينى به زبان عربى است. امام خمینی (ره) در اين كتاب دو هدف عمده را دنبال مى‌ كنند: ۱. ايجاد زمينه فكرى لازم جهت ارائه نظريه ولایت فقیه؛ ۲. طرح مسئله اجتهاد و تقلید به گونه ‌اى كه نهاد مرجعیت، تقويت شده و به تبع آن، نيروى اجتماعى لازم جهت تغيير اجتماعى (انقلاب) به وجود آيد. مولف در مقدمه، به توصيف ديدگاه‌ هاى امام خمينى در زمينه اجتهاد و احكام حكومتى و تأثير زمان و مكان در استنباط احكام پرداخته و شرايطى كه ايشان براى رسيدن به مقام اجتهاد بيان كرده را به همراه گزارشى از سير تأليف كتاب، ارائه مى‌ نمايند. از ديدگاه مؤلف، ۶ شأن براى فقیه وجود دارد. شئون مزبور كه در فصل اول آمده، عبارتند از: ۱. عدم جواز مراجعه به غير در تكاليف شرعى؛ ۲. جواز عمل بر طبق رأى خود؛ ۳. منصب افتاء؛ ۴. منصب قضاوت؛ ۵. منصب زعامت سياسى؛ ۶. مرجعيت تقليد. مؤلف، در مجموع، ۸ شرط را نيز براى اجتهاد لازم مى‌ داند كه عبارتند از: ۱. آموختن فنون ادبيات عربى به مقدارى كه براى فهم قرآن و روايات لازم است. ۲. انس با محاورات عرفى و شناخت عرفى موضوعاتى كه در قرآن و احاديث مطرح شده است. ۳. يادگيرى مسائل اساسى منطق. ۴. آموختن مسائل اساسى علم اصول. ۵. علم رجال به مقدارى كه در تشخيص روايات لازم است. ۶. تكرار عملى ردّ فروع بر اصول. ۷. فحص كامل كلمات اصحاب، خصوصاً قدما. ۸. شناخت كتاب و سنت. وى در ادامه به مبحث اعلميت پرداخته و اذعان مى‌ كند كه مقتضاى اصل اوليه اين است كه رجوع به قول اعلم مقدم است و در صورت تعارض فتواى دو مجتهد مساوى راهى جز انتخاب يكى از دو فتوا وجود ندارد. او هم‌ چنين زنده بودن مجتهد را شرط مى‌ داند و تقليد ابتدايى از ميت را جايز نمى‌ داند و در اين مورد هم به بناى عقلا و استصحاب مراجعه كرده و دليل‌هاى نقلى را كافى نمى‌ داند. وى هم‌ چنين فروعات مختلفى را در پايان كتاب خود مورد بحث قرار مى‌ دهد كه از جمله آنها تبدّل رأى مجتهد است.

خانواده اولین جایی است که آدمی پس از تولد در آن قرار دارد و تحت ولایت پدر و مادر خود زندگی می کند. دین اسلام بنا بر در نظر گرفتن تفاوت های پدر و مادر ، امر ولایت بر فرزندان را بر عهده پدر و جد پدری گذاشته است و این امر در ادواج دختران و احکام آن به وضوح دیده می شود. این مقاله در صدد است که این ولایت و شرایط سقوط آن و اختیار دختر در ازدواج را از جنبه فقهی آن مورد بررسی قرار دهد.