چکیده :
آموزة «قانون طبیعی» یکی از مشهورترین، قدیمیترین و کارآمدترین موضوعات حکمت عملی در اندیشۀ غربی است.
این آموزه در شاخه¬های گوناگون علوم انسانی، همچون فلسفه، انسان‌شناسی، اخلاق، حقوق، علوم سیاسی، علوم تربیتی، جامعه‌شناسی و...، بازتاب دارد.
برخلاف اندیشمندان مسلمان، تاکنون نظریه¬های بسياري از سوی اندیشمندان غرب دربارة این آموزه ارائه شده است.
در مشهورترین تفسیر قانون طبیعی عبارتست از فرمانهای عقل عملی در مورد رفتارهای بشر برای رسیدن به خوشبختی.
هدف این پژوهش، مطالعۀ انتقادی اندیشة تجربه¬گرایان دورۀ جدید در مورد قانون طبیعی و بیان کاستیهای این تفکر بشیوۀ عقلی، با بکارگیری استدلالهای فلسفی است.
خوانش تجربه¬گرایان دورة جدید (قرنهای هفدهم و هجدهم میلادی)، مثل هابز و لاک، از آموزۀ عقلی قانون طبیعی، خوانشی تجربی است.
بر اساس این خوانش، بدلیل آنکه روح پوزیتیویسم بر افکار تجربه¬گرایان حاکم بوده، بطور عام غیرمادی بودن نفس انسانی برای آنها پذيرفتني نبوده است.
آنان برای تبیین قانون طبیعی فقط به طبیعت انسان نگریسته و به هدفی فراتر از ارضای امیال طبیعی و مادی او نمی‌اندیشیده¬اند.
اين دسته از تجربه‌گرايان به مصالح اجتماعی بشر توجه نمیکردند، درحالیکه قانون طبیعی همیشه فرمان عقل عملی برای تکامل و پیشرفت انسان در همة امور مادی و معنوی، شخصی و گروهی، فردی و اجتماعی و...
است این رويكرد به قانون طبیعی، انسانها را فقط بسوی لذتهای مادی و فناپذیر سوق داده و به هرآنچه مربوط به سعادت معنوی و دائمی زندگی در جهان آخرت است، بی¬اعتنا کرده است.
بر این اساس، حق حیات و آزادی که از لوازم قانون طبیعی در مکتب تجربه¬گرایی دورة جدید تمدن غرب است، حیات و آزادی مادی است.
این امر باعث نادیده گرفتن بخش بزرگی از جهان واقعیت، یعنی امور متافیزیک، شده است.
این اندیشه زمینة سلطۀ فراگیر پوزیتیویسم بر همة جنبه¬های زندگی بشر در قرن نوزدهم را فراهم آورده و سبب شد موضوعات علوم یکسره تجربی شوند و مباحثات عقلی، بویژه دربارة قانون طبیعی، بمدت بیش از یک قرن، به محاق بروند.
the doctrine of “natural law” is one of the oldest and most famous and efficient subjects of practical wisdom in western philosophy.
this theorem is employed in various fields of human sciences such as philosophy, anthropology, ethics, law, political science, education, and sociology.
unlike muslim philosophers, western thinkers have provided several theories about this doctrine.
according to their most famous interpretation, natural law is a system of law based on the orders of practical wisdom regarding the behaviors of human beings in order to attain happiness.
the purpose of this study is to investigate modern empiricists’ philosophy concerning the natural law and explain the defects of their views following a rational and critical approach and based on philosophical arguments.
the interpretation of the thinkers of the modern period (17th and 18th centuries), such as thomas hobbes and john lock, of the rational doctrine of the natural law is an empiricist one.
according to this interpretation, since the spirit of positivism dominated the thoughts of empiricists, the immateriality of the human soul was generally unacceptable to them.
they only observed the human nature in order to explain the natural law and did not go beyond the satisfaction of human natural and material desires.
they neglected the social interests of human being while the natural law always reinforces the orders of practical intellect for the development and progress of the humankind in all material and spiritual, personal and communal, and social affairs.
the outcome of their approach to the natural law only directs people towards moral and material joys and delights and closes their eyes to everything that pertains to their everlasting and spiritual life in the hereafter.
therefore, the right to life and freedom, which is one of the concomitants of the natural law in the empiricism of modern western civilization, mainly targets only material life and freedom.
this approach results in ignoring a large part of the world of reality, that is, metaphysical affairs.
this philosophy paved the context for the vast dominance of positivism over all aspects of human life in the 19th century and granted an empirical nature to all sciences.
as a result, rational discussions, particularly those in relation to the natural law remained dormant for more than a whole century.
منبع اصلی :
http://hop.mullasadra.org/Article/36458
پایگاه :
پایگاه مجلات 5
(تاریخ فلسفه- سال 1400- دوره 12- شماره 3- از صفحه 123 تا 156)
یادداشت :
کلید واژه: قانون طبیعی, تجربه¬گرایی, هابز, لاک, دورة جدید,