در مذهب شیعه از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ خیلی تعریف می شود چرا در زمان پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از علی ـ علیه السّلام ـ در قرآن نام برده نشده و یا از حضرت فاطمه نامی برده نشده است؟ | کتابخانه مجازی الفبا

در مذهب شيعه از حضرت علي ـ عليه السّلام ـ خيلي تعريف مي شود چرا در زمان پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ از علي ـ عليه السّلام ـ در قرآن نام برده نشده و يا از حضرت فاطمه نامي برده نشده است؟

پاسخ به اين سوال با بيان مطالب زير روشن مي گردد.
1. در قرآن كريم بسياري از مسائل دين اسلام چه در حوزه اعتقادات و چه در حوزه فقه و احكام نام برده نشده است ولي در عين حال از ديدگاه شيعه و سني از ضروريات دين به شمار مي­آيند. مثلاً اعتقاد به صد و بيست و چهار هزار پيامبر، و ركعات نمازهاي پنچگانه و بعضي از اعمال حج مثل هفت مرتبه طواف، رمي جمرات و اكثر محرّمات در حال احرام و ... از ضروريات دين به شمار می­آيند كه در قرآن كريم هيچ اشاره اي به اين امور نشده است. پس بنا نبوده است كه هر چيزي كه از معتقدات و مسائل دين اسلام به شمار مي آيد در قرآن كريم از آن نام برده شود بلكه خيلي از امور و مسائل اعتقادي، فقهي و اخلاقي توسط شخص پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بيان گرديده است. بنابراين مجرد عدم وجود چيزي در قرآن مجيد دليل بر بی اعتبار ديني و اعتقادي آن چيز نمي تواند باشد، چون ممكن است بيان يا وضع آن چيز به خود پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ كه از طرف خداوند مشرّع است واگذار شده باشد.
2. در قرآن كريم آيات متعددي وجود دارند كه در شأن علي ـ عليه السّلام ـ و فاطمه ـ سلام الله عليها ـ و خاندان پاك آن حضرت نازل شده اند و لو به صورت صريح در خود آيات اسمي از آنان برده نشده است لكن با روايات و احاديث نبوي ثابت است كه اين آيات در شأن آنان نازل گرديده اند. و به قدري مسئلة نزول بعضي از آيات دربارة علي ـ عليه السّلام ـ و خاندان آن حضرت براي اصحاب روشن بوده كه حتي عمرو عاص دشمن سر سخت علي ـ عليه السّلام ـ در نامه­اي كه به معاويه مي­نويسد آنها را به رخ معاويه مي­كشد و مي­گويد اي معاويه تو خوب مي­داني آنچه كه در قرآن در فضائل علي ـ عليه السّلام ـ نازل شده است. هيچ كسي نمي­تواند با او شريك شود. و بعد آيات متعددي را مثل آية«يُوفُونَ بِالنَّذْرِ»[1] و «إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ»[2] و«أَ فَمَنْ كانَ عَلي بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ»[3] و«رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ»[4] و«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً»[5] براي معاويه مي­نويسد.[6] و در اينجا چند نمونه از شأن نزول بعضي از آيات را نه از كتاب هاي شيعه بلكه از كتاب هاي اهل سنت ذكر مي­كنيم:
الف: به گفته اكثر مفسرين و روات احاديث، سورة«انسان» در شأن حضرت علي ـ عليه السّلام ـ و فاطمه ـ سلام الله عليها ـ نازل شده است. در كشّاف شأن نزول اين سوره از ابن عباس نقل شده است كه خلاصه آن اینست كه زماني امام حسين و امام حسن ـ عليه السّلام ـ در كودكي مريض شده بودند پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ و عده اي از مردم به عيادت آنان رفتند و به علي گفتند كه چرا نذر نمي­كني؟ علي و فاطمه و فضّه كه كنيز آنها بود با هم نذر كردند كه سه روز روزه بگيرند. لكن در هر سه روز، وقت افطار به ترتيب مسكيني، يتيمي و اسيري آمدند و آنان غذاي شان را كه قرص هاي از نان جو بود به آنها دادند تا اينكه پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ از اين حادثه مطلع شده وقتي آنان را مي بينند كه از شدت گرسنگي مي­لرزند ناراحت مي­شود. در اين هنگام است كه جبرئيل فرود مي­آيد و سورة«هل اتي» را به عنوان بشارت فضيلت اهل بيتش به او مي­رساند تا قرآئت كند.[7]
ب: آيه تطهير كه مي­فرمايد:«همانا خدا مي­خواهد پليدي و آلودگي را از شما خاندان ]پيامبر[ بزدايد و شما را پاك و پاكيزه گرداند»[8] به اتفاق شيعه و اكثر مفسرين و علمأ اهل سنت در شأن پنج تن اهل كسأ نازل شده است[9] و حديث كسأ به قدري معروف است و در كتاب هاي متعددي بيان شده است كه نيازي به ذكر آن در اينجا نيست. و نقل شده است كه پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ شش ماه تمام هر روز صبح وقتي از پيش خانه فاطمه ـ سلام الله عليها ـ مي­گذشت رو بروي در خانه مي­ايستاد و مي­گفت: وقت نماز است يا اهل البيت«همانا خداوند اراده كرده است كه پليدي را از شما دور سازد.»[10]
ج: آيه اي كه مي فرمايد:«بگو به ازاي آن(رسالت) پاداشي از شما خواستار نيستم مگر دوستي دربارة خويشاوندانم.»[11] كه به آية مودت يا قربي معروف است به عقيده همه مفسرين در شأن اهل بيت پيامبر كه عبارت اند از علي و فاطمه و فرزندان آنها نازل شده و محبت و دوستي آنان توسط خداوند بر امت اسلامي واجب گرديده است. از ابن عباس نقل شده كه از پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ پرسيدند اقارب شما كيست كه در قرآن مودّت و دوستي آنان بر ما واجب شده است فرمود: علي و فاطمه و دو پسر اوست.[12] زمحشري در ذيل اين آية شريفه روايات متعددي را از پيامبر اسلام دربارة محبت دوستي اهل البيت برشمرده است كه همگي حكايت از وجوب مودّت اهل بيت مي كند.[13]
3. روايات و احاديث نبوي كه از طريق شيعه و سني در مورد حضرت علي ـ عليه السّلام ـ فاطمه ـ سلام الله عليها ـ نقل شده است نه تنها تعريف و تمجيد آنان را بر ما لازم مي­گرداند بلكه پيروي در اطاعت از آنان را بر ما واجب مي­گرداند. در رابطه با حضرت علي ـ عليه السّلام ـ حديثِ دار، حديث غدير، حديث ولايت حديث ثقلين، حديث الطير، حديث منزلت، آيه مباهله و آيه ولايت كافي است در اينكه ما نتوانيم از عهده تعريف آن حضرت بيرون بيائيم. در رابطه با اين احاديث به كتاب هاي مفصلي كه درباره آنها تدوين شده رجوع شود و جزواتي كه توسط سيد علي ميلاني تحت عناوين همين احاديث نوشته و چاپ شده است بهترين مرجع در اين باب مي­باشد. امّا درباره فاطمة الزهرا ـ سلام الله عليها ـ علاوة بر آن موارديكه بيان شد، احاديثي نيز اختصاص به آن حضرت دارد كه عظمت و منزلت آن حضرت را در نزد پدر بزرگوارش بيان مي­كند. پيامبر دربارة فاطمه الزهراء ـ سلام الله عليها ـ سخناني زيادي دارد از آن جمله اين است که فرمود:«فاطمه پارة تن من است هر كه او را اذيت كند مرا اذيت كرده است.»[14] و «در روز قيامت منادي از پشت پرده ندا سر مي­دهد اي مردم چشمان تان را بپوشانيد تا فاطمه ـ سلام الله عليها ـ از موقف عبور كند.»[15] و «خداوند در آسمان به شهادت ملائكه فاطمه را به عقد علي درآورد.»[16]
به هر حال شيعيان هيچ قرابت و خويشاوندي با علي ـ عليه السّلام ـ و فاطمة الزهرا ـ سلام الله عليها ـ ندارند بلكه بر اساس وظيفه شرعي آنان را تعريف نموده و مورد اطاعت قرار مي­دهند. زيرا دوستي و محبت آنان به ادلّه نقلي و عقلي مايه نجات، سعادت اخروي و دنيوي مي­شود، علاوه بر اين مطلب شخصيت بزرگ و الهي آنها كه جز پيامبر اسلام ـ صلّي الله عليه و آله ـ كسي نمي­تواند در كمالات، فضائل انساني و علم و تقوي با آنان برابري كند به خودي خود و با قطع نظر از روايات و آيات اقتضاء دارد كه از آنان تعريف شود و مورد اطاعت قرار گيرد و هيچ كسي نمي­تواند در اين جهت بر آنان ترجيح داشته باشد.»

مرکز مطالعات پاسخگویی به شبهات اندیشه قم