در قرآن آمده که به حضرت محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ‌ می‌فرماید وظیفه تو فقط دعوت کردن و ارشاد مردم است و ما بقی به عهده ماست؟ ولی در روایات آمده که حضرت قائم به زور شمشیر مردم را وادار به مسلمان شدن می‌کنند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

در قرآن آمده كه به حضرت محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ‌ مي‎فرمايد وظيفه تو فقط دعوت كردن و ارشاد مردم است و ما بقي به عهده ماست؟ ولي در روايات آمده كه حضرت قائم به زور شمشير مردم را وادار به مسلمان شدن مي‎كنند؟

مطالعه تاريخ بشري ـ از روزي كه تاريخ بر جاي مانده است ـ به خوبي اين واقعيت را آشكار مي‎سازد كه موانع راه رشد و تكامل انسان، جز با قدرت و خونريزي، از سر راه برداشته نمي‎شود و تعاليم اخلاقي و اصول تربيتي هر چند تأثيرهاي ژرف و گسترده داشته است ليكن اين تأثيرها، در برخي افراد نجيب انساني بوده است و در طبقة سلطه طلب و دنيادار و استثمار‎گر كه منابع اقتصادي، سياسي و نظامي جامعه‎ها را در دست داشته و دارند، يا هيچ تأثيرنداشته و يا تأثير آن تحول آفرين و دگرگون ساز نبوده است. براي تربيت و هدايت آنان، بايد عامل ديگري بكار مي‎رفته است تا سد راه انسانها نگردند و راه رشد را برتوده‎هاي مردم نبندند، تا همگان بتوانند بدون هيچ مانعي به راه رشد خويش ادامه دهند. از اين رو مسأله جنگ و كاربرد نيرو به عنوان يك ضرورت براي دستيابي به هدفهاي انساني مطرح مي‎گردد. اسلام، با توجه به همين واقعيت ها، جنگ را نه به عنوان هدف و آرمان، بلكه بعنوان راه و وسيله براي تحقق توحيد و عدل پذيرفته است.
در مورد اينكه در قرآن خطاب به حضرت محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ آمده وظيفه تو فقط دعوت كردن و ارشاد مردم است و مابقي به عهدة ماست بايد گفت كه در جاي ديگري از قرآن آمده كه «و قاتلو هم حتي لاتكون فتنة و يكون الدين لله ...»[1] يعني با آنان نبرد كنيد تا ديگر فتنه‎اي نباشد و دين براي خدا گردد...» پس ملاحظه مي‎شود كه پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ تنها مأمور به ارشاد و موعظه نبودند بلكه مأمور به جهاد و مبارزه نيز بودند به اندازه‎اي كه شخص پيامبر در مدت حدود 13 سال كه در مدينه تشكيل حكومت اسلامي دادند بيش از 70 جنگ بر عليه مشركين و دشمنان اسلام داشته‎اند و پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‎فرمايند: «الخير كله في السيف و تحت ظل السيف و لايقيم الناس إلا السيف، و السيوف مقاليد الجنة و النار.» تمام نيكي و خير در شمشير و در زير ساية شمشير است، و مردمان را جز شمشير راست نمي‎كند و شمشيرها كليدها‎ي بهشت و دوزخند.»[2]
از مطالب فوق نتيجه مي‎گيريم كه دستور خداوند متعال و روش برخورد پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فقط دعوت و ارشاد نبود بلكه در برخي موارد، براي رعايت مصالح دين و جامعه به شمشير متوسل مي‎شدند. اما راجع به نحوة برخورد امام زمان ـ عليه السّلام ـ بايد گفت كه متأسفانه با تبليغات وسيع دشمنان اسلام و تشيع، اين مطلب در ذهن عموم مردم جا افتاده است كه امام زمان ـ عليه السّلام ـ هنگام ظهور و قيام، دست به كشتار وسيع مردم مي‎زند و به كوچكترين بهانه‎اي گردن مردم را مي‎زند و حال آنكه واقعيت بر خلاف آن است و اينگونه نيست كه امام مهدي ـ عليه السّلام ـ كسي را مجبور به اسلام آوردن كند زيرا با توجه به آيات و روايات پي مي‎بريم كه يهود و نصارا تا روز قيامت باقي خواهند ماند هر چند ممكن است در اقليت باشند و بدون آنكه صاحب اختيار و اقتدار گردند، در پناه دولت اسلامي، جان و مال و آبرو و ناموس آنها محفوظ است پس اينطور نيست كه همه به زور شمشير مسلمان شوند. خداوند متعال مي‎فرمايد: «و ما از كسانيكه ادعاي نصرانيت داشتند پيمان گرفتيم، پس قسمتي از پندهاي ما را فراموش نمودند، ما هم دشمني و كينه را تا قيامت در بين آنها انداختيم»[3]
از اين آيه استفاده مي‎شود كه يهود و مسيحيان تا روز قيامت وجود دارند بنابراين آنها به اسلام آوردن مجبور نمي‎شوند. ابوبصير مي‎گويد به امام صادق ـ عليه السّلام ـ عرض كردم صاحب الأمر با اهل ذمه، يهود و نصارا چه خواهد كرد؟ فرمودند: مانند پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ با آنان مصالحه مي‎كند، آنها هم با كمال تواضع و خواري جزيه مي‎دهند.»[4]
از سوي ديگر چون هدف از خلقت انسان، رشد و تكامل، معرفت و شناخت اوست، پس بايد روزي اين هدف تحقق يابد، از اين رو در دوران ظهور، كه روزگار تحقق همه آرمانهاي انساني و الهي است، شناخت انسان به تكامل نهايي مي‎رسد و در ابعاد گوناگون دانايي، از جهان‎شناسي، انسان‎شناسي و خدا‎شناسي عروج لازم را مي‎يابد. البته اين موضوع از مهم ترين برنامه‎ها و اقدام‎هاي حضرت مهدي ـ عليه السّلام ـ است و از اين رهگذر دو محور اساسي تحقق مي‎پذيرد:
1. با گسترش شناخت و كشف اسرار كائنات، پايه‎هاي خدا‎شناسي استوار مي‎گردد.
2. گسترش شناخت و دانايي، تشكيل جامعه انساني سامان يافته و مرفه را ممكن مي‎سازد.
در نتيجه قبل از بكار بردن شمشير، توده‎هاي مردم و عده زيادي به حقانيت امام مهدي ـ عليه السّلام ـ پي‎مي‎برند و دين اسلام را قبول مي‎كنند و جنگ و خونريزي فقط با عده كمي از گردن‎كشان و مستكبران عالم، كه مانع رشد و تكامل انسانها مي‎گردند، مي‎باشد و جنگهاي امام مهدي ـ عليه السّلام ـ براي مجبور كردن ديگران به پذيرش اسلام نيست بلكه براي ريشه‎كن كردن ظلم و بيدادگري و گسترش عدالت جهاني مي‎باشد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه (اندیشه قم)