چرا مردم برای ولادت یا شهادت برخی از ائمه( علیه السلام ) چون امام علی (علیه السلام) و امام حسین ( علیه السلام )مراسم با شکوه برگزار می کنند و برای امامان دیگر چنین مراسمی نمی گیرند؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چرا مردم برای ولادت يا شهادت برخی از ائمه( عليه السلام ) چون امام علي (عليه السلام) و امام حسين ( عليه السلام )مراسم با شکوه برگزار می کنند و برای امامان ديگر چنين مراسمی نمی گيرند؟

بي شك وجود و شأن پيامبر مكرّم اسلام حضرت محمّد مصطفي ( صلی الله عليه و آله ) و عترت ايشان، از يگانه دخت ايشان فاطمه ( سلام الله عليها ) تا شوهر و يازده فرزند معصوم او در نزد مسلمين راستين (شيعيان اثناعشري) مطابق با سفارشات مكرّر پيامبر اكرم( صلی الله عليه و آله) همچون حديث ثقلين[1] از جايگاه و منزلت و محبوبيّت مثال زدني و ويژه برخوردار بوده و فرقی بين ايشان در مقام اطاعت و عمل قائل نبوده اند ولذاهريكی ازشيعيان با ايمان و اعتقاد راسخ به طور مساوی خطاب به اين ذوات مقدسه بانك برمی‌ آوردكه: «بأبی أَنتُم و أُمّی و نَفسی و أَهلی و مَالی»[2]
پدر و مادر و جان من و نيز خانواده و مال من به قربان شما.
بنابراين محبّت و مودّت به اهل بيت ( عليهم السّلام ) محبّت به رسول خدا[3] و محبت به ايشان محبّت به خداست. «مَن أَحَبّكم فقد أَحبَّ اللهَ و مَنْ أَبغَضَكُم فَقَد أَبغَضَ الله»[4] زمخشری در كشاف احاديثی را مبنی بر ضرورت محبّت تمامی اهل بيت ( عليهم السّلام ) بيان كرده كه گويای تساوی محبوبيّت ايشان برای شيعيان است.[5]
وانگهی ظهور تشريعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدايت گری بشر (ولايت مطلقه ايشان) نيز علی السّويه مي باشد.يعنی جوهره هدايتی و ولايتی ايشان يك امر ثابت، و شكل هدايتی آنان به مقتضای شرايط زمانی ومكانی موجود، يك امر متغير است، به تعبير ديگر آن جا كه سؤال از هدف و حركت است همه يك نور واحدند و آن جا كه سؤال از چگونگي حركت و هدايت است يك نوع تفاضل برقرار می باشد. به عنوان مثال هر كدام از ائمّه( عليهم السّلام)، اگر در زمان امام حسين (عليه السلام ) بودند به عنوان وليّ امر همان كاری را می كردند كه ابی عبدالله الحسين ( عليه السلام ) انجام دادند و لكن هيچ يك از ائمّه ( عليهم السّلام ) در موقعيت و جايگاه آن حضرت واقع نشدند. پس اين تفاضل و برتری نسبي مخصوص امام حسين ( عليه السلام ) بوده و همه اهل بيت (عليهم السّلام )و حتی از آدم تا خاتم به اين جايگاه احترام ويژه ای می گذارند.
اين تفاضل و برتری نسبي برخی از ائمّه، هيچگاه از فضايل و مقامات برخی ديگر نمی كاهد،مثلاً عدم كسوت امامت در وجود حضرت فاطمه ( سلام الله عليها ) نه تنها از شأن و مقام ايشان نمی­كاهد كه بنابر نقل هاي متعدد[6] فاطمه(سلام الله عليها)ازجهات دیگر بر ائمّه و معصومين برترِی دارد.
با اين رويكرد كلّي هيچ دليلي،دالّ بر تفارق بين معصومين در نزد شيعيان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبيّت ها و..وجودندارد، مگر در مواردی كه عقل و نقل بر تفاضل نسی و يا مرتبه وجودی ايشان قائل است كه ذيلاً به آن اشاره می شود.(شايان ذكر است كه عرف مردم هيچ گاه ملاك ارزيابی در اين مقال نمی باشد چه اينكه عرف تنها نقش قابلی داشته و در صورت خطا و اشتباه بايد اعتقادات و اعمال خود را به منابع اصلی دين عرضه نمايد.)
عوامل وموجباتی كه تفاضل نسبی معصومين(عليهم السلام) رامي رساندوهمين امور سبب شده,تابيشتر مردم به امام علي و حضرت فاطمه زهراوامام حسين( عليهم السلام )توجه بيشتري داشته باشندعبارتند از:
1 . فرهنگ­سازی توسط خود معصومين.
وجود ده ها روايت از پيامبر مكرم اسلام و ائمّه معصومين ( عليهم السّلام ) مبنی بر محوريّت ولايت امام علي ( عليه السلام ) درعبادات و طاعات و نيز بيان جايگاه و منزلت شخصی و شخصيّتی آن حضرت، از پشت پرده های شب معراج گرفته،تا سابقة جبهه و جهادِ مخلصانه و شجاعانه او و تا عبادات و بندگی روز و شب او، و تا معرّفی او در غديرخم به عنوان رهبر و جانشين بر حق پيامبر و نيز برادر و جان پيامبر و ...[7]؛ توجه شيعيان و مسلمين هر زمان را به خود معطوف نموده و حتي غير مسلمين را به حيرت آورده است.[8] و همچنين وجود ده ها روايت در اهميّت و عظمت كربلا، كه آدم و عالم را مشغول خود نموده است، از نفس زيارت عاشورا به عنوان حديث قدسی[9] گرفته، تا پذيرش توبه حضرت آدم به وسيله آن[10] و تا گريه هاي پيامبر و اهل بيت(عليهم السّلام ) و تشويق به برپايي عزای حسنيی و اجر و ثواب مترتّب بر آن[11] و تا گريستن زمين و آسمان[12] و ... توجه هر انسان آزاده ای را به خود جلب كرده است ومی كند.
اين فرهنگ سازی توسط معصومين ( عليهم السّلام ) با گفتار و كردار خود،‌دالّ بر اهميّت و تفاضل نسبی اين امام همام از بين ديگر ائمّه ( عليهم السّلام ) است كه شيعيان خصوصاً و مسلمين و غيرمسلمين عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام ويژه مي ورزند. اين فرهنگ سازی در خصوص صدّيقة طاهره ( عليها السّلام ) نيز به موجب ده ها روايت از لسان پيامبر اكرم ( صلي الله عليه و آله )و ائمّه معصومين ( عليهم السّلام) به چشم مي خورد كه خود حاكی از اهميت و محبوبيّت ويژة ايشان در نزد معصومين و شيعيان آن هاست.[13]
2 . عنصر مظلوميّت.
گرچه اهل بيت ( عليهم السّلام ) در زمان حيات خويش همگي، در مظلوميّت[14] به سر برده و مورد آزار و اذيت حكّام جور و بعضِی از نابخردان واقع می شدند ولكن نقطة شروع و اوج اين مظلوميت. در عصر امام علیِ عليه السلام) تاريخ را برجسته كرده است. اگر غصب ولايت و ظلم و ستم در حق امام علي عليه السلام) و نيز فاطمه ( سلام الله عليها )در آن زمان صورت نمي گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حكومت ديگر ائمّه (عليهم السّلام ) بدون تعرّض و ظلم و ستم می بوديم كه سرنوشت جهان اسلام تاكنون به اسلام جهانی مبدّل می شدو روزگار مناسبی پيش روی بشريت به تصوير می‌ آمد. اين تخم عداوت و دشمنی از يك سو و شروع مظلوميّت از سوی ديگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار كرده و با ابراز احساسات پاك خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در اين عرصه با هر شيوه و روشی می پردازند.
در خصوص امام حسين ( عليه السلام ) عنصر مظلوميت به عنوان لقب آن امام در زيارت نامه ها و احاديث[15] ياد شده و تاريخ شاهد و گويای شدت و اوج آن است. تنهایی،بي سپاهی، غربت در ميان دوست و دشمن، نحوة ظلم و ستم به خاندان او و نهايتاً چگونگی شهادت او و يارانش از يك سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی ديگر،دل های اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جريحه دار كرده وآنان با زنده نگهداشتن آن خاطره تلخ از حريم انسان واسلام حِراست می كنند، اين مهم، جايگاه و محبوبيّت نسبی اين امام شهيد را در نظر مردم ويژه كرده است.
3 . عنصر شهادت.
اگرچه اهل بيت ( عليهم السّلام ) به شهادت تاريخ در اثر ظلم و ستم ياغيان، همگی شهيد شده اند، اما هيچ شهادتی به قباحت طريقه كشته شدن امام حسين ( عليه السلام ) نمی رسد[16] و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولياء الهی است ولكن امام كُشي قبيح و فجيع كُشی او اقبح است. امام حسين ( عليه السلام ) با فجيع ترين حالت ممكن بدست انسان های به ظاهر مسلمان كه حاكی از بغض و كينه آنان به ولايت و امامت ائمّه ( عليهم السّلام ) بوده است در نهايت جسارت به شهادت رسيد.[17]

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)