در آیه 101 سوره بقره می گوید: "و دیوان به مردم چیزی که میان زن و شوهرها جدایی افکند می آموختند و زیان نمی رسانیدند به کسی مگر آنکه خدا بخواهد.و چیزی که می آموختند زیان می رسانید و سود نمی بخشید" .چرا خداوند به موجودات خیالی نظیر دیو موجودیت می بخشد .و از طرف دیگر متذکر می شود که این دیوان فقط با خواست خدا زیان می رساندند. این چه خدایی است که به دیوان مجوز زیان رساندن می دهد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

پاسخ :
"دیو "واقعیت یا خیال!؟
در فرهنگ فارسی، دیو به موجودی متوهم گفته می شود که با خصوصیات ظاهری منحصر به خود، از نسل شیطان باشد. اما هرگاه منظور از آن، "اسم خاص" باشد، منظور ابلیس است.[1] آن چه در سؤال شما به نام " دیو" نامیده شده است در فرهنگ قرآن "جنّ" گفته می شود. معنای کلمۀ جن در اصل،به آن چه که از نظر پنهان است، می باشد.[2] جن موجودی است که قرآن دربارۀ خلقت آنان می فرماید:" و جن را پيش از آن ( خلقت آدم)، از آتش گرم و سوزان خلق كرديم‌."[3] بنابراین جن از موجودات واقعی است که برای هدایتشان رسولانی فرستاده شده است[4] و همچون انسان، مأمور به عبادت خداوند هستند[5] و در اثر اطاعت و یا سرپیچی از دستورات خدا، به گروه کافر و مسلمان تقسیم می شوند.[6] ابلیس نیز که در داستان خلقت،بر آدم سجده نکرد از طایفۀ جنیان بود.[7]
بله! گاهی در اصطلاح عامیانه برای نامیدن موجودات خیالی که هیچ واقعیتی ندارند از واژۀ "دیو " استفاده می کنند ولی آن چه که در این آیه و آیات مشابه و روایات امامان معصوم(ع) دربارۀ جن آمده است، همه حکایت از یک موجو د واقعی دارد.
طبق آيه 102 بقره ، يهود از سحر و جادو پيروى كرده و آن را از دو منبع به دست می آوردند:
1- از شياطين كه در عهد حضرت سليمان بودند و به مردم برای انجام کارهای ناپسند، سحر ياد مى‌دادند.

2- از تعليمات دو فرشته كه به زمين آمده بودند و به مردم باطل کردن سحر ياد مى‌دادند.[8]
در این آیه خداوند از دو فرشته[9] ( نه از جنیان یا به قول شما " دیوان") به نام " هاروت" و " ماروت" نام می برد که به مردم و به خاطر مصالحی، سحر تعلیم می دادند،ولى آنها از آن دو فرشته، مطالبى را مى‌آموختند كه بتوانند به وسيلۀ آن، ميان مرد و همسرش جدايى اندازند.
پس اولاً: بر خلاف سؤال شما، مردم از دیوان (جنیان) چنین آموزشی را فرا نگرفتند. بلکه دو فرشته مأمور تعلیم مردم بودند. ثانیاً:قرآن نمی فرماید که این دو فرشته روش ایجاد اختلاف و جدایی بین زن و مرد را به مردم می آموختند بلکه می فرماید؛ مردم از آنان روش جدا کردن بین زن و مرد را می آموختند.![10]
همان طور که می دانید فرق زیادی بین این دو مطلب است. گاهی یک معلم مطالبی به دانش آموز خود یاد می دهد که با استفاده از آن بتواند پیشرفت کند یا مشکلات علمی و عملی را حل کند. اما دانش آموز با سوء استفاده از آن معلومات در مسیر مقابل آن قدم می گذارد. یا گاهی مطالبی یاد می دهد که در کارهای پسندیده و هم ناپسند قابل استفاده است ولی دانش آموز از آن در راه ناپسند آن استفاده می کند. علم تهیۀ انواع بمب ها و وسایل کشتار انسان ها در ابتدا چنین بود. بشر با سوء استفاده از پیشرفت علوم توانست به این تکنولوژی دست پیدا کند.

اتفاقاً با استفاده از شأن نزول این آیه، این مطلب را می توان به و ضوح دریافت. در شأن نزول این دو آیه آمده است که : این دو فرشته برای ابطال سحر ساحران، به مردم روش سحر و ابطال آن را می آموختند و از مردم تعهد می گرفتند که ما وسیلۀ آزمایش شما هستیم پس کافر نشوید (و از این علوم در راه آن استفاده کنید).[11]

پاسخ اشکال " زیان رساندن با اذن خدا! "
اگر به خوبی معنای آیۀ مورد نظر دقت شود؛ متوجه می شویم که آیه در صدد جواب از اشکال مقدر است. بعد از این که می فرماید: مردم از آن دو ملک روش های تفرقه اندازی بین زن و شوهر را می آموختند، به ذهن خطور می کند که پس با سحر و جادو می توان در امر خلقت و قوانین زندگی دنیا دست اندازی کرده و بدون خواست تکوینی خداوند و ارادۀ او، مسائل را به هر نحوی که می خواهد تغییر دهد. خداوند در جواب این اشکال می فرماید: " اگر با سحر بخواهند ضرری برسانند باز هم از تحت ارادۀ خداوند خارج نشده اند..[12]منبع: http://farsi.islamquest.net

سایت راسخون