چرا پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ حضرت علی ـ علیه السّلام ـ را به عنوان جانشین خود انتخاب کرد؟ | کتابخانه مجازی الفبا

چرا پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ حضرت علي ـ عليه السّلام ـ را به عنوان جانشين خود انتخاب كرد؟

در اين مورد مطالبي درذيل بيان مي‌گردد كه در ابتدا بايد به نكاتي اشاره گردد.
1. امامت در لغت به معناي پيشوايي و رهبري است و در اصطلاح علم كلام عبارت است از«رياست همگاني و فراگير بر جامعة اسلامي در همه امور ديني و دنيوي»[1]
2. در مورد اينكه چه ضرورت و نيازي به وجود امام هست بايد گفت كه دين مبين اسلام ديني است جاوداني كه بايد پاسخگوي همه نيازهاي بشر باشد و از آنجائي كه قرآن معمولاً كلياتي از مسائل و دستورات دين را بيان فرموده است توضيح و بيان تفصيلي مسائل و احكام دين بر عهدة پيامبر بزرگوار اسلام، گذاشته شده است كه با علم الهي خود آنها را بيان نمايند. پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ نيز به خاطر فرصت كم و وجود شرايط دشوار، نتوانستند كه همه احكام و قوانين اسلام را براي عموم مردم بيان نمايند.
و حتي همان مقداري را نيز كه صحابه پيامبر(ص) فرا گرفته بودند ضمانتي براي حفظ آن وجود نداشت. بنابراين براي تبيين كامل دستورات و احكام دين كه پاسخگوي همه نيازهاي انسان در همه اعصار باشد و همچنين براي پاسداري از اصالت مكتب و خالص بودن برنامه هاي ديني از هر گونه انحراف، افكار التقاطي، نظرات نادرست، و خرافات نياز به پيشوائي معصوم كاملاً احساس مي شود تا همه معارف و احكام اسلام را به صورت صحيح و درست براي همه مردم و همه زمانها بيان نمايند.
پيشوائي كه همه ويژگيهاي پيامبر را بجز رسالت و نبوت دارا باشد، شناخت چنين فردي كه علم وافر به تمام اصول و فروع اسلام داشته باشد و متكي به علم الهي و علم پيامبر باشد، و در عين حال از گناه و خطا مصونيت الهي داشته باشد تا بتواند امامت و رهبري همه جانبة امت را بعهده گيرد، از توان و قدرت مردم عادي خارج است، و تشخيص اين شرايط و صفات مسلماً جز به وسيله خدا و پيامبر امكان پذير نيست؛ زيرا اوست كه مي داند روح عصمت در درون جان چه كسي پرتو افكنده، و حد نصاب علم لازم براي احراز مقام امامت، و ديگر صفات در چه كسي موجود است از طرف ديگر، معلوم است كه تعيين و نصب امام كاري الهي است و معرفي و ابلاغ امامت او بر عهدة پيامبر مي باشد.
با توجه به مسائلي كه بيان گرديد كسي كه بعد از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ داراي همه صفات كمال باشد و لياقت جانشيني پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ و امامت و رهبري امت اسلامي را داشته باشد شخصي نيست جز اميرالمؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ زيرا اوست كه به فرمودة قرآن داراي مقام عصمت مي باشد
«إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»[2]
بيش از هفتاد روايت ـ كه اغلب آنها را علماي اهل سنت نقل كرده اند ـ دلالت دارند بر اينكه اين آيه شريفه، در شان پنج تن آل عبا ـ عليهم السّلام ـ نازل شده است.[3]
و اوست كه عالم به همه احكام اسلام بوده و علم امامت دارد
«أَ فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ وَ يَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ ....»[4]
روايات متعددي از طريق شيعه و سني نقل شده است كه منظور از شاهد در اين آيه علي بن ابي طالب است.[5]
و همچنين پيامبر در وصف او فرموده اند:«انا مدينه العلم و عليٌّ بابها»[6]
بنابراين اميرالمؤمنين علي ـ عليه السّلام ـ به خاطر وجود اين صفات و لياقت كامل به دستورات خداوند تبارك و تعالي و روايات صحيح و متواتر از پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ به امامت امت اسلامي و جانشيني رسول خدا منصوب گرديدند.
آياتي مانند:
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»[7]
« إِنَّما وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلاةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكاةَ وَ هُمْ راكِعُونَ »[8]
و آيات متعدد ديگر كه همگي دلالت بر امامت او دارند.
و همچنين احاديثي مانند:
«من كنت مولاه فعليٌّ مولاه …»[9]
«اني تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي و انهما لَن تفترقا حتي يردا عليّ الحوض ...»[10]
و روايات ديگر كه به خاطر اختصار از نقل و توضيح آن ها خودداري شود، دلالت بر مقام و منزلت اميرالمؤمنين علي(ع) دارد.

مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم (اندیشه قم)