مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

مبحث آغازین کتاب، حاوی اطلاعاتی درباره‌ی منابع اولیه‌ی تاریخ مسیحیت است. بدین‌سان نویسنده در فصل نخست، مطالعه‌ی مسیحیت از منابع اولیه را بررسی می‌کند. ضمن آن که در این فصل، پیشنهادهایی برای مخاطبان به منظور مطالعه‌ی منابع و بهره‌گیری از آن، ذکر گردیده است. در هریک از فصل‌های بعدی منابع اولیه‌ی مهمی از دوره‌های مختلف تاریخ مسیحیت معرفی و بررسی شده است. بدین‌ترتیب که بنیادهای کتاب مقدس، مسیحیت باستان (100-500 میلادی)، اصلاح در مسیحیت غربی (1500-1600)، مسیحیت اوایل عصر مدرن (1600-1900) و مسیحیت در دوران جدید (1900- زمان حاضر) تشریح می‌گردد. شیوه‌ی تنظیم و محتوای کتاب بدین‌قرار است که برای هردوره روایتی کوتاه درباره‌ی همان دوره بازگو می‌شود؛ سپس یک مقدمه می‌آید که زمینه‌ی متون را مشخص می‌سازد و بدین‌منظور نام‌های آن دوره، خلاصه‌ای تاریخی از آن و بررسی انواع ادبی منابع اولیه‌ی دوره در پی می‌آید. نخستین دسته‌ی متون درباره‌ی حوادث تاریخی دوره و انسان‌هایی است که آن‌ها شکل داده‌اند. دومین دسته، زندگی نهادینه‌ی آن دوره را دربردارد که سازمان‌دهی کلیسا و عبادت کلیسایی از آن جمله است. سومین دسته که به تعالیم آن دوره مربوط می‌شود مشتمل بر دیدگاه‌هایی درباره‌ی طبیعت و کارهای عیسی مسیح، نجات، آیین‌های مقدسی و نظایر آن است. چهارمین دسته‌ی متون، بر اخلاق فردی و اجتماعی دوره متمرکز است و در آن موضوعاتی مانند جنگ و صلح، عدالت اجتماعی و نقش زنان انتخاب گردیده است. آخرین دسته از متون نیز مربوط به ارتباطات مسیحیت آن دوره با رقبای درون و بیرون نهضت مسیحی است.

در کتاب حاضر، مؤلف به تشریح چیستی و تاریخچه مسیحیت می‌پردازد. نخستین کلیسا در ایران، انگیزه‌های پراکنده شدن مسیحیت، انگیزه‌های پراکنده شدن مسیحیت، دوران نخستین زندگی عیسی، آغاز پیامبری، ناسازگاری کاتبان و فریسیان و رفتن عیسی به شمال، درد و رنج عیسی و به صلیب کشیدنش، دستگیری عیسی، پیوند کلیسا با پیشرفت دانش‌ها، کلیسای کاتولیک، کلیساهای پروتستان در اروپا، نخستین کلیسا در اورشلیم، مسیحیت در کشورهای اروپا، کلیساها در سراسر جهان برخی از موضوعات مورد بررسی در این کتاب هستند.

کتاب حاضر، مشتمل است بر بخشی از مقالات و مصاحبه‌های ((محمد مسجد جامعی)) که عمدتا در زمینه گفت و گوی دینی و تمدنی بوده بیشتر ناظر است به رابطه اسلام و مسیحیت و روابط درونی شاخه‌های مختلف مسیحی در دوران معاصر، خاصه در دهه .1990قسمت اصلی این مجموعه در ایام ماموریت نامبرده در مقام سفیر جمهوری اسلامی ایران در واتیکان (بین سال‌های 1370تا 1375) تحریر و تصویر شده است . نویسنده در مقدمه کتاب، اذعان می‌دارد...)) :اسلام در طی دهه نود برای نخستین بار به عنوان همسایه واقعی اروپاییان مطرح شد و مسائلی همچون اسلام‌گرایی، تلاش‌های براندازانه اصالت‌گرایان مسلمان به ویژه در شمال افریقا، موضوع مهاجران مسلمان و مسلمانان بومی موجود در اروپا و حتی مسائلی همچون حجاب، ازدواج‌های مختلط و اجازه ساختن مساجد و به رسمیت شناختن حق عبادت برای مسلمانان و نتایج حقوقی و قانونی آن، جملگی در دستور کار محافل مختلف دینی و غیر دینی قرار گرفت .اسلام دیگر همچون عاملی صرفا خبرساز تلقی نمی‌شد، بلکه بسیاری از متخصصان، مسائل اجتماعی و سیاسی و استراتژیکی بدان می‌اندیشیدند و این که چه نوع رابطه‌ای با آن داشته باشند .((...در بخش ((مقالات)) این کتاب ده مقاله با موضوعاتی چون :((دین و تمدن :رابطه متقابل))، ((دین و نوگرایی))، ((ایران و اروپا :اصول و امکانات)) و ((اسلام، مسیحیت و تمدن نوین)) به چاپ رسیده و در قسمت ((مصاحبه‌ها)) نیز دوازده گفت و شنود گردآمده است که عنوان برخی از آنها بدین قرار است :((اسلام و غرب :تلقی جدید))، ((مسیحیت امروز : جریان‌ها و هدف‌ها))، ((دین و ناسیونالیسم در اروپا))، ((ایران و کلیسای ارتدوکسی))، ((نقش جهانی واتیکان)) و ((مسیحیت در روزگار ما)) .

کتاب حاضر در پنج فصل تدوین یافته است .در فصل نخست مقولات و جنبه‌های مختلفی از دین مسیحیت تعریف شده که عبارت‌اند از :عیسی (ع)، رسولان، کتاب مقدس، کلیسا، فرقه‌ها، آیین‌های هفت‌گانه و علم الهیات .در فصل دوم علل و عوامل درونی و بیرونی ایجاد تحول در مسیحیت ارزیابی شده است .در فصل سوم شالوده فرهنگ مسیحی و نقش و تاثیر دانش نوین بر آن بحث و بررسی شده و فصل چهارم به تشریح اصول مدرنیسم، ویژگی‌های مدرنیته یا انسان مدرن اختصاص یافته است .نگارنده در فصل پایانی به مهم‌ترین لوازم فرهنگ مدرن برای مسیحیت اشاره می‌کند که عبارت‌اند از :خصوصی سازی، دین زدایی، تکثر ادیان، علم در مقابل دین، نقد عقلی آموزه‌های دینی و مانند آن .در ادامه همین فصل دیدگاه‌های کلان کاتولیک‌ها (وایتکان) و پروتستان مطرح می‌گردد .

در کتاب حاضر سعی شده است تا بازتاب احساس قریب‌الوقوع بودن پایان دنیا و وقایع مربوط به آخرالزمان به صورتی گسترده و فراگیر در سرتاسر عالم نشان داده شود. در فصل ابتدایی به مبحث آخرالزمان در اسلام و نیز مسئله ظهور منجی، علائم و نشانه‌های پایانی جهان پرداخته شده است. در فصل بعدی مبحث فرجام شناسی در مسیحیت و نیز ریشه‌های آن در آیین یهود بررسی شده است. فصل پایانی شامل بررسی تطبیقی مبحث آخرالزمان در اسلام و فرجام شناسی در مسیحیت است و به موضوع موعود در میان ادیان و مذاهب نیز پرداخته شده است.

"تعریف عقل"، "لفظ عقل (مشترک لفظی یا معنوی)"، سابقه عقلانیت (عقلانیت در غرب و عقلانیت در ایران اسلامی)". و "ارتباط عقل با دین زرتشت، مسیحیت و اسلام"، "از مباحث اصلی این کتاب هستند که نویسنده هدف از طرح آن را بررسی عقل و عقلانیت ایرانی در مقابله با غرب در وضعیت حاضر خاطرنشان کرده است. وی می‌گوید: "ایران با غرب سه بار داد و ستد فرهنگی جدی داشته است: یک بار قبل از اسلام و در عهد اسکندر و سلوکی‌ها؛ دوم بار در عصر طلایی و نهضت ترجمه‌ی جهان اسلام، در زمان بنی‌عباس؛ و آخر بار از حوالی مشروطه به بعد. در دوبار اول در تعامل فرهنگی و تمدنی، ایرانیان از یافته‌های غرب به نفع خود بهره برده و بر عقل و عقلانیت خود افزودند و فرهنگ دیگران را در فرهنگ خودی مستحیل نمودند. اما این بار، غرب در حوزه‌های عقلانیت، هم در "عمل" جلوتر است (ایران تنها مصرف کننده‌ی مظاره تمدن غربی در حوزه‌های تکنولوژی و بسیاری از علوم است) و هم در "نظر"، غرب از عقل هگملی، عقل و بری (ابزاری)، عقل ارتباطی (هابرماس) و عقل عملی (به معنای مکتب فرانکفورتی) و.... سخن می‌گوید و حال آن که ما در پذیرش و عدم پذیرش عقل فلسفی و جزوی سرگردانیم و حداکثر تلاش‌مان، نقد عقل‌های غربی است. و ما تا در بعد نظری و عملی شرایط فعلی را باز تولید می‌کنیم، پای سند عقب ماندگی خود را امضا کرده‌ایم. و اگر این بن بست را تلقیات دینی فراهم می‌آورد، باید به قرائت‌های معقول‌تر از دین رو آوریم!".

برخى از مراتب عصمت يعنى عصمت پيامبران در دريافت وحى و ابلاغ آن، هيچگاه از نبوّت جدايى نمى‌پذيرد و همان دليلى که ضرورت بعثت انبياء را به اثبات مى‌رساند، دست کم اين جنبه از عصمت آنان را نيز مسلّم مى‌سازد. در اين راستا نويسنده سعي دارد تا عصمت را در اديان يهوديت و مسيحيت بررسي نمايد.