مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مسائل مهم در باب اصول این بحث عدل الهی است برای عدل چهار معنی ذکر گردیده است و مقصود از عدل نهادن هرچیزی است بجای خود، در مقابل عدالت بحث ظلم و بدی است که به منزله شرور قلمداد می گردد عمده ترین مسئله ای که این دو یعنی عدل الهی وشرور را به یکدیگر مرتبط می گرداند این است که با وجود عدالت خداوند چرا شر در جهان هستی وجود دارد به عبارت دیگر خداوندی که خالق آسمان و زمین است نمی توانست نظامی را ایجاد نماید که هیچ گونه شروری در آن وجود نداشته باشد به بیان دیگر کوری، کری، زلزله، سیل و ... همه بدی تلقی می شوند. اصلاً چرا اینها وجود دارند چرا دانشمندن و محققان برای آنها نظرات گوناگون را ارائه نموده اند عده ای شر را امر عدمی پنداشته و عده دیگر آن را امر وجود می دانند و دسته دیگر دست به توجهات دیگری زده اند آنچه در پیش رو دارید اقوال و نظرات گوناگون در خصوص این مسئله است. این نوشته ها در دو بخش تنظیم شده است که بخش اول آن در ارتباط با عدل الهی است و بخش دوم آن به مسئله شرور اختصاص دارد و ارتباط عدل الهی با مسأله شرور است که حاوی اقوال و نظرات گوناگون در خصوص این مسئله می باشد و در پایان خاتمه و نتیجه بحث می باشد.

یکی از مسائل مهمی که در مطالعات دینی مورد توجه بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است مسئله عدل الهی و وجود شرور در جهان می باشد. در این پژوهش ابتدا مسئله عدل الهی و اثبات آن و سپس شبهات وارد بر این اصل اعتقادی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق کتاب های کلامی و نظریات متکلمین ملاک کار و مد نظر بوده است. لذا به تبعیت از قدما بعد از مقدمه، به تاریخچه بحث عدل پرداخته و از آنجایی که عدل الهی علاوه بر اصل اعتقادی از صفات واجب تعالی می باشد در بخش دوم بحث تقسیم بندی صفات خداوند و جایگاه صفت عدل دراین تقسیم بندی مطرح شده است. در بخش سوم به تعاریف عدل از نظر لغوی و اصطلاحی از دیدگاه متکلمین و حکما پرداخته شده است. در بخش چهارم به دلیل اینکه اساس اختلاف در مسئله عدل، بحث حسن و قبح ذاتی و عقلی افعال است، لذا توضیحی پیرامون حسن و قبح داده شده، آن را اثبات کرده ایم و در بخش بعد به براهین ارائه شده در باب عدل الهی اشاره شده است. در بخش ششم شبهات وارد بر عدل الهی بیان شده، پاسخ های داده شده توسط متکلمین و فلاسفه درج گردیده است. نتایج بدست آمده از بررسی ها به این صورت است که ؛ اولا : عدل الهی به معانی رایج(تساوی، موزون بودن، رعایت حقوق افراد) مصداق ندارد. بلکه عدل الهی طبق نظر متکلمین یعنی خداوند هر آن چه را واجب است انجام می دهد و کار قبیح و ناشایست از او سر نمی زند. طبق نظر حکما، یعنی خداوند در افاضه وجود، استحقاق ها را رعایت می کند. ثانیا : هر ظلمی که به افراد بی گناه توسط ظالمان وارد می شود در سرای دیگر جبران خواهد شد و همچنین دردها و رنج ها و ناملایماتی هم که دست انسان در کار نیست به طریق اولی از طرف خداوند جبران می شود. در هر صورت چون پایان این ناملایمات به نفع انسان و پل ترقی انسان محسوب می شود، لذا شری در کار نیست و همه خیر است. واژگان کلیدی : 1- عدل 2- عدل الهی 3- شر

موضوع تحقیق حاضر رابطه ی عدل الهی با شرور از دیدگاه اسلام است. این بحث یکی از محوری ترین مسائل اعتقادی برای هر مسلمانی است. از آنجایی که هر مسلمان به عدل الهی اعتقاد دارد و آن را یکی از اصول دین خویش می شمرد، و در جهان پیرامون ما، انواع شرور طبیعی و اخلاقی وجود دارد، ممکن است در اذهان این ناسازگاری به وجود آید که با وجود خداوندی عادل، چرا این همه شرور در جهان وجود دارد؟ اگر خداوند عادل است وجود شر برای چیست ؟ هدف از انجام این تحقیق پاسخ دادن به این قبیل پرسشها است تا با بیان رابطه ی عدل الهی باشرور آن هم از دیدگاه اسلام، راه حل منطقی اراده دهیم تا از این طریق در حد توان ، پاسخ گوی شبهات مربوط به مساله عدل باشیم و این مساله را تحت عنوان فواید شرور در این تحقیق بیان کردیم. در این تحقیق سعی کردیم مسائل مطرح شده را با استناد به آیات و روایات مطرح کنیم تا مطالب از اعتبار و غنای بیشتری برخوردار باشند و از این طریق رابطه ی این مسایل با اسلام نیز روشن شود . در این تحقیق به بررسی انواع عدل و انواع شر پرداخته تا در نهایت به این مهم دست یابیم که خداوند عادل و خیرخواه و قادر مطلق است و آنچه به عنوان شر مطرح می شود، نتیجه آزادی واختیار انسان است و تنگ نظری ما آن را شر می پندارد گرچه دارای اثرهای تربیتی فراوانی است . از جمله کتابهای مهم در این تحقیق کتاب عدل الهی استاد مطهری ( رحمه الله علیه) است که با زبان شیوا و با وجود مثالهای به جا مساله عدل الهی و شر را به خوبی توضیح می دهد از جمله دیگر کتابهای مورد استفاده کتاب معارف اسلامی به نویسندگی علی افضلی موسایی است که در باب مساله شر به خوبی توضیح مطالب می پردازد. کتاب اندیشه اسلامی نوشته جعفر سبحانی و محمد محمدرضایی هم از جمله کتابهایی است که مطالب بسیار مفیدی در مورد عدل و شر بیان می کند. کلید واژگان تحقیق عبارتند از : عدل، شر، علم، قدرت، و خیرخواهی.

وجود شرور و کژی ها در عالم طبیعت، هر متفکری را به اندیشه وا می دارد که چرا در صنع خداوند قادر علیم و خیرخواه محض، شرور هست؟ فلاسفه ی ملحد، شرور را با اصل وجود آفریدگار متعالی و یا با یکی از صفات قدرت، علم و خیرخواهی او، ناسازگار می بینند و در مقابل فلاسفه و متکلمان خداشناس، نظریات و راه حل های مختلفی را در دفاع از صفات کمالی خداوند ارائه کرده اند. در این نوشته به سؤالات و نظریات اصولی پرداخته ایم که هر یک در جای خود خواندنی و دانستنی است، سعی کرده ایم در سه بخش اول آن در مورد عدل و آن چه از لغت آن گرفته می شود، بحث کنیم و در دو بخش آخر به مسئله ی شرور و چگونگی ارتباط آن با مسئله عدل پرداخته ایم. در بخش اول: با عنوان خداوند عادل است، ابتدا اینکه عدل از کجا سرچشمه گرفته و معنای لغوی و اصطلاحی عدل و چگونگی قرار داشتن آن میان کلام وحی و قرآن مجید و مبحث اینکه عدل به چند قسم تقسیم می شود و مفهوم هر یک را بیان نموده ایم و عدل خداوند را در این بخش ثابت کرده ایم. طرح عدل خداوند ناشی از آن است که عدل به کار برده شده یا تساوی؟ و اینکه عدالت اجتماعی چه ارتباطی با بحث پیدا می کند و حال اینکه این عدالت که در اجتماع وجود دارد، مسائل روانی را ایجاد می کند که در مقابل آن از ظلم هم بحث می کنیم. در بخش دوم: که تحت عنوان فروع عدل می باشد، چگونگی افعال بندگان و ارائه ی تشریعی ذات باری تعالی بررسی شده است و در عدالت حقه بر مخلوقات و اندیشه آن ذات نکو در حکمت و مصلحت بندگان و همچنین مکلف بودن مخلوقات در خلقشان در اینکه لطفی در عدالت و چگونگی تقسیم آن نهفته است و آن جلوه ای از الطاف الهی می باشد. در بخش سوم: توجه به این نکته شده که مخالفین و موافقین در مسئله ی عدل و شر و جبر و اختیار چه نظریاتی داشته اند که در پایان هر یک و یا در خاتمه ی بحث پاسخی در مقابل شبهات آن ذکر کرده ایم. در بخش چهارم: وارد مبحث شرور می شویم و دلایل عدل خداوند را در رابطه با این مسئله و این که شرور طبیعی و نفسانی چیست؟ همچنین در تعریف آن سخن گفته ایم و در مسئله ی پناهندگی به خداوند نسبت به شرور نیز بحث کرده ایم. در همین بخش به مسائلی مثل آیا شر عدمی است یا نسبی پرداخته ایم. نظر دانشمندان به اینکه عدم را چگونه باید لحاظ کرد و همچنین به حقایق مطابق و حقایق نسبی پرداخته ایم. در بخش پنجم: آثار تربیتی بلاها و اینکه هر یک از بلایا که بر انسان وارد شده چه مزایای داشته است و ذکر اینکه استعدادهای نهان، آشکار می گردد و استقامت و پایداری در مقابل مشکلات و اینکه اینها همه آزمایش و حکمت الهی است و رمز موفقیت انسان در آزمایش ها، صبور بودن در امر الهی است و توکل کردن بر او که در آخر و نتیجه اش پاداش الهی است، نظر کرده ایم. همچنین ذکر این مورد که بالاها زنگ بیداری برای غافلان به جا مانده از کاروان وصال حقیقت است، پرداخته ایم و پاسخی کوتاه، در چند شبهه ی وارد شده در مورد شرور داده ایم. کلید واژه ها: عدل، شر، دین، عدالت، حسن و قبح.