مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در سالهای اخیر، دغدغه‌‌ی اصلی پاره‌ای از متفکران لیبرالیسم پاسخ به مساله‌ی تکثرگرایی است. پاسخ به این واقعیت که جوامع انسانی متشکل از گروهها و اجتماعاتی با فعالیتها و باورهای متنوع و متکثراند: ازجمله گروهها و افرادی که عقایدشان با یکدیگر ناسازگارند. در آثار این نویسندگان در خصوص ارتباط میان آزادی فردی و بهروزی جمعی به صورت واضح و روشن بحث شده است.رساله‌ی حاضر، پاسخهای فلسفی جان رالز و تامس نیگل را راجع به تنوع و تکثر عقاید، آداب و رسوم، و ایدئولوژیهای رایج در جوامع انسانی مورد بررسی و تحلیل و نقد قرار می‌دهد. اگرچه پاسخهای این دو فیلسوف از جهات قابل ملاحظه‌ای فرق می‌کند، اما، دارای هسته‌ی مشترکی نیز هستند. هسته‌ی مشترک آنها بر مبنای سه ویژگی بسیار مهم مشخص می‌شود، که این دو متفکر سعی در دفاع از آن را دارند. ویژگی اول این است که پاسخ آنها به مسأله‌ی تنوع و تکثر باورها و فعالیّتهای انسانی اساساً نه مبتنی بر مدارا است و، نه مبتنی بر ارج‌گذاری به تکثر، بلکه مبتنی بر خویشتن‌داری معرفتی است. به گفته‌ی جان رالز آنها به تکثر تصورهای متعارض، و در واقع قیاس ناپذیر، در باب معنا، ارزش، و اهداف زندگی انسان اجازه‌ی بروز و ظهور می‌دهند.ویژگی دوم این است که خویشتن‌داری معرفتی نه بر اساس ارزش مثبت تکثر و، نه بر اساس خطر واگذاری تکثر به قدرت سرکوبگر حکومتها توجیه نمی‌شود، بلکه، بر اساس توجه به اصل انصاف رالز، و اصل بی‌طرفی نیگل است. ویژگی سوم این است که این ملاحظات آنها را به ترسیم حد و مرزهای مبتنی بر تمایزات معرفتی میکشاند، و همچنین، ارائه‌ی ادله‌ای که حکومتها باید بر مبنای آن عمل کنند. به عبارت دیگر، رالز و نیگل از انصراف معرفتی در مواجهه با منازعات دفاع می-کنند. البته، واضح است که حکومتها هم مانند افراد باید عمل آنها مبتنی بر دلایل موجهی باشد. اما، آنچه که مهم است این است که حکومتها نیازمند آن هستند که مشخص کنند کدام یک از ادله‌ی انجام عمل معتبر و کدام یک نامعتبر است. مثلا، رالز می-گوید حکومتها نباید خود را مشغول به درستی (صدق) یا نادرستی (کذب) آموزه‌ی مربوط به عدالت بکنند که قرار است راهنمای عمل آنها باشد. و، متعاقباً، نیگل هم، البته، با سیر استدلالی متفاوتی می‌گوید که رای و نظری که مبتنی بر نظرگاه شخصی است باید از درستی (صدق) این رأی و نظر سلب صلاحیت شود، حتی اگر هم این آموزه‌ها صادق باشند.

اندیشه سیاسی میرزاخلیل کمره ای حول چارچوب فکری شیعی و آموزه های دینی برگرفته از این مذهب با برداشتهای ذهنی از قرآن کریم و نهج البلاغه ایشان را از دیگر اندیشمندان مصلح متمایز ساخته است،این اصلاح گر سیاسی در راستای تقریب مذاهب گام های موثر و مثمرثمری برداشته است.کمره ای پیرامون دوحجت آشکار شیعی درپی سامان بخشیدن به امور مسلمانان از طریق احیای اندیشه سیاسی اسلام وتاکید بر وحدت مسلمانان است که یافتن پاسخ های نوین ایشان ،هر خواننده ای را به خود جذب می کند.سوالی که ذهن را درگیر خود میسازد اندیشه اصلاحی کمره ای چگونه قابل توضیح است؟ درتحلیل سیاسی این اندیشمند از روش نظریه بحران اسپریگنز مورد استفاده قرارگرفته است که،از نظر این مصلح سیاسی بحران جوامع مسلمان پس از رحلت پیامبر اکرم و رویداد سقیفه ابتدای مناقشات جانشینی خاتم النبیین بالاگرفت و لذا این روند ادامه پیدا نمود تا 150 سال اخیر ،بحران ها،چهره جدیدی بخود بگیرد و پای امپریالیسم جهانی به امور مسلمانان باز شود،که حاصل این موضوع افزایش بحران اهل تسنن و تشیع، بحران های دیگر منطقه ای و علی الخصوص پدیدار شدن فرقه جدید وهابیت و سلفی گری افراطی در بین مسلمانان بود.این بحران ها باعث ایجاد نابسامانی ها و عدم پیشرفت مسلمانان شده است که در ریشه یابی عوامل معضلات جهان اسلام دغدغه های کمره ای در دو عامل داخلی وخارجی تقسیم شده است،درقسمت نخست به مشکل داخلی ،برای مثال ،اداره امور زمامداری و مسئولیت ها به دست افراد ناشایست ،عدم هوشیاری نخبگان جامعه،که این موارد باعث افزایش سطح فاصله‌ی طبقاتی و تبعاتی که ناشی از این موارد است ونیز افزایش بی حدّ استبداد در اینگونه جوامع که در پایان به هرج ومرج ،اختلافات داخلی می انجامد، اما در قسمت دوم ،مشکلات داخلی به خصوص دست استعمارگران که باعث ایجاد تفرقه و دامن زدن به همان عوامل داخلی می باشد. در اندیشه اصلاحی کمره ای یک جامعه مطلوب سیاسی (مدینه فاضله)دارای برخی فضائل و ارزش ها است ،تا این موارد قوام بخش وسنگ بنای یک جامعه باشد ،کمره ای ویژگی هایی را برای این جامعه مطرح می کند که این موارد شامل: جامعه عاری از فساد ،که درآن به کارگیری رجال لایق و صالح و پاسدارانی که این جامعه را بسوی بالندگی سوق دهند حائز اهمیت استو نیز شرایطی که یک زمامدار باید آن را دارا باشد که این موارد حول محوریّت امامت شیعه بسیار مهم است این ارزش ها شامل: شجاعت ،فداکاری و نیز ارزیابی و سنجش حاکم و زمامدار ،در مدینه فاضله مطرح گردیده شده است ،که حاصل آن ایجاد یک دولت موفق که توجه به علم ،توجه به امت اسلامی ، ایجاد امنیّت وعمران بلاد مورد اهمیّت قرارگرفته شده است .برای رسیدن به این جامعه ی مطلوب سیاسی یا به نظر کمره ای (اب حیات) برخی راهکارها را عنوان کرده اند تا به این جامعه رسید ،با انجام این امور از سرآشیبی سقوط دور شده و راهی برای خروج ازبن بست شده است و لذا تمام این این موارد باید انجام شود تا جامعه بسوی کمال رسد.کمره ای تاکید کرده است ،امت های اسلامی باید از هرگونه طائفی گری و تعصب حزبی خود رابرکنار نمایند پس از آن به این راه حل های عملی جامه عمل بپوشانند ،این موارد شامل تاکید بر امر وحدت و تکیه بر نکات مشترک که اشاره به آیه ی (( و اعتصموا بحبل الله جمیعاً و لاتفرقوا )) کرده است که باید مورد توجه قرار گیرد و همچنین در رابطه با شکل و نحوه حکومت که جز مهمترین امور در تمام جوامع بشری است ، به طرح و ارائه حکومت اسلامی شورایی و نیز استفاده از متخصصین گوناگون که در آن نماینده امور جنگی وهم نماینده عنصر حکمت درکنار یکدیگر جامعه را از گزند دشمنان ونیز نجات این جامعه برای خروج از بحران ها و مشکلات انجام دهد.

دلالت هاي معرفتی لاك در نسبت اخلاق و سیاست در دل روش شناسی، انسان شناسـی و نظریه قرارداد اجتماعی او جاي می گیرد. او در اندیشه هاي سیاسی خود معتقد بر عقل گرایی است و در فلسفه سیاسی خود نیز بیشتر دعوت به تساهل و بردباري پرداخته است. ما در این تحقیق به شناخت و بررسی معرفت شناسی جان لاك از منظر اندیشه هاي سیاسی او همت گماشته ایم. به منظور تصریح در كار تحقیق و ایجاد شرایط مناسب براي رسیدن به یک درك مشترك با مخاطب این تحقیق، سعی كرده ایم به تعریف موجزي از ابعاد معرفت شناسی و درهم تنیدگی آن با علایق سیاسی جان لاک، فیلسوف انگلیسی قرن هفدهم میلادي بپردازیم.

کتاب روح‌القوانین (به فرانسوی: L'esprit des lois) رساله‌ای دربارهٔ نظریه سیاسی نوشته بارون منتسکیو است. مفهوم جدایی سه قوه قضائیه، مقننه و مجریه، یکی از انگاره‌های پایه‌ای قوانین اساسی همه حکومت‌های پارلمانی اروپا و جهان، نخستین بار در کتاب روح‌القوانین تدوین و تنظیم شد. روح‌القوانین تأثیری ژرف بر جمهوری فرانسه و دیگر جنبش‌های دموکراتیک و لیبرال جهان آن روزگار گذاشت و به مهم‌ترین منبع تدوین قانون اساسی آمریکا و اغلب مردم‌سالاری‌های اروپایی بدل شد. در کتاب روح القوانین شارل منتسکیو نقش اقلیم را بر ویژگی های ملت ها برشمرد. وی معتقد بود ملتهای گرمسیر مستعد تنبلی و دیکتاتوری و استبداد و ملتهای سردسیر جاه طلب و خشن و ملتهای با اب و هوای معتدل ازادی خواه و دموکراسی خواه هستند. وی معتقد است بالای 90 درصد جنگها شمالی ها جنوبی ها را مغلوب کردند. شمال نیرو ساز و جنوب از بین برنده نیرو است. تفکیک قوا در نظام جمهوری از یادگارهای این فیلسوف است. کتابهای منتسکیو در کشور خودش فرانسه مورد استقبال قرار نگرفت ولی برعکس وی در بین انگلیسی ها محبوبیت فراوان پیدا کرد منتسکیو این کتاب را نخست بی‌نام‌ونشان به چاپ رساند زیرا نوشته‌های او در معرض سانسور قرار داشتند. روح‌القوانین که در سال ۱۷۴۸ در پاریس انتشار یافت، در مدت چهارده سال، بیست و دو بار به چاپ رسید. ترجمه فارسی: این کتاب نخستین بار با ترجمه سرهنگ علی اکبر مهتدی رئیس دفتر سرلشکر حاج‌علی رزم‌آرا در ۱۳۲۲ شمسی در ایران منتشر شد. پیش از آن بخشهایی از این کتاب را محمدعلی فروغی ترجمه و در روزنامه تربیت منتشر کرده بود. چند فصل این کتاب را هم علی‌اکبر دهخدا ترجمه کرده بود که منتشر نشده است. سید محمد محیط طباطبایی در مقاله ای به نام "دکتر مصدق و دهخدا" بیان می دارد که مصدق قصد داشت دهخدا را به چاپ روح القوانین تشویق کند، اما دهخدا راضی به برعهده گرفتن ترجمه این کتاب نشده بود، و کسان دیگری هم که در زبان فرانسه تخصص داشتند، به احترام دهخدا از ترجمه روح القوانین خودداری کرده بودند تا در نهایت، علی اکبر محمدی، احتمالاً با کمک ذبیح الله منصوری ترجمه نسبتاً ضعیفی را از این کتاب ارائه کرد.