مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

«قيام الدولة الزيدية في اليمن» اثر حسن خضيرى احمد، كتابى است در موضوع برپايى دولت زيدى در يمن در سال هاى 280 - 298 ق/893 - 911 م. اين دولت در اوايل دوران اسلامى نقش مهمى در يمن ايفا كرده و بيش از هزار سال پايدار بوده است. كتاب به زبان عربى و در سال 1996م نوشته شده است. كتاب با مقدمه نويسنده آغاز و مطالب در چهار فصل و يك خاتمه تنظيم شده است. در فصل اول، به اوضاع سياسى در يمن پيش از برپايى دولت زيدى پرداخته شده است. نويسنده ابتدا گزارشى از واليان عباسى را عرضه كرده كه چگونه يكى پس از ديگرى به حكومت يمن دست يافتند و بر اثر بى‌ لياقتى و سوء مديريت آنان، يمن دستخوش پراكندگى و تفرقه شد. سپس از پيدايى حكومت‌ هاى محلى مستقل در يمن سخن گفته است. فصل دوم به مطالعه درباره دولت بنى‌ رسّى در صعده اختصاص يافته است. در فصل سوم، به موضع گيرى قدرت‌ هاى محلى يمن در برابر برپايى دولت زيديه اختصاص يافته است. نويسنده در اين فصل، از موضع خلافت عباسى در برابر دولت زيدى و مشكلات دربار خلافت كه مانع از ارسال نيروهاى كمكى براى مردم يمن شد، سخن گفته است. فصل چهارم، شامل مذهب زيدى در يمن و موضع مذاهب اسلامى در برابر آن است. در پايان به اين نكته اشاره شده است كه دورى يمن از مركز خلافت عباسى و گرايش يمنيان به تشيع در توجه علويان انقلابى به يمن تأثير داشت. نويسنده معتقد است برپايى دولت زيدى، رهبران قبايل را براى تأسيس دولت‌ هاى محلى در مناطق كوهستانى يمن به طمع انداخت. وى از آن ميان به آل يعفر بن عبدالرحمن حوالى اشاره كرده كه خليفه منتصر، محمد بن يعفر را در سال 247ق/861م ولايت صنعا داد و از همين‌ جا زمينه تشكيل دولت بنى يعفر در شبام و كوكبان فراهم آورد.

«تاريخ الأئمة الزيدية في اليمن حتى العصر الحديث» به زبان عربى از آثار محمد بن محمد بن يحيى زباره است كه با اهتمام و مقدمه دكتر محمد زينهم محمد عزب منتشر شده است. نويسنده در اين اثر، ظهور امامان زيدى از قرن دوم هجرى تا نيمه اول قرن چهاردهم هجرى (1342ق) را همراه با توضيحى در مورد پرچم‌ داران آن شرح داده است. در مجموع در اين اثر، بيش از صد امام زيدى مطرح شده است.

کتاب «نقش قبایل یمنی در حمایت از اهل بیت» نوشته اصغر منتظر القائم می باشد. محدوده کلّی این کتاب از زمینه های موضوع آغاز می گردد. فصل اوّل، تحت عنوان «یمن در گستره تاریخ پیش از اسلام» به روشن کردن جایگاه قبایل یمنی در حکومت های پیش از اسلام و عظمت باستانی یمن اختصاص دارد. فصل دوم، به بررسی و شناسایی قبایل یمنی، انساب، موقعیت یابی، روابط آنان با یکدیگر و اسلام در بین قبایل یمنی می پردازد. فصل سوم، تحت عنوان «شکل گیری تشیع و نقش یاران رسول خدا (ص) در آن» تلقی خود را از شیعه بیان می کند و از زمینه ها و عوامل شکل گیری آن و هواداری و حمایت یمنی ها از خاندان رسول الله (ص) در مناطق مختلف و تأثیر آنان در شکل گیری آغازین تشیع سخن می گوید. فصل چهارم، به نام «نقش قبایل یمنی در ارتداد و فتوح اسلامی» می باشد. فصل پنجم، به نام «نقش قبایل یمنی در قیام بر ضدّ عثمان» نام گذاری شده و از اثر گذاری یمنی ها در حرکت های مخالف عثمان و حمایت های آنان از علی (ع) سخن می راند. فصل ششم، تحت عنوان «یمنی ها در روزگار خلافت امیر مؤمنان علی (ع) و شکوفایی تشیع» می باشد. روزگار خلافت علی (ع) میدان بروز و ظهور تشیع است و نوع همکاری و حمایت و مخالفت یمنی ها در جنگ و تشکیلات اداری وی به خوبی نگرش و گروش آنان را نسبت به تشیع بر ما معلوم می دارد. فصل هفتم، به نام «یمنی ها و تشیع در سال های 41-67 هجری» نامیده شده است. در این فصل به بررسی تأثیر یمنی ها در خلافت حسن بن علی (ع) مبارزات یمنی های شیعه با معاویه، نقش آنان در قیام های مسلم بن عقیل در کوفه، قیام امام حسین (ع)، توّابین و مختار و بازتاب آن می پردازد.