مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

تحقیق ارائه شده با عنوان «مبانی عرفان عملی از دیدگاه قرآن» می باشد. که به بررسی مبانی، موضوع، مسایل و روشهای مطرح شده در عرفان عملی از دیدگاه قرآن کریم پرداخته است، و به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده، که از جمله منابع مهم مورد استفاده کتابهای عرفانی، اخلاقی، تاریخی، کلامی، لغوی و تفسیری می باشد. این مجموعه در قالب 4 فصل تدوین گردیده که در ذیل به خلاصه ای از آن اشاره می شود. فصل اول: شامل کلیات و مفاهیم است. در این فصل سعی برآن شده که مفاهیمی چون عرفان، اقسام عرفان، موضوع علم عرفان و شخصیت عارف و رابطه آن با زاهد و عابد مشخص شود. و سپس منبع عرفان معرفی گردیده است. در ادامه تصوف و صوفی و پیدایش آن در جوامع اسلامی و در انتها با توجه به دلایل عقلی و آیات و روایت به این نتیجه رسیده ایم که تصوف و صوفی مورد رد و انکار واقع می شوند. فصل دوم: با عنوان معرفت شناسی عرفانی از دیدگاه قرآن ذکر شده است. این فصل به معرفی تجربه عرفانی که همان کشف و شهود عارفانه است پرداخته است و در ادامه به انواع این تجربه و سپس استناد به آیات و روایات در مورد این تجربه عرفانی پرداخته شده است. در انتها به علل راز داری و یا سخن گفتن عارفان از این تجارب اشاره شده است. فصل سوم، حالات و مقامات عارفان از دیدگاه قرآن را بیان می کند. در ابتدا تعریفی از حال و مقام را داریم و سپس به صورت مجزا حالات و مقامات که یک عارف در سیر و سلوک خویش می پیماید تا به همان مقصد خود که «لقاء الله» است برسد را شرح داده و آیات و روایات قرآنی را شاهد بر آن آورده ایم. فصل چهارم: روشهای کسب معرفت از دیدگاه قرآن است. در ابتدا تعریفی مختصر از معرفت شده است و سپس چند روش که از دیدگاه قرآن مورد قبول واقع شده، که یک عارف برای رسیدن به تجارب عرفانی می تواند کسب کند معرفی گردیده است. از جمله این روشها: فکر، ذکر، محبت، ولایت و تأویل می باشد. که هر یک را به اختصار شرح داده ایم.

گرایش به معنویت و نگاه های عارفانه دینی در دوره معاصر، نیاز به بهره مندی از نگاه هایی با تفسیر عارفانه یا رویکرد عرفانی به قرآن مجید علاوه بر آن که زبان این کتاب را برای فهم مخاطبین امروز قابل دستیابی می نماید، بلکه سبب می شود تا پیام ها و مفاهیم اخلاقی تربیتی مطرح شده در آیات شریفه به صورت کاربردی استخراج و درک گردد. در بازار ارائه مکاتب مختلف عرفانی آن دسته از منابع که مطابقت بیشتری با مفاهیم کلام وحی دارند، هم قابل اعتبارترند هم ماندگارتر و به حق نزدیکتر. از این میان یکی از ارزشمندترین متون برجای مانده در حوزه متون عرفانی منازل السائرین خواجه عبداله انصاری است. این نوشتار سعی دارد تا با جستجوی مبنای قرآنی مفاهیم اخلاقی مذکور و تطابق معادل عرفانی این مفاهیم و با بسط تعاریف، توصیفات و تقسیمات خواجه عبداله انصاری در باب اخلاق کتاب منازل السائرین، رویکرد عرفانی نویسنده به آیات قرآنی را پی جویی نماید.

‫اين نوشتار به تحليل سند و دلالتِ "حديث منزلت" که در شأن امام علي( وارد شده مي‌پردازد و بدين وسيله شؤون مختلف امامت آن حضرت و اهل بيت( و فضايل و مناقب آنان را بيان مي‌کند. نويسنده ضمن بررسي وجوه شباهت امام علي( و هارون( به اثبات اعلميت، عصمت و افضليت اميرالمؤمنين( و لزوم اطاعت از ايشان، همانند وجوب پيروي پيامبر اسلام( پرداخته شروط امامت و خلافت ائمه( را شرح مي‌دهد. اثر حاضردرهفت فصل ارائه شده است. وي در مقدمه پژوهش به بررسي رابطه ختم نبوت و تعيين امام مي‌پردازد. در فصل اول ادلّه عقلي و نقلي وجوب تعيين امام را با استفاده از مفادّ آيات ولايت بلاغ، تطهير، مباهله و روايات متعدّد نبوي به ويژه حديث منزلت بيان مي‌کند. او در فصل دوم ابتدا از لِحاظ سند به توثيق اين روايت مي‌پردازد، سپس مفاد و دلالت آن را در تبيين ابعاد مختلف شخصيت امام علي( و وجوه شباهت آن حضرت با هارون( را شرح مي‌دهد. وي در فصل سوم به تبيين جايگاه و منزلت هارون( به عنوان وزير و وصي موسي(، منزلت خلافت ايشان، اصلاحگري، ايمان، تسليم خدا بودن، شريک نبوت موسي بودن، ياري کردن موسي( در غلبه او بر فرعونيان و... مي‌پردازد. در فصل پنجم منزلت‌هاي مذکور براي هارون( را براي امام علي( نيز برمي‌شمارد. در فصل ششم برخي از شبهه ها و سؤال هاي مربوط به حديث منزلت را که برخي از عالمان اهل سنت مطرح کرده اند پاسخ مي‌دهد؛ همچنين علاوه بر دفاع از سند و دلالت حديث مذکور در صورت خبر واحد بودن آن نيز از حجيت خبر واحد دفاع مي‌کند. در فصل هفتم ضمن طرح ديدگاه اصوليان در باره خبر واحد و حجيت آن، نتايج حاصل از بحث درباره ابعاد گوناگون حديث منزلت را شرح مي‌دهد.

‫در اين پايان نامه با استفاده از آيات و روايات معصومين(، منزل‌ها و موقف‌هايي را که انسان پس از مرگ در عالم برزخ و عالم قيامت تا رسيدن به بهشت يا جهنم در پيش دارد شرح داده شده و ويژگي‌هاي اين مواقف و منازل بيان گرديده است. نويسنده اين تحقيق را در چهار فصل سامان‌دهي کرده و ابعاد مختلف قرآني و روايي و تفسيري اين موضوع را بررسي نموده است، در فصل اول، مباحث مقدماتي در زمينه معناي لغوي و اصطلاحي موقف و منزل و معناي لغوي، اصطلاحي، قرآني و روايي معاد و قيامت شرح داده شده است. سپس اهميت معاد، اسامي و اوصاف قيامت، زمان وقوع قيامت و مراحل آن و مفهوم معاد جسماني و روحاني بيان گرديده است. در فصل دوم توصيفي از عالم برزخ آمده و ضمن بررسي مفهوم لغوي و اصطلاحي آن، ويژگي‌هاي بزرگ و هول و هراس و وحشت عالم قبر، فشار قبر، سؤال و جواب درون قبر، عذاب قبر و نعمت‌هاي بهشت برزخي شرح داده شده و موقف‌ها (ايستگاه‌ها يا گردنه‌ها) و منازلي که انسان پس از مرگ بايد آن را در برزخ طي کند تا به بهشت يا جهنم موعود ملحق شود بيان گرديده است. در فصل سوم، حوادث آخرت و منازل و مواقف مربوط به آن توضيح داده شده و آيات و روايات متعددي درمورد حالات مختلف مردم در آخرت و اشراط الساعة (وقوع قيامت) و مشاهده بعث و حشر انسان‌ها، محکمه الهي و ويژگي‌هاي موقف حساب و کتاب بيان گرديده است. در فصل چهارم، منازل آخرت توضيح داده شده و شاهدان روز جزا موقف ميزان، موقف صراط و موقف اعراف و کيفيت وزن کردن اعمال و حکمت آن و مفهوم و مصداق صراط و ويژگي‌هاي آن و ويژگي‌هاي اصحاب اعراف با توجه به آيات و روايات شرح و بررسي شده و ديدگاه‌هاي تفسيري در اين زمينه مطرح گرديده است.