مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

هرمان رومر (به آلمانی: Hermann Roemer) در هشتم ژوئیه ۱۸۸۰ در اشتوتگارت آلمان چشم به جهان گشود. وی تحصیلات خود را در الهیات و فلسفه به پایان برده است. وی زیر نظر پروفسور هرینگ، هگلر، هول در دانشگاه‌های توبینگن و هال تحقیقات خود را در زمینه دین پژوهی انجام داده است. او سپس در دانشگاه باسلر به عنوان استاد مشغول به کار شده و تحقیقات خود را ادامه می‌دهد. زمینه تحقیقاتی او در مقطع دکتری در مورد بابیت و بهاییت می‌باشد. او در بیان دلیل انتخاب این موضوع می‌گوید: "در سال ۱۹۰۷ شاهد تأسیس انجمن بهائیان اشتوتگارت بودم و همواره نیاز به یک پژوهش عملی، جهت پاسخگوئی به تبلیغات بهائیت در آلمان را احساس می‌کردم." وی رساله خود را بعدها به صورت کتابی تحت عنوان "بابیت و بهائیت، پژوهشی در تاریخ مذاهب اسلامی" در سال ۱۹۱۱ منتشر می‌کند.

يكي از نخستين مواجهات گروه‌هاي مختلف مذهبي با جريان بابيه، رويارويي شيخيه، به‌ويژه خاندان كريم‌خانية كرمان است. رهبران اين خاندان پس از ادعاي علي‌محمد باب مبني بر جانشيني سيدكاظم رشتي و طرح دعاوي عجيب و غريبي همچون بابيت امام زمان، امامت (مهدويت)، نبوت و الوهيت، به مقابله با باب و پيروانش برخاستند و در اين زمينه رديات متعددي نوشتند. آنان با استناد به محكمات كتاب و سنت و نيز با بهره‌گيري از موارد اجماعي و ادلة عقلي، ادعاهاي باب را نقد كردند و آنها را فاقد وجاهت علمي و عقلي برشمردند. اين نوشتار پس از گزارشي مختصر از ردّيه‌نويسان طايفة كريم‌خانيه، به گزارش كرونولوجيكالي و توصيفي ـ ساختاري آنها پرداخته، محورهاي اساسي اين ردّيه‌ها را تبيين مي‌كند و براساس گزارشي ديالكتيكي واكنش بابيان را نيز بررسي مي‌كند و در آخر تحليل و جمع‌بندي نهايي را ارائه مي‌نمايد.

در قسمت پيشين، از شيخ احمد احسايي به عنوان پايه گذار مكتبي فكري كفرآميز و صاحب انديشه‏اي پر هياهو در قرن سيزدهم هجري، سخن رفت كه مبدأ پيدايش فرقه‏اي ناميمون به نام «شيخيّه» شده است. نگارنده، مدّعي است كه انديشه و قرائت‏هاي غير مقبول «شيخيّه» از بعضي از تعاليم ديني، انحرافات گوناگوني در جامعه‏ي تشيّع پديد آورد كه از مهم‏ترين آن‏ها، بستر سازي پيدايش فرقه‏ي «بابيّت» است. براي ارايه‏ي كژ انديشي‏هاي شيخيّه از دوران كودكي و ايّام تحصيل و رؤياهاي احسايي و سفرهاي گوناگون و پي در پي او، و مقام علمي و تربيّت اگردان و دريافت كنندگان اجازه‏ي نقل روايت از او، سخن گفتيم. از سوي ديگر، انحرافات عقيدتي شيخيّه، از جمله ديدگاه آنان در باب «جايگاه امام در آفرينش»، و نيز نقد و بررسي «تفويض» و «مفوّضه» از ديدگاه پيشوايان معصوم‏عليهم السلام مطرح گرديده است. دراين بخش از مقاله، ساير افكار نقدپذير احسايي و نقش سيّد كاظم رشتي در ايجاد افكار انحرافي ميان اين فرقه و بستر سازي فكر «بابيّت» را ملاحظه خواهيم كرد.

در بخش فرقه‏شناسي اين فصلنامه با موضوع «مهدويت و فرقه‏هاي انحرافي» دو مقاله در شماره‏هاي 1 و 2 آمده است. هر دو مقاله، با نگاهي خاص به بررسي فرقه «شيخيه» پرداخته‏اند و در باب پيدايش اين فرقه، رهبر و ويژگي‏هاي وي، موضع‏گيري عالمان نسبت به آنان و در نهايت بررسي و نقد عقايد پايه‏گذار «شيخيه» مطالبي آورده شد. اينك سلسله مقالاتي كه با اين قلم (به توفيق الهي) منتشر خواهد شد، در خصوص فرقه منحرف و ضالّه «بهائيت» است؛ و ليكن پيش از پرداختن به آن، لازم است ريشه‏هاي فكري‏اي كه به «بابيت» و «بهائيت» ختم شد، نقد و بررسي گردد تا خوانندگان با بصيرت بيشتر، در صدد كشف چگونگي راه‏يابي انحراف در ميان افراد و گروه‏ها برآيند. از اين رو، اينك با بسط بيشتري از «شيخيه» و «افكار و اعتقادات آنان» سخن خواهيم گفت تا جريان شكل‏گيري فرقه ضالّه «بابيت» و «بهائيت»، به درستي ترسيم كرده، به نقد و بررسي عقايد آنان بپردازيم.

پيش از اين در مقاله ‏ى «از شيخى ‏گرى تابابى ‏گرى» آمده بود كه ميرزا على‏محمد شيرازى معروف به «باب» ادّعاهاى دروغينى مانند: «باب بقية الله»، ذكريت، مهدويت و «رسالت» را طرح كرده است. با اعتراض عالمان دين، «باب» در شيراز توبه كرد ولى بعد از اندك زمانى، ادّعاهاى واهى خود را از سر گرفت و اين بار پس از شلاق خوردن و زندانى شدن، حكم اعدام وى صادر گرديده، در تبريز به اجرا درآمد. پس از اعدام باب، عدّه ‏اى از طرف دارانش. دست به شورش و آشوب زدند و پس از چندى، غائله ‏ى آنان خاموش گشت ولى برخى از پيروانش به تبليغ و مدلّل‏ سازى ادّعاهاى «باب» پرداخته ‏اند. در اين نوشتار، ادعاى نفى خاتميت مورد تحليل و بررسى قرار مى ‏گيرد.

مهدویت و حقایق مرتبط به آن، گاهی دست آویز اقشار فرصت طلب قرار می‌گرفت. بابیه از جمله آن‌ها بود؛ فرقه‌ای انحرافی كه در دوران قاجار به رهبری علی محمد باب شكل گرفت. باب، برای خود، افرادی را به عنوان یاران اصلی‌اش در انتشار این مسلك برگزید. یكی از آن‌ها زنی به نام قره العین، از خاندان علم و اجتهاد بود.كه جایگاه و نقش مؤثری در فرقه بابیه داشته است. قرة العین با صدور دستورقتل عموی خود ـ یعنی مجتهد معروف محمد تقی برغانی ـ و مشاركت درقتل او، نیز با شركت در برخی جنگ‌های بابیه مثل واقعه طبرسی و تبلیغ بی‌رویه مرام علی محمد و از همه مهمتر با اعلام دوران فترت و نسخ دین اسلام و اعلام و اظهار كشف حجاب، نقش‌های مؤثری در ترویج فرقه بابیه و انحرافات آن، ایفا كرد.

---

---