مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

بیمه به عنوان یک موضوع نو از سوی فقیهان و حقوقدانان اسلامی مورد بررسی فقهی قرار گرفته است. ایشان با تکیه بر منابع فقه و آگاهی از مبانی دانش استنباط و با استناد به ادله شرعی، حکم فقهی بیمه را بیان نموده اند. فقیهان شیعه که با پرسش از حکم بیمه مواجه بوده اند عموماً به مشروعیت بیمه فتوا داده اند؛ لکن از دو زاویه به موضوع بیمه نگریسته اند. برخی بیمه را با عقود معهود فقهی مانند ضمان، صلح، هبه ی مشروط و جُعاله، مقایسه کرده و به اندراج عقد بیمه در یکی از این عقود نظر داده و بالنتیجه، به مشروعیت آن فتوا داده اند و برخی دیگر، بیمه را عقدی مستقل دانسته اند و با توجه به ادله و عمومات صحت عقود، حکم بیمه را بیان کرده اند. این مقاله دیدگاه فقیهانی که بیمه را عقد مستقل دانسته اند، مورد بررسی و با توجه به عمومات ادله مورد تایید قرار داده است.

این مقاله به دلیل اهمیت کارکرد اوراق اختیار معامله در بازار بورس، بررسی فقهی آن را مد نظر قرار داده تا در صورت تصحیح معامله آن بازار بورس اسلامی بتواند از مزایای آن بهره مند گردد. با بررسی انواع اختیار معامله, دیدگاه اندیشمندان اسلامی پیرامون آن مطلب و راه های تصحیح و موانع آن معلوم گردید. موانعی مثل قماری بودن، غرری بودن، نبود شرایط و ارکان عقد، غیر واقعی بودن، شبهۀ ربا، جواب داده شد و تصحیح آن از راه بیع عربون و بیمه بررسی شد ولی در نهایت با توجه به آراء فقهای امامیه مانند حضرت امام خمینی (ره) صحت بیع اختیار معامله پذیرفته شد. البته تصحیح اختیار معاملۀ شاخص و اختیار معامله قرارداد آتی با موانعی روبروست.

از جمله مسائل مستحدث ونو این روزگار، که پاسخ فقهی و شرعی می طلبد عقد بیمه است که از لحاظ شکلی و اهداف بیمه گذاران و بیمه گران به بیمه ی تعاونی و بازرگانی تقسیم می شود که در مورد بیمه های تعاونی همه ی فقها، اعم از شیعه و سنّی بر مشروعیت آن ها نظر داده اند، ولی در مورد بیمه های بازرگانی یا خصوصی، فقها به سه دسته تقسیم می شوند که عبارتند از: مخالفین، موافقین و قائلین به تفکیک در حلّیت و حرمت بیمه.مخالفین بیمه که همه ی انواع بیمه را حرام می دانند، شامل دو دسته می شوند که دسته ای از آن ها، انحصار عقود در عقود معهود فقهی را مانع مشروعیّت بیمه می دانند و دسته ای دیگر معتقدند که اشکالاتی نظیر ضمان قبل از لزوم، غرر، قمار، ربا و ... که بر بیمه وارد می شوند موجب عدم مشروعّیت آن می شوند.امّا موافقین بیمه که همه ی انواع بیمه را شرعی و حلال می دانند شامل سه گروه می گردند :-

این تحقیق در پی کشف پاسخ یا پاسخهائی به یک سئوال اصلی علت عدم رشد بیمه زلزله و عدم استقبال آن از سوی مردم می‌باشد. این تحقیق می‌خواهد بداند که با توجه به اینکه کشورمان در منطقه فعال زلزله‌خیر کانون مدیترانه‌ای واقع شده و هر چند سال یکبار زمین‌لرزه‌ای گوشه‌ای از کشور پهناورمان را دچار خسارتهای کلان می‌کند که جبران خسارتها اکثرا نه تنها از سوی مالکان و ساکنان آن مناطق بلکه حتی از سوی دولت نیز بسیار دشوار می‌باشد. پس چرا با وجود در اختیار بودن بیمه‌نامه جهت پوشش خطر زلزله و خسارتهای ناشی از آن جهت جبران و تامین خسارات هنوز این نوع بیمه‌نامه پوشش کافی نیافته و چه دلیل یا دلائلی در عدم گسترش این نوع بیمه‌نامه با توجه به اهمیت آن وجود دارد. پس این تحقیق در پی کشف این مسئله است که چرا با در دسترس بودن این نوع بیمه‌نامه و امکان جبران خسارات زلزله هنوز این نوع بیمه‌نامه رشد کافی نیافته است و شرکتهای بیمه نتوانسته‌اند موفقیت لازم در گسترش این نوع پوشش را کسب کنند. این مسئله دارای متغیرهائی است که در ذیل به آنها اشاره می‌کنیم: -1 آیا مردم کشورمان از این نوع بیمه‌نامه اطلاع کافی دارند؟ آیا عدم رشد این نوع بیمه‌نامه ناشی از عدم آگاهی آنها نسبت به وجود چنین پوششهائی می‌باشد؟ -2 آیا عدم رشد این نوع بیمه‌نامه ناشی از بالا بودن نرخ حق بیمه دریافتی می‌باشد؟ -3 آیا عدم رشد این نوع بیمه‌نامه‌ها ناشی از بالا بودن نرخ تورم و پائین بودن قدرت خرید پول و بالا رفتن هزینه‌های زندگی و بالتبع عدم توانائی پرداخت حق بیمه می‌باشد؟ -4 آیا رابطه‌ای بین تبلیغات موثر و افزایش صدور بیمه‌نامه وجود دارد؟ آیا عدم رشد این پوشش ناشی از عدم تبلیغات در مورد وجود و نقش این نوع بیمه‌نامه می‌باشد؟ -5 آیا عملکرد شرکتهای بیمه در جبران و تامین خسارت پس از وقوع حادثه(در هر یک از رشته‌های بیمه و یا این رشته) در مناطق زلزله‌خیر مناسب بوده است ؟ آیا رابطه‌ای بین عملکرد مناسب بیمه‌گران در جبران خسارت و انجام بموقع تعهدات و رشد این نوع پوشش وجود دارد؟ -6 آیا عدم رشد این نوع پوشش ناشی از مشکلات ساختاری شرکتهای بیمه در زمینه گسترش بازار و رفع مشکلات و موانع می‌باشد؟ -7 آیا علت عدم رشد ناشی از تخصیص بخشی از بودجه بعنوان حوادث غیرمترقبه و همچنین کمکهای مردمی در زمان وقوع حادثه می‌باشد؟ -8 آیا رابطه‌ای بین اعتقاد به قضا و قدر و عدم تمایل مردم نسبت به خرید این نوع بیمه‌نامه وجود دارد.

این تحقیق، که شامل پنج فصل می‌باشد، سعی شده است ، عوامل موثر بر توسعه بیمه اشخاص و علل عدم توسعه بیمه اشخاص در ایران را مشخص نماید. در فصل اول، کلیات تحقیق بیان شده است ، و هدف از این فصل، مشخص نمودن دقیق موضوع، اهمیت و اهداف تحقیق، بوده است . عنوان فصل دوم، ادبیات تحقیق است ، هدف از ارائه این فصل این است که خواننده با بیمه اشخاص ، و بازاری که بیمه‌نامه‌های اشخاص در آن خرید و فروش می‌شود، آشنا گردد، و همینطور مشخص نماید، که ایران از لحاظ بیمه‌گری در مقایسه با سایر کشورهای جهان از چه جایگاهی برخوردار است . روش تحقیق در فصل سوم عنوان شده است ، در این فصل، فرضیه‌های تحقیق، چگونگی جمع‌آوری اطلاعات روش تجزیه و تحلیل آزمون فرضیه‌ها، بیان گردیده است . فرضیه‌های تحقیق در فصل چهارم مورد آزمون قرار گرفته، و نتایج حاصل از آن بشرح زیر می‌باشد: -1 میزان درآمد ماهانه افراد در تقاضای بیمه اشخاص موثر است . -2 میزان تحصیلات در تقاضای بیمه اشخاص موثر نیست . -3 وجود اعتقاد به قضا و قدر می‌تواند یکی از عوامل بازدارنده تقاضای بیمه اشخاص باشد. -4 با معرفی بیمه اشخاص به مردم، تقاضای بیمه اشخاص افزایش می‌یابد. -5 رابطه معنی‌داری، بین متغیر حجم حق بیمه (متغیر تابع) و متغیرهای کلان اقتصادی وجود دارد. در فصل پنجم، با توجه به نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌ها، و با اشاره به موارد توصیفی در فصل دوم، مشکلات موجود در بازار بیمه اشخاص طبقه‌بندی شده، سپس راه‌حلهای عملی جهت رفع این موانع پیشنهاد گردیده است .