مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده علامه طباطبایی در آثار خود، دیدگاه‌های متفاوتی درباره‌ی نحوه‌ی اتصاف ذات الهی به صفات کمالی دارد: الف) عینیتِ صفات با یکدیگر و با ذات الهی، ب) عینیت یک طرفه، ج) عینیت مفهومی و مصداقی ذات الهی با صفات. چنین به‌نظر می‌رسد که این سه دیدگاه بر مبانیِ متفاوت و در طول یکدیگر استوار است. هر دیدگاه با حفظ موضوع و مبانی‌اش تحقق داشته و دیدگاه‌های دیگر را نیز نقض نمی‌کند. در دیدگاه نخست، عینیت دو‌طرفه‌ی صفات کمالی با یکدیگر و با ذات الهی، کثرت مفهومی صفات الهی و وحدت تشکیکیِ غیر‌تفاضلیِ آن‌ها بر اساس آثار علامه طباطبایی تبیین می‌شود. دیدگاهِ عینیت یک‌طرفه اصطلاح مختصِ علامه طباطبایی است و چنین به‌نظر می‌رسد که با تحلیل مقامات الهی از نظر ایشان، می‌توان این دیدگاه را تبیین نمود. دیدگاه سوم مبتنی بر نظریه‌ی بدیعِ علامه طباطبایی یعنی توحید اطلاقی است، که نهایتاً به نفیِ نحوه‌ی اتصاف ذات الهی به صفات کمالی می‌انجامد.

چکیده مبحث اسماء و صفات خداوند یک ی از مهمترین و شاید پردامنه ترین و پر گفتگوترین مباحث کلامی است که ذیل موضوع توحید مطرح م ی شود . نخستین پرسش ی که بعد از اثبات وجود خداوند بر ای متکلّمان به میان م ى آید، ویژگ ی ها و صفات خداوند است . در قرآن و روایات از اسماء و صفات خداوند سخن به میان آمده، و از طرف دیگر بر تنزیه خداوند نیز تأکید شده است؛ لذا همواره این سؤال برا ی متکلّمان مطرح بوده است که چه نسبت ی میان ذات و صفات وجود دارد؟ و صفات خداوند غیر ذا تاند یا عین ذات؟ و صفاتْ قدی ماند یا حادث؟ متکلّمان براساس گرایشها ی کلام ی خود، پاس خ های متفاوت و گاه متضاد ی به این پرسشها داده اند و نظریات مختلفی، از جمله عینیت، زیادت / غیریت و نیابت را طرح کرده اند

سخن از ایمان و جایگاه آن در ادیان و توجه به نقش بنیادین آن در شکل گیری باور دینی از عمده ترین مباحث فلاسفه دین و متکلمان هر دین به شمار می رود. ایمان، مقوله ای است که علاوه بر کلام اسلامی در کلام مسیحی نیز همواره مطرح بوده است. دو نظریه عمده در کلام مسیحی در زمینه ایمان مطرح است، گزاره ای و غیر گزاره ای. مطابق نظریه اول، ایمان یعنی پذیرش مجموعه ای از گزاره ها که از طرف خداوند به رسولش وحی می شود، اما نظریه دوم ایمان را نوعی حالت روحی که برخاسته از سرسپردگی به خدا است، می داند. در کلام اسلامی نیز سه نظریه برجسته می نماید. نظریه اشاعره، معتزله و شیعه. اشاعره ایمان را معادل تصدیق می دانند. معتزله، بر عمل به تکلیف و وظیفه اصرار دارند، و متفکران شیعه قائل به یکسانی ایمان و معرفت می باشند.