مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده فقها آشکارا، عمل به ظن را حرام می دانند، مگر آنکه ظن، مبتنی بر دلی لی قطعی باشد . آنها در مورد ظن حاصل از ظواهر، به بنا ء عقلا تمسک کرده اند و معتقدند : عقلا به احتمالات مقابل آنچه از ظاهر فهمیده م یشود، اعتنا نم یکنند. در صورتی که نظریات رقیب، چه در آثار و چه در روش، چالشهایی را در بحث ظهورات مطرح کرده اند که مهم ترین آنها ، نظر میرزای قمی و آرای دانشمندان معاصر مسلمان به تبع هرمنوتیک حقوقی است. نگارنده در این مقاله، مقاصد شارع را، به خصوص در امضائیات، در جهت عدالت و عقلانیت می داند و بر آن است که شارع هرگز به تعطیلی مقاصد حقیق ی اش راضی نم یشود . این تصور که عقلا در محاورتشان به ظاهر کلام تمسک م ی کنند، مربوط به تمام احوال و زمینه ها نیست . عقلا مادام که با مخاطب در یک زمینه قرار دارند، به ظواهر اعتماد م ی کنند، اما اگر زمینه عوض شود، هیچگاه به آنچه از ظاهر برداشت م ی شود، قصد مؤلف یا متکلم نمی گویند. چه، گاهی مقاصد مولف یا متکلمی که در زمینه دیگر قرار دارد، در جهت عکس ظهورات کلامش قرار م ی گیرد، و چون قرائنی بین او و هم عصر ی هایش بوده که در دست ما نیست، لازم است پیشنهادات شیو ه های رقیب را جدی بگیریم . ضرورت این مهم در جایی بیشتر است که علم به مفقود شدن قرائن داشته باشیم

زمان تفسیر اسناد شرعی، عرف زمان صدور آن اسناد را واکاوی می‌کنیم. کتاب‌های لغت، رابط فهمندگان نصوص با عرف زمان صدور ادله هستند. مفهوم‌شناسی و معناشناسی از روش‌ها و بایسته‌هایی پیروی می‌کنند که عدم توجه به آن، انسان را به برداشت‌های ناصحیح در مفردات و مرکبات می‌کشاند. بررسی همراه با تعلیل ده بایسته همراه با تطبیقات فقهی، موجب مصون ماندن از برداشت‌های ناصحیح می‌شود، تفسیر و تطبیق، حقیقت و مجاز، نسبت مفاهیم، بسند به قدر متیقن در موارد مشکوک و فرق داعی و معنا بخشی از این بایسته‌ها هستند.